Þjóðviljinn - 02.06.1979, Blaðsíða 9

Laugardagur 2. jiinl 1979 WÓDVILJINN — SIÐA 9
nótt. Vi6 byggðum skýli úr segl-
um á ströndinni og drógum þang-
að föggur okkar og vistir úr skip-
inu. Við fengum okkur i staupinu
og prestur með, og varð hann kát-
ur vel af og söng Marseilliasinn
við raust.
Daginn eftir kom vinnumaður
og félagi okkar með 30-40 hesta og
fluttu þeir okkur og föggur okkar
yfir sandinn til byggða. Ekki man
ég lengur nafnið á bænum þar
sem okkur var komið fyrir, en hitt
man ég að þetta var torfbær og
að það góða fólk sem þarna bjó
gekk úr rúmi fyrir okkur. Ekki
veit ég hvar það svaf sjálft.
Þarna vorum við i 10-12 daga
meðan verið var að útvega hesta
til Reykjavikurferðar og skipu-
leggja gistingu á leiðinni.
Tungutak hjartans
Viö höfum liklega verið tvær
vikur á leiöinni til Reykjavikur.
Einu sinni sváfum við i kirkju.
Við vorum nokkra daga i Vik —
þar var okkur raðaö upp og fólkið
i plássinu kom og valdi sér skips-
brotsmann til gistingar. Kona ein
kom þangað með dóttur sinni, og
þær tóku hvor i sina ermi og
Íeiddu mig burt. Ég var ungur þá,
og félagar minir sendu glósur á
eftir okkur I þá veru, að nú væri
ég kominn i hann krappan og
skyldi gæta min.
Það væsti ekki um mig hjá
þessum ágætu mæðgum. Þær létu
mig sofa einan i herbergi og það
hafði ekki komið fyrir mig áöur,
þvi að þröngt var heima. Hjá
þeim drakk ég minn fyrsta bolla
af súkkulaði. Og þar eð þeim
fannst ég stuttermaður gáfu þær
mér jakka og vettlinga af synin-
um i húsinu.
Hvort nokkur kunni eitthvað i
frönsku? Nei, það var mest litið.
En við þurftum ekki orö. Viö
gerðum okkur skiljanleg á tungu-
máli hjartans. Það var enginn
vandi.
Við komum svo til Reykjavik-
ur. Þetta var mikill strandvetur
— alls voru um 75 franskir skips-
brotsmenn þar sem biðu fars. og
norska skipið Sterling fór með
okkur til Leeds.
Skotinn niður
áE)jaha/i
Næstu sumur tvö fór ég enn á
íslandsmið. Svo byrjaði striðið.
Ég var kvaddur i herinn, var
fyrst sendur til Belgiu en siöan i
flotann. Herskipið sem ég var á
var skotið i kaf af austurriskum
kafbáti árið 1916, það var
skammt frá grisku eyjunni Korfú.
Við vorum 250 á skipinu, þeirra á
meöal nokkrir serbneskir liðsfor-
ingjar. Ekki komust nema um 40
af. Ég var sólarhring að velkjast
Þarna I Sevastopol gerðum viö sjóliðarnir uppreisn. Viöhöfðum fengiö nóg...
i sjónum þar til franskt hjálpar-
skip leitaöi okkur uppi. Það kom
siglandi og ég leit upp og trúði
ekki minum eigin augum. Var ég
kominn til Islands aftur — eða
hvað? Hjálparskipið var franskur
togari, sem ég hafði oft rekist á á
Islandsmiðum.
Þetta var ekki i eina skiptið
sem ég var minntur rækilega á
íslandsævintýri min.
Uppreisn í miöri
byltingu
Núnú. Þegar ég hafði jafnað
mig eftir volkiö var ég settur á
annað herskip og var þá orðinn
stýrimaður. Viö vorum hafðir við
Dardanellasund og vorum þar
með öðrum i tundurduflaleik við
tvö þýsk beitiskip. 1 nóvember
1918 var samið vopnahlé og
skömmu eftir það sigldum við til
Istanbul og ég hefi sjaldan orðið
eins hrifinn og þegar ég sá sól risa
yfir turna hennar og hvelfingar.
En við vorum ekki sloppnir enn.
Þaö var bylting i Rússlandi og
rauöi herinn bolsévfkanna sótti
fram suður á bóginn og til Krim-
skaga. Við vorum sendir til Seva-
stopol og áttum að taka þátt i aö
hindra framsókn þeirra. Vorum
viö látnir skjóta úr fallstykkjum
okkar yfir borgina og gegn hinum
rauðu sveitum i sókn og varð af
þessu gnýr svo mikill að hver
rúða brotnaði i borginni. Þeir
tóku nú samt Sevastopol. Við
vorum enn þar úti fyrir. Bolsarnir
sendu litinn bát til okkar og vildu
vopnahlé til að fólk gæti haldiö
páska (þá hefur verið komið fram
á vor 1919). Við höfðum ekkert á
móti þvi. Fyrsta dag vopnahlés-
ins notuðum við til að birgja okk-
ur upp af kolum. Þarnæsta dag
gerðum við uppreisn. Við höfðum
fengið nóg. Striðiö i Evrópu var
búiö og félagar okkar komnir
heim og hversvegna ættum við að
svamla um Svartahaf og plaffa á
byltingarmenn? Skipunum var þá
beint aftur suður i Bosfórus. Okk-
ur var lofað að engin eftirmál
yrðu, en það var ekki að öllu leyti
efnt, og einhverjir úr flotadeild-
inni lentu i fangelsi fyrir agabrot.
Eftir mánuð vorum við enn á
ný sendir norður til stranda
Rússlands, við lágum þá skammt
frá Odessu. Þaö var i Odessu að
sjóliðar i franska flotanum gerðu
beinlinis pólitiska uppreisn sem
varð mjög fræg — þar voru með-
al forsprakka þeir Tillon og
Marty, sem siöar urðu þingmenn
kommúnista, en voru reyndar
báðir reknir úr flokki sinum áður
en lauk. En við lentum ekki i þeim
átökum.
Jæja. Að lokum vorum við
sendir til Smyrna og þar losnaði
ég loksins úr hernum.
Ennbjargar
Islandmér
Ég var svo á fragtskipum
lengst af millistriösárin. Ég
kvæntist árið 1931 kennslukonu
og hún hjálpaöi mér til að komast
i gegnum skipstjórnarskóla
heima i Bretagne. Svo byrjaði
seinna strlðið. Ég var orðinn 47
ára, en ég var samt kvaddur i
herinn og var á tundurduflaslæð-
ara. Þegar Þjóðverjar voru
komnir að Ermarsundi og allt i
upplausn lagði ég af stað heim,
fótgangandi. En ég var handtek-
inn og sendur til Þýskalands og
var þar í búðum i FOrstenberg.
Um þá vist gæti ég sagt ýmsar
sögur, en mestu skiptir þó eitt at-
vik. Franskættaður læknir hafði
gefið mér vottorð um að það ætti
að senda mig heim vegna heilsu-
brests. Ég var samt ekki sendur
með öðrum, heldur átti að endur-
skoða þetta vottorð. En læknirinn
sem skoðaði mig hafði lesið sög-
una A lslandsmiðumeftir Loti, og
þegar hann vissi að ég var einmitt
frá Paimpol eins og persónur
þeirrar bókar og sjálfur einn af
tslandsfiskimönnum, þá spuröi
hann einskis framar og sendi mig
heim!
Þú sérð að tsland er alltaf aö
bjarga mér, bæöi fyrr og siðar....
r
Yves Islendingur
Nema hvað ég komst heim og
fór að rækta minn garð og stússa
við hænsni og kaninur. Þetta var
bölvað striö og hefur eitrað hug-
arfar allra okkar, það er ég viss
um. En hvað um það — aldrei
hætti ég að hugsa um tsland. Þar
hafði ég fyrst kynnst útlendu fólki
og komist að þvi aö „hinir” voru
ekki villimenn. Þegar konan min
fór á eftirlaun lærði hún esper-
anto og fór svo að skrifast á við Is-
lenska esperantista. Ég er með
mynd af Paimpol eins og bærinn
var I aldarbyrjun handa einum
þeirra, Karli Sigurðssyni. Og svo
er ég með aðra mynd stærri til
borgarstjórnar Reykjavxkur frá
borgarstjórninni okkar i Paim-
pol.
Og ég kem oft i skólana heima
og segi börnunum frá tslandi.
Þau vita heilmikið um ykkur, eöa
svo finnst mtr...
Þetta samtal fdr fram á þriðju-
daginn var, en daginn eftir ætlaði
Yves Le Roux austur á gamlar
slóöir. Við fréttum i leiöinni, aö
franskur höfundur væri nú að
skrifa um ævi hans. Sú bók á að
heita „Tonton Yves l’Islandais”
en svo hefur Yves Islendingur
verið kallaður heima hjá sér.
AB
Og enn bjargaði tsland mér: Þýski læknirinn sendi mig heim þegar hann heyrði að ég væri Pomplari.