Þjóðviljinn - 02.06.1979, Blaðsíða 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 2. júní 1979
Formaöur Samstarfsnetndar um iónþroun, er nylega
skilaöi frá sér skýrslu um íðnaðarstefnu, er Vilhjálmur
Lúövíksson framkvæmdastjóri Rannsóknarráðs ríkis-
ins. Vilhjálmur var einnig formaður Iðnþróunarnefndar
sem skiþuð var í tíð Magnúsar Kjartanssonar iðnaðar-
ráðherra á vinstri stjórnarárunum 1971-1974.
Vilhjálmur var í þessu viðtali fyrst beðinn að greina
frá forsendum þessarar nefndarskipunar, störfum
nefndarinnar og hvernig starfsemi hennar tengist eldri
iðnþróunarnefndinni sem lögð var niður eftir stjórnar-
skiptin 1974.
Rætt við Vilhjálm Lúðvfksson um störf samstarfsnefndar um iðnþróun
. ■"» ■■■■ — 11 ‘"""i i'1 — i .i nn

Vilhjálmur Lú&viksson
framkvæmdastjóri
Rannsóknarráðs rikis-
ins og formaður sam-
starfsnefndarinnar um
iönþróun.
Grunnhugmyndin
Vilhjálmur sagði að grunnhug-
myndin á bak við stofnun og störf
nefndanna væri sú hin sama.
— Ég hef haft þá trú aö gera
þyrfti samhæft átak stjórnvalda,
samtaka iðnaðarins, lánastofn-
ana og stofnana iðnaðarins til að
skapa iðnaðinum viðunandi vaxt-
arskilyrði. tslendingum er margt
betur gefið en hæfileikann til aö
vinna saman, og magnast vand-
inn enn meir þegar komið er að
jafn sundurleitri og margbrotinni
atvinnugrein sem islenskur iðn-
aður er. Málefni annarra höfuðat-
vinnuvega eru mun skýrari i
hugum flestra, og hinir miklu
hagsmunir sem tengjast sjávar-
útvegi og landbúnaði hafa gefiö
þessum greinum aigeran for-
gang.
— Magnús Kjartansson vildi
fara að ráðum sérfræðinga Iðn-
þróunarstofnunar Sameinuðu
þjóöanna (UNIDO), en þeir lögðu
einmitt til, að við framkvæmd
heildaráætlunar um þróun iðnað-
arins yrðu gerðar sérstakar ráö-
stafanir til að samræma störf
hagsmunasamtaka, sjóða, þjón-
ustustofnana iðnaðarins og ým-
issa stjórnsýslustofnana sem um
iðnaðarmál fjalla.
Iðnþróunarnefndin var 6
manna nefnd, sem skipuö var
einstaklingum með tengsl viö
samtök iðnaðarins og opinberar
stofnanir, sem um efnahagsmál
fjalla. Hlutverk iðnþróunarnefnd-
arinnar var ekki aðeins stefnu-
mótandi, heldur var henni einnig
ætlað að samræma framkvæmd
iönþróunaráforma. Nefndin hafði
frumkvæði um ýmis verkefni,
kom af stað hagræðingarverkefn-
um og byrjaði umbætur i þágu
„Tókst að samhæfa
helstu aðila iðnaðarins
ýmissa greina t.d. i ullar- og
skinnaiðnaði. Gallinn var hins
vegar sá að nefndin fékk ekki
nægan starfstima og var lögð
niður skömmu eftir að rikisstjórn
Geirs Hallgrimssonar tók við
völdum. Það var aldrei tekin af-
staða til tillagna nefndarinnar og
þeim verkefnum, sem hún hóf var
dreift á stofnanir iðnaðarins, eða
þau lognuðust út af.
Störf nefndarinnar
— Ef viö snúum okkur þá aö
störfum nýju nefndarinnar.
Hvernig var störfum hennar hátt-
að i samanburði viö þá gömiu?
Nýja nefndin vinnur á sama
hugmyndalega grunni og gamla
nefndin gerði, þ.e. hún reynir að
samhæfa alla helstu hagsmuna-
aðila i iðnaði og þá sem um iðnað-
armál fjalla. Munurinn er hins
vegar sá að nýja nefndin hefur
tengsl við mun fleiri aðila en sú
eldri. Þar með hefur myndast
góður vettvangur til að ræða mál-
efni iðnaðarins. I reynd rikir til-
tölulega litill skoðanamunur um
meginatriði iðnaðarstefnu meðal
aðila iðnaðarins. Hins vegar get-
ur verið nokkur ágreiningur um
áherslur. Reynslan hefur sýnt að
slikur áhersluágreiningur nefur
hindrað framgang mála iðnaðar-
ins fyrst og fremst vegna þess að
menn hafa ekki haft neinn vett-
vang til að ræða málin. í nefnd
sem þessari gefst tækifæri til að
jafna ágreininginn. .'
Nefndin vann stefnutillögur
sinar á þann hátt að verkefnum
var skipt milli nefndarmanna og
menn komu með þærupplýsingar
sem þeir höfðu aðgang að eða
voru fyrir hendi hjá þeim stofn-
unum og samtökum sem þeir
tengjast. T.d. hefur Félag is-
lenskra iðnrekenda safnað mikl-
um upplýsingum um framleiðni i
iðnaði. Einnig hefur félagið
ásamt Landssambandi iðnaðar-
ins mótað margar tillögur um
breytingar á aðstæðum til iðn-
rekstrar, þ.e. það sem við nefnum
aðbúnað iðnaðarins. Varðar þetta
t.d. tollamál, gengismál og verð-
lagsmál. Þá ber að geta þess að
Byggðadeild Framkvæmdastofn-
unar rikisins samdi ýtarlega
greinargerð um mannaflaþróun,
og ýmsar aðrar stofnanir unnu
einstakar tillögur og greinargerð-
ir fyrir nefndina, sem siðar voru
felldar i eitt sameiginlegt form.
Litill ágreiningur
— Var eitthvað um ágreining i
nefndinni sjálfri?
— Það koma eðlilega fram
mismunandi viðhorf i stórum
hópi. Nefndarmenn hafa ólik
stjórnmálaviðhorf, en varðandi
málefni iðnaðarins, þá er ágrein-
ingurinn, held ég, fyrst og fremst
um áherslur og aðferðir. Ég tel að
mjög vel hafi tekist að samræma
sjónarmiðin, og menn hafa vissu-
leg lagt sig fram um að ná sam-
stöðu. I skýrslunni má t.d. sjá að
lögð er áhersla á að einkarekstur
og opinber rekstur fari saman og
byggt sé á dreifðu frumkvæði og
framtaki. Stefnan er að einka-
framtakið takist á viö þau verk-
efni sem það hefur bolmagn til, en
þegar um er að ræða uppbygg-
ingu stærri fyrirtækja þá geti rik-
ið komið til skjalanna, ekki sist
þegar um áhættu er að ræða.
Vandinn hefur
aukist
Vilhjálmur Lúðviksson var þvi
næst inntur eftir þvi hver væri
munurinn á tillögum núverandi
nefndar og gömlu Iönþróunar-
nefndarinnar.
Hann svaraði þvi til að þegar
gamla nefndin starfaði þá var
nokkur munur á þjóöfélagsað-
stæöum frá þvi sem nú er. Þá var
skemmra liðið á aölögunartima
EFTA samningsins frá 1970 og
mannaflahorfur voru betri. Nú á
dögum er vandinn hinsvegar mun
meiri. Þess vegna eru tillögur nú-
verandi nefndar mun skarpari en
fyrri tillögurnar. Sem dæmi má
taka þá er hreinlega lagt til að að-
stöðumunur milli sjávarútvegs og
iðnaðar verði markvisst afmáð-
ur. Núverandi tillögur gera einnig
ráð fyrir að fyrri tillögurnar verði
komnar til framkvæmda fyrir
árslok 1980 þannig að árangur af
stefnunni komi sem fyrst I ljós
Gengistillagan
óraunhœf?
Ein allra róttækasta tillagan
sem sett er fram i skýrslunni er
um gengismál, en i henni segir að
gengisskráning veröi miðuö viö
samkeppnisstöðu iönaöarins á
innlendum og erlendum markaöi.
Vilhjálmur var spuröur aö þvi
hvort þetta væri ekki óraunhæf
tillaga þegar a.m.k. 70% af út-
flutningsverðmætum þjóöarinnar
væru sjávarafuröir.
— Við gerum okkur grein fyrir
þvi, að hér er um mikla breytingu
að ræða, en lagt er til að samhliða
þvi að miða gengið við þarfir iðn-
aðarins þá verði að koma til hlið-
arráðstafanir varðandi sjávarút-
veginn. Við réttlætum þetta
hreinlega á þeim forsendum að
þetta sé grundvallaratriði fyrir
iðnaðinn ef hann á að gera skapað
þau atvinnutækifæri sem nauð-
synleg verða á næstu árum og
engin önnur atvinnugrein getur
tekið við nema iðnaðurinn. Verði
þessar breytingar gerðar og sam-
hliða þvi fái iðnaðurinn greiðari
aðgang að fjármagni, þá getur
það leitt af sér mikla breytingu i
framleiðni og framleiðslu. Fjár-
festing hefur verið töluverð í iðn-
aði á undanförnum árum en það
er eins og hún hafi ekki nýst i að
auka framleiðni og framleiðslu. Á
árunum 1968-1973 þegar sjávarút-
vegurinn var i nokkurri lægö þá
var gengið skráð með tilliti til
þarfa iðnaðarins. Það hafði þær
afleiðingar að magnvisitala iðn-
aðarframleiðslu tvöfaldaðist.
(Sjá linurit).