Þjóðviljinn - 03.03.1979, Qupperneq 12

12 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 3. mars 1979
Nú er hafið samstarf
milli ýmissa félagasam-
taka og hreyfinga um
dagvistarmál, í þeim til-
gangi að gefa kröfunni
um nægar og góðar dag-
vistarstofnanir aukinn
slagkraft. Mun markmið-
ið með þessu samstarfi
vera að koma af stað um-
ræðu um þetta brýna
hagsmunamál og skipu-
leggja aðgerðir sem gætu
orðið til þess að vekja
yfirvöld af Þyrnirósar-
svefni sínum.
Umræöan um dagvistunar-
mál hefur hingaö til fyrst og
fremst snúist um aö fjölga dag-
heimilisrýmum, sem er vissu-
lega mjög brýnt, en ekki hefur
veriö lögö nægileg áhersla á aö
krefjast þess aö betur sé aö
börnunum búiö á þessum stofn-
unum. Þetta hefur oft á tiöum
oröiö til þess aö höröustu and-
stæöingar dagheimila hafa
gripiö vopnin á lofti og hermt
þaö upp á þá sem vilja fjölga
dagheimilunum aö þeir séu aö
• fara fram á geymslustofnanir
fyrir börn sin. Hafa ihaldsöflin
ekki legiö á liöi sinu, sérstak-
lega á nýbyrjuöu barnaári, og
reynt aö gera kröfuna um aukiö
dagvistarrými tortryggilega og
mannfjandsamlega. Mórallinn

ífo
. . |yfca4. ]:A 0$$
i

Umsjón:
Guðrún Ögmundsdóttir
Hildur Jónsdóttir
Hjördís Hjartardóttir
Kristín Ástgeirsdóttir
Sólrún Gísladóttir
Fleiri og betri dagheimili
og stytting vinnutímans
eru hagsmuna-
mál bama
hjá þeim er aö dagheimilin séu
neyöarúrræöi, en besti og
þroskavænlegasti staöurinn
fyrir börn sé inni á heimilinu I
náöarfaömi móöurinnar.
Þaö þarf hins vegar ekki nein-
ar mannvitsbrekkur til aö skilja
þaö aö ekkert foreldri vill hafa
barn sitt á yfirfullri og illa bú-
inni geymslustofnun átta tima á
dag. Þau dagheimili sem viö
höfum núna eru þvi miöur mörg
þannig I stakk búin, aö ekkert
barn er ofsælt sem veröur aö
vera þar allan daginn árum
saman. Krafan um aukiö dag-
vistarrými veröur þvl aö hald-
ast I hendur viö kröfuna um
betri dagheimili þar sem allar
aöstæöur eru til þess fallnar aö
auka þroska og vitund barn-
anna. Til þess aö svo megi veröa
þarf margt aö koma til s.s.
hærri laun til starfsfólks á dag-
heimilum, betri fóstrumenntun,
færri börn á hverja fóstru,
áhersla á jafnréttisuppeldi
barna og slöast en ekki slst stór-
aukiö fjárframlag rikis og sveit-
arfélaga til dagheimila.
Þaö hefur löngum veriö ein-
kenni á umræöunni um dagvist-
armál hversu einangruö hún
hefur veriö. Á þennan mála-
flokk er litiö sem sér hagsmuna-
mál kvenna, eins og uppeldis-
mál almennt, og þ.a.l. ekki eins
mikilvægan og þau „alvöru-
Hefur samfélagiö engum skyldum aö gegna viöþessi börn meöan þaö nýtir vinnuaflforeidranna7
mál” sem karlar eru aö garfa I.
Verkalýösfélögin hafa lítiö sem
ekkert látiö þetta mál til sln
taka rétt eins og kjarabaráttan
snúist ekki um fleira en krónur
og aura. A árinu 1976 var taliö
aö um 70% giftra kvenna tæki
virkan þátt I atvinnullfinu og
þaö er varla nokkrum vafa
undirorpiö aö um 95% karla
gerir þaö. Hvar eru börn þessa
fólks meöan þaö vinnur aö þvi
aö skapa verömæti fyrir samfé-
lagiö? Ef aö llkum lætur eru þau
á stööugum þeytingi milli dag-
gæslukvenna og ættingja, sem
hlaupa I skaröiö þegar i nauöir
rekur. Hefur samfélagiö engum
skyldum aö gegna viö þessi börn
meöan þaö nýtir vinnuafl for-
eldranna? Hver er réttur þess-
ara barna á heimilislífi?
1 oröi kveönu er heimiliö hafiö
upp til skýjanna sem hreiöur
ástúöar, umhyggju og hlýju, og
þvi er taumlaust haldiö aö okk-
ur aö fjölskyldan sé hornsteinn
samfélagsins. Þetta er hin opin-
bera hugmyndafræöi, en raun-
veruleikinn er annar. Sú vinnu-
þrælkun sem viögengst hér á
landi sviptir fólk réttinum til
heimilisllfs sem kemur ekki slst
niöur á börnum. Stytting vinnu-
tlmans er ekki einungis hags-
munamál þeirra fullorönu, þaö
kemur ekki slöur börnum viö.
Ef viö viljum I raun og veru
berjast fyrir bættum aöstæöum
barna á þvl herrans ári, barna-
árinu, þá eigum viö aö setja
fram kröfuna um nógu margar
og betri dagvistunarstofnanir
fyrir börn, meöan foreldrarnir
vinna, og styttingu vinnutim-
ans, svo aö foreldrar og börn
hafi aukinn tima til aö vera
saman.
Fögur fvrirheit
en efndir ekki aö sama skapi
Sjálfstæðisf lokkurinn
hafði ráðið málum í
Reykjavík um hálfrar
aldar skeið þegar honum
var fenginn reisupassinn
s.l. vor. Viðskilnaður
hans í dagvistarmálum
var vægast sagt ömurleg-
ur, enda hafði hann sætt
ómældri gagnrýni fyrir
frammistöði sína í þeim
málum.
1 árslok 1977 voru starfrækt I
Reykjavlk alls 34 dagvistar-
stofnanir, þar af 14 dagheimili
meö rými fyrir 778 börn. í
Reykjavik voru þá um 9500
born á aidrinum 0-6 ára þannig
aö dagheimilin rúmuöu aöeins
um 8% þeirra. Séu leikskólarnir
hinsvegar teknir inn I dæmiö þá
bauö borgin upp á gæslu fyrir
um 25.5% þessara barna. Biö-
listar dagheimilanna voru gif-
urlega langir og biötími gat far-
iö upp I ár, og þó gefur þetta
enga rétta mynd af þörfinni, þvl
einungis hinir s.k. forgangshóp-
ar geta skráö sig á biölista.
Ef viö litum aöeins á þróunina
I dagvistarmálum á undanförn-
um þremur árum þá lltur hún
þannig út, aö fjöldi dagheimilis-
plássa stendur I staö árin 1976
og 1977, eöa fækkar I raun um
rúm 30 pláss (úr 813 I 778),
vegna ákvæöis um þátttöku rlk-
isins I stofnkostnaöi dagvistar-
stofnana. __
A árinu 1977 byrjar vægur
kosningafjörkippur hjá ihaldinu _
sem m.a. kemur fram i dagvist-
armálum: leikskólaplássum
fjölgar úr 1354 i 1647, en dag-
heimilisplássin standa I staö. A
árinu 1978 heröist fjörkippurinn
og leikskólaplássum fjölgar upp
I 1710, dagheimilisplássum
fjölgar eitthvað smávegis og
framkvæmdir hefjast við tvö ný
dagheimili, Suöurborg og Vest-
urborg. A yfirstandandi ári
stendur ekki til aö fjölga leik-
skólaplássum, en þegar lokiö
veröur viö Suöurborg og Vestur-
borg fjölgar dagheimilispláss-
um upp 1 896.
Þeir flokkar sem nú mynda
meirihluta borgarstjórnar
gagnrýndu Sjálfstæöisflokkinn
harölega fyrir fádæma slælega
frammistööu I dagvistarmál-
um, og þaö ekki aö ósekju, eins
og dæmin sanna. Þeir voru þvl
ófáir sem bundu miklar vonir
viö þessa flokka og héldu aö
meö valdatöku þeirra I borgar-
stjórnkæmi betri tiö meö blóm I
haga. Þessi borgarstjórn hefur
nú setiö aö völdum I nlu mánuöi,
eöa fullan meögöngutima, og nú
hefur fyrsta afkvæmi hennar,
fjárhagsáætluninfyriráriö 1979,
Hvenær veröur nægilegt dagvistarrými fyrir okkur öli?
litiö dagsins ljós. Þó meö nokkr-
um rétti megi segja aö full-
snemmt sé aö dæma um verk
hennar, þá er það ekki slöur satt
og rétt aö nokkra hugmynd
megi fá um stefnumál hennar
meö þvl aö lita á fjárhagsáætl-
unina.
A fjárhagsáætlun Ihaldsins
fyrir áriö 1978 var variö 177.7
miljónum til nýbyggingar dag-
vistarstofnana og 655 miljónum
til rekstrarkostnaöar. A nýsam-
þykktri fjárhagsáætlun núver-
andi borgarstjórnar fyrir áriö
’79, eru áætlaöar 215 miljónir til
nýbygginga (ca. 20% hækkun)
og 856 miljónir til rekstrar-
kostnaöar (ca. 33% hækkun).
Hvaö þýöa 20 og 30% hækkanir
milli ára meö þeirri verðlags-
þróun sem er I samfélaginu?
Hvaö annaö en raunverulega
lækkun? t blööum borgarstjórn-
armeirihlutans hefur þvl mjög
veriö haldiö á lofti aö glfurleg
hækkun sé á fjárframlögum til
dagvistarmála, en þaö gleymist
gjarnan aö taka þaö fram aö sú
hækkun er ekki af hálfu borgar-
stjórnarinnar, hún er frá rikinu
komin.
Heildarupphæö fjárhagsáætl-
imar I ár er 23.9 miljaröar, en
var I fyrra, eftir endurskoöun á
miöju ári, 14.7 miljaröar. Hækk-
unin á heildarupphæöinni er
þannig heil 54%. Fyrir kosning-
ar lögöu meirihlutaflokkarnir
mikla áherslu á uppbyggingu
dagvistarstofnana, þaö var eitt
af þeim verkefnum er hafa
skyldi forgang. Sá forgangur
sem þessum málum er veittur
lýsir sér best I þvl aö meöan
heildarupphæö fjárhagsáætlun-
ar hækkar um 54% hækkar
framlagiö til dagvistarmála um
30% eöa þaöan af minna. Betur
má ef duga skal.