Þjóðviljinn - 02.06.1979, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 2. júnl 1979
MOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýös-
hreyfingar og þjóöfrelsis
Itgefandi: l tgafufélag Þjó&viljans
Framkvæmdastjóri: Eióur Bergmann
Kitstjorar: Arni öergmann. Kinar Karl Haraldsson.
Krettastjori: Vilborg Harftardóttir
t msjonarmaftur Sunnudagsblaós: Ingólfur Margeirsson.
Kekstrarstjóri: Úlfar Þormóösson
Auglýsingastjóri: Rúnar Skarphéöinsson
AfgreiÖslustjóri: Filip W. Franksson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar örn Stefánsson, Guöjón
Friöriksson, Ir.gibjörg Haraldsdóttir, Magnús H Gislason, Sigurdór
Sigurdórsson.
Erlendar fréttir: Halldór GuÖmundsson. Iþróttafréttamaöur:
Ingólfur Hannesson. Þingfréttamaöur: Siguröur G. Tómasson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
Ctlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson.
Ilandrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Ellas Mar.
Safnvöröur: Eyjóifur Arnason
Auglýsingar: Sigríöur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir ólafsson
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir. Jón Asgeir Sigurösson.
Afgreiösla: Guömundur Steinsson. Hermann P Jónasson. Kristln Pét-
ursdóttir.
Símavarsla: ólöf Halldórsdóttir, Sigríöur Kristjánsdóttir
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir
llúsmóöir: Jóna Siguröardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir. Karen Jónsdóttir.
C'tkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Kitstjórn. afgreiösla og auglýsingar: Slöumúla 6. Keykjavik. sfmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Svarta gullið
#Verðlagið á svarta gullinu þýtur upp úr öllu valdi.
Horfur eru á þvi að f jórði hver fiskur fari til að greiða
fyrir olíuvörur á þessu ári. Þetta er gíf urlegt áf all fyrir
þjóðarbúið. Eftir síðustu verðhækkanir á olíuvörum má
búast við að um 23% af útf lutningsverðmætum íslend-
inga fari í olíuhítina á þessu ári. Hæst hefur þetta hlut-
fall komist áður árið 1974 en þá var það 19.32%.Ljóst er
að útilokað er að leysa þann vanda sem af verðhækkun á
olíuvörum staf ar nema með f élagslegu átaki. Og áður en
verðhækkanir þessar koma fram í verði til neytenda í
júlímánuði verður ríkisstjórnin að taka ákvarðanir um
hvernig best verður dregið úr áhrifum þessa áfalls.
# Morgunblaðið reynir að snúa út úr þessum verðhækk-
unum á olíuvörum með því að kenna Sovétríkjunum um.
Eða viðskiptaráðherra sem ekki hafi fengist til þess að
semja við Sovétmenn um aðra olíuverðsviðmiðun en
spákaupmennskumarkaðinn í Rotterdam. Sannleikurinn
er sá að íslendingar hafa notið góðs af Rotterdam-við-
miðuninni síðustu árin. Áður var miðað við Venezúela
markað og síðan við blandaða skráningu af Venesúela-
og Rotterdam verðinu sem reyndist okkur óhagkvæm.
Þegar allt fer úr böndunum á olíumörkuðum súpum við
seyðið af því líka eins og aðrir nema hvað skellurinn
verður mun tilf innanlegri hér en annarsstaðar þar sem
við kaupum aðeins unnar olíuvörur.
# Sovétmenn hafa hingað til ekki verið reiðubúnir til
annars en að miða olíuverð til okkar við einhverskonar
heimsmarkaðsverð. Hinsvegar veita þeir hinu marg-
falda olíudreifingarkerfi hér greiðslufrest í rúma þrjá
mánuði á 2.5% vöxtum. Varla getur það talist okur. Þá er
f lutningskostnaði á olíu haldið í lágmarki af hálf u þeirra
# Sovétmenn hafa ætið staðið við olíusamninga sína við
íslendinga jafnvel þóttolíukreppa hafi verið
#/\Aorgunblaðið virðist ætlast til þess að Sovétríkin veiti
íslendingum sérstök vildarkjör á olíu miðað við núver-
andi aðstæður þegar skortur ríkir á almennum heims-
markaði m.a. vegna spákaupmennsku og olíuhamsturs.
Það er afskaplega fróðlegt að Morgunblaðið skuli telja
að við eigum inni viðskiptalega greiðasemi hjá Sovét-
mönnum án bakreikninga. Hitt er annað mál að í ágúst
fara fram hinir árlegu viðskiptasamningar okkar við
Sovétmenn, og gefst þá tóm til endurskoðunar, ef kostur
er á, þar sem við greiðum ekki hina dýru farma sem
væntanlegir eru fyrr en í október. Hinsvegar þarf að
fylgjast vel með því hvernig EBEríkjunum gengur að
kveða niður spákaupmennskuna í Rotterdam, eða
sameinast um aðra viðmiðun.
Ósvífni VSÍ
# Vinnuveitendasambandið gerir nú allt til þess að
magna yf irstandandi vinnudeilur. Geysilegur þrýstingur
hefur verið af hálfu Vinnuveitendasambandsins á þær
m jólkurvinnslustöðvar sem innan þess eru að f arið verði
að hella niður mjólk i stað þess að vinna úr henni. Stjórn-
ir mjólkurbúanna héldu fund með bændum fyrir
skömmu og gekk illa að sannfæra þá um að það borgaði
sig að hella mjólkinni niður. En nú hef ur VSi fengið sínu
framgengt og mjólkurbúin innan sambandsins boða
niðurhellingu í næstu viku.
^Gunnar Þórðarson varaformaður Mjólkurf ræðingafé-
lagsins minnir á það í viðtali við Þjóðviljann í gær að
mjólkurfræðingar hafi haft uppi hóflegar kröfur og
teygt sig til hins ýtrasta í átt til samkomulags. ,,..en við
höfum rekið okkur á algeran vegg þar sem Vinnu-
veitendasambandið kemur inn í málið. Það virðist vera
liprara annarsstaöar. Það er mín skoðun, að VSI sé að
reyna að nota fyrirtæki bænda í pólitískum tilgangi. Það
hefur gert margítrekaðar tilraunir til þess að magna
deiluna með ýmsu móti", segir varaformaðurinn
# Dæmigert er fyrir vinriubrögð VSÍ að Mjólkur-
samsalan í Reykjavík hefur haft sömu undanþágukjör
og mjólkurbúin úti á landi, þannig að mjólkurskortur í
höfuðborginni er algjörlega runninn undan rifjum
forráðamanna Mjólkursamsölunnar, sem VSÍ - forystan
rær í. Af sama toga eru deilurnar um losun olíu-
skipanna sem snúast um það að Skeljungur og Olís neita
að greiða yfirmönnum eðlilega yfirvinnu. Eins og Páll
Hermannsson stýrimaður segir í viðtali við Þjóðviljann í
gær: „Þetta eru einhver kaldrif juð viðskiptasjónarmið,
sem ráða þvi að ijósleysi er í heilum plássum".
# Atferli Vínnuveitendasambandsins er þess eðlis að
almenningur verður að gera sér Ijóst að hér er um að
ræða póiitiska stórsókn peningavaldsins, sem miðar að
því að ná tökum á ríkisvaldinu upp úr glundroða. -e.k.h.
Rœtt viö Guðmund J. Guömundsson,
formann Verkamannasambandslslands,
um stööuna í kjaramálunum
Guðmundur J. Guömundsson:
Fáránlegt aö verkalýösfélögin
eigi nú aö heyja hatramma bar-
áttu fyrir jafn sjálfsögöum hlut og
að verkafólk fái nú 3% meö lög-
um.
aö minna á þaö sem gert var af
viti. Menn tala um verslun með
visitölustig, en I minum huga eru
þaö skipti sem eru fullkomlega
réttlætanleg. Tökum þau þrjú
veröbótastig sem gefin voru eftir
i staöinn fyrir félagsmálapakk-
ann. Þótt seint hafi gengiö aö
koma þeim í gegn þá eru þetta
réttindi sem eiga eftir aö standa.
Megineinkenni þeirra er aö þeir
sem réttindaminnstir hafa veriö
fá nú aukin réttindi.
Viö þurfum ekkert aö fara I
grafgötur meö þaö aö þeir sem
höföu þessi réttindi fyrir tapa á
þessu. Þeir sem höföu sex mán-
aöa veikindadaga i samningum
þeir sem voru meö þriggja mán-
aöa uppsagnarfrest. Þeir töpuöu
krónum. En þetta er ákaflega
rökrétt stefna. Hún réttir hag
tölum og ber vissulega aö meta
þegar rætt er um kjaramál. En
þetta kemur til meö aö versna nú
um mánaðamótin þegar Ólafslög-
in taka að verka.1
Flugmannalausn-
in verst
Þjóöviljinn: En hvaö hefur þá
rfkisstjórninni tekist verst upp?
Guömundur J.: „Þaö sem rlk-
isstjórninni hefur tekist hvaö
verst upp er I sambandi viö Flug-
mannadeiluna, þegar hún lætur
Vinnuveitendasambandið, þessa
sem nú eru I krossferö gegn verð-
bólgunni, komast upp með aö
semja um kauphækkun til flug-
manna sem nemur meira en
mánaöarkaupi verkamanna. Mér
3%-in á ad lög-
festa nú þegar
„Þegar menn skoöa ástandiö
núna veröa menn aö hafa I huga
aö þegar rfkisstjórnin var mynd-
uö biasti viö lokun allra frysti-
húsa i landinu og stöövun alls
fiskiskipaflotans”, sagöi Guö-
mundur J. Guðmundsson, for-
maöur Verkamannasambandsins
er Þjóðviljinn ræddi viö hann um
stööu kjaramála I dag.
„Geir Hallgrimsson er aö
hamra á þvf”, hélt Guömundur
áfram, ,,aö efhans lög heföu ekki
oröiö fyrir skemmdarverkum
heföi hann ráöið viö þetta. Sann-
leikurinn ersá aö verkalýösfélög-
in hrundu aldrei þessum lögum.
Þaugiltutil l.september 1978.Og
þau revndust slikt bjargráö aö
þaö varö blindastöövun i öllu at-
vinnulifi og atvinnuleysi tugþús-
unda blasti viö.”
r
Igildi samninga
Þjóðviljinn: En hvaö viltu
segja um hvernig kjaramálin
hafa æxlastá niu mánaöa stjórn-
artimabili núverandi rikisstjórn-
ar?
Guömundur J.: „Viö veröum aö
átta okkur á hver var megintil-
gangurinn f afstöðu rikisstjórnar-
innar til launamálanna. Hún lof-
aöi igildi samninganna frá 1977,
svokallaöra sólstööusamninga.
Auövitaö átti þaö loforö fyrst og
fremst viö fólk meö lág og meöal-
laun eins og margofthefur komiö
fram. Stefnan var svo vaxandi
launajöfnuöur, en sú krafa er
studd af réttlætiskennd launa-
fólks. Formannaráöstefna aöild-
arfélaga Alþýöusambandsins
samþykktiaö beina því til félags-
manna aö framlengja samninga
án grunnkaupshreyfinga til 1.
desember 1979 gegn þvi aö þeir
fengju 4 gildi sólstööusamningana
og þeim kaupmætti yröi haldiö
uppi sem þeir geröu ráö fyrir. At-
vinnurekendur voru ekki seinir til
aö mótmæla þvi aö atvinnurekst-
urinn gæti staöiö undir þessum
kaupmætti sem þeir þó höföu
samiö um og neituöu í raun aö
samningarnir framlengdust
sjálfkrafa þrjá mánuöi i senn eins
og venja er til sé þeim ekki sagt
upp.”
Góð skipti
Þjóöviljinn: Margt hefur skeö
siöan þessi fyrirheit voru gefin.
Hvaö fór úrskeiðis?
Guömundur J.: „Áöur en ég
svara þvi finnst mér nauösynlegt
Peningavaldiö
mun ekki gráta
verkfallsátök,
því þaö stefnir
að því ad ná
ríkisvaldinu
aftur
Fólk med undir
200 þús. á aö
hafa algjöran
forgang
þeirra sem verst eru settir og i
þessu er rakin félagshyggja og
samhjálp. Slikar ráöstafanir lög-
gjafans samfara þvi aö verka-
lýöshreyfingin gefur eftir til aö
hamla gegn veröbólgu sem al-
þýöuheimilin súpa ekki sist seyð-
iö af eru stórmál.
Og við þurfúm áfram aö þrýsta
á um aö jafna réttindi þjóöfélags-
þegna. Og kosta jafnvel nokkru til
þeir sem betur eru settir. Ég leyfi
mér til dæmis aö minna á þaö aö
hér eru hundruð manna, svokall-
aö farandvinnuverkafólk sem eru
nær réttindalausir. Þetta fólk fer
milli verstööva eftir árstimum og
milli stórframkvæmda og sé það
ekki búiö aö vinna þrjá mánuöi á
sama staö má segja því upp meö
hálfs dags fyrirvara. Svona er
misréttið mikiö.”
Kaupmáttur hefur
haldist vel
Þjóöviljinn: Er fleira jákvætt
sem tina mætti til áöur en viö
snúum okkur aö hinu neikvæöa?
Guömundur J.: „Já, þaö veröur
aö segjast eins og er aö þrátt fyrir
oliuveröskollsteypu, þreskveiöi-
bönn og aöra erfiðleika,
►á hefur kaupmáttur almennra,
verkalauna miöaö viö timakaup
sennilega aldrei haldist jafnvel
yfir niu mánaöa tímabil frá árinu
1974. Þetta er hægt aö sýna meö
er alveg sama þótt hér sé um fáa
einstaklinga ab ræöa og þetta
vegi ekki þungt í þjóöarbúskapn-
um. Þessi flugmannahækkun
misþyrmir réttlætiskennd al-
mennings og eyöileggur mór-
alska stöðu rikisstjórnarinnar tii
þessaöbiöja verkalýðsfélögin um
starfcfriö.
Þaövorulíka mistök hjá Fram-
sóknarflokki og Alþýöuflokki aö
leggja slika ógnaráherslu á aö
krukka i visitöluna svo hún mældi
verkafólki minna i bætur fyrir
veröhækkaniren áöur. Meö þeirri
afstööu var verið aö snúast gegn
þvi fólki sem er sjálfur tilveru-
grundvöllur stjórnarinnar og hjá
þvi liggur þaö vald sem hún getur
treystaö stendur henni aö baki til
allra góöra verka.”
Okkar forgangs-
fólk
Þjóöviljinn: Nú segja margir
aö Verka mannasambandiö þjóni
undir rikisstjórnina og sé ramm-
pólitiskt i störfum sinum?
Guömundur J.: „Já, menn eru
aö kreista svona uppúr sér til
gamans. En viö i Verkamanna-
sambandinu litum svo á og ég
held aö ráöherrar Alþýöubanda-
lagsins séu þvi sammála aö höf-
uövandamáliö f launamálum eru
laun þess fólks sem er meö undir
200 þúsund krónur i kaup i dag-
vinnu. Þaö hlýtur aö vera viö-
fangsefni rikisstjórnarsem styöst
viö verkalýöshreyfinguna að
tryggja þaö aö þetta fólk hafi al-
geran forgang þegar kauphækk-
anir veröa. A meöan aö þetta fólk
er undir200þúsund ogmeð kaup-
mátt sem því svarar þá veröa
hærra launaðar stéttir aö biöa.”
r
Akveöin stefna
Þjóðviljinn: Stundum er sagt
aö Verkamannasambandiö sé aö
skipta sér af kjarabaráttu ann-
arra hópa launafólks meö kröfum
um aö kaup hálaunamanna sé
skert?
Guömundur J.: „Þaö er enginn
aö ráöast á þessa hópa. Enginn
þarf aö gera lftið úr störfum sér-
fræðinga, eöa telja háskólamenn
til einhverra vandræöamanna.
En menn verða bara aö átta sig á
þvi aö fólk meö 200 þúsund króna
mánaöarlaun veröur aö hafa all-
an forgang ásamt fólki á elli og
Framhald á bls. 22