Þjóðviljinn - 11.08.1979, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 11. ágúst 1979
Genscher í
Bandaríkjunum
Skal birta
heimildir sínar
Utanrikisráöherra Vestur-
Þýskalands, Hans Dietrich
Genscher, hefur undanfarna tvo
daga veriö i opinberri heimsókn i
Bandarikjunum og rætt viö ráöa-
menn þar vestra um Salt II, Nato
og Miöausturlönd.
1 gær átti Genscher fund meö
leiðtoga öldungardeildarinnar,
Robert Byrd, og ræddu þeir Salt
II samkomulagiö. Vestur-þýska
stjórnin er eindregið fyigjandi
samkomulaginu en þaö þarf 2/3
meirihluta i bandarisku öldunga-
deildinni til að hljóta staðfest-
ingu.
t fyrradag ræddi Genscher við
Carter og Vance utanrikisráö-
herra. Þeir ræddu Nato-málin, en
yfirvöld i Vestur-Þýskalandi
munu litt hrifin af þvi að fá ný
bandarisk kjarnorkuvopn á þýska
grund.
Einnig var rætt nokkuð um
Miðausturlönd. Samband Vestur-
Þýskalands og Bandarikjanna
annars vegar og Israels hins
vegar er fremur stirt um þessar
mundir. Þeim fyrrnefnddu þykir
ísraelsstjórn helst til óbilgjörn i
garö Palestinuaraba, en sem
kunnugt er hefur hún algerlega
neitað að eiga viöræöur við PLO
og undanfarna mánuöi hefur
tsraelsher gert fjölmargar árásir
á búðir Palestinuaraba i Libanon.
tsraelsmenn eru reiðir
stjórnarflokkunum I Vestur-
Þýskalandi vegna fundar Brandts
og Arafats nýlega. Samflokks-
maöur Genschers og einn helsti
talsmaður Frjálsra demókrata i
utanrikismálum, Jiirgen Mölle-
mann, hefur undanfarna daga
setið á fundum með fulltrúum
PLO i Beirut og hefur hvatt
Vesturlönd til að hafa meira sam-
band við PLO. Genscher lýsti þvi
yfir i gær að ferð Möllemanns
væri algerlega á hans eigin á-
byrgð.
1 vikunni efndu mörg hundruö
kfnverskir bændur tO mótmæla
fyrir utan aöalstöövar kommdn-
istaflokksins I Peking. Þeir kröfö-
Hans Dietrich Genscher,' frjáls
demókrat og utanrflúsráöherra
Vestur-Þýskalands.
ust þess aö fá aö flytja aftur til
höfuöstaöarins.
Dagens Nyheter hefur þetta á
fimmtudaginn eftir fréttastofunni
AFP. Sagt er aö lögreglumenn og
öryggisverðir hafi. haft nánar
um heilaþvott
Bandariskur dómari hefur fyr-
irsldpaö Leyniþjónustu Banda-
rikjanna (CIA) aö uppiýsa hvaöa
vfsindamenn og háskólar hafa aö-
stoðað hana viö „rannsóknir á
heUaþvotti”.
Þaö voru borgarasamtök á veg-
um neytendafulltrúans Ralph
Nader auk samtaka um heilsu-
gætur á mótmælendum og reynt
aö meina erlendum fréttamönn-
um aö taka viðtöl við þá.
Mótmælendur mynduðu tal-
kóra. Þeir krefjast þess að þær
„röngu ásakanir” sem á þá voru
bornar í menningarbyltingunni á
siðasta áratug veröi dregnar til
baka og að þeir fái að snúa aftur
til Peking.
Framhald á 14. siðu
gæslu sem kröföust þess að nöfnin
yrðu birt.
A sjötta og sjöunda áratugnum
borgaði CIA háskólum fyrir að
rannsaka heilaþvott og aðrar til-
raunir til að breyta mannlegri
hegðan. Þessi „rannsóknaráætl-
un” gekk undir nafninu
MK-Ultra.
Dómarinn úrskuröaöi að CIA
skyldi birta nöfn allra háskóla
sem tóku þátt i áætluninni fyrir 1.
október eða færa fram gildar
lagalegar ástæöur fyrir neitun
sinni ella.
Þegarhefur veriö greint frá þvi
aðháskólarnir i Harvard, Prince-
ton, Cornell, Stanford og Michi-
gan auk Tæknistofnunarinnar I
Massachussetts hafi aðstoðaö
CIA við þessar „athuganir”.
Forstjóri CIA, Stansfield Turn-
er, sagöi fyrir rétti að þaö væri
nauðsynlegt að halda nöfnum
hinna leyndum svo fullvissa
mætti núverandi heimildarfólk
leyniþjónustunnar um nafnleynd.
Bændur mótmæla
í Peking
Oeirðir
í Aþenu
Miklar óeiröir uröu i fyrrinótt i
Aþenu og taliö er aö 130 manns
hafi særst I átökum mótmælenda
og lögreglu.
Upphaf málsins var að vinstri
sinnuö verkalýðsfélög höfðu á-
kveðiö að efna til mótmæla við
háskólann i Aþenu vegna kjara-
skeröingar—áforma stjórnvalda.
Yfirvöld bönnuðu mótmælaað-
geröirnar og létu lögreglu afgiröa
svæðiö. I fyrrinótt reyndu mót-
mælendur að brjótast í gegnum
lögreglukeðjuna til að aögerö-
irnar gætu farið fram, að sögn
Reuter.
Til mikilla átaka kom og sögðu
yfirvöld i gær aö 34 lögreglumenn
hefðu særst. Mótmælendur full-
yrtu að 100 þeirra hefðu hlotiö
meiðsli vegna barsmfða lög-
reglunnar.
Um 80 manns voru handteknir
en flestum mun hafa verið sleppt
aftur.
FRÉTTASKÝRING
Réttarhöld í Prag
10 baráttumenn fyrir mann-
réttindum eru fyrir rétti i Prag
um þessar mundir. Þaö er llkt
og sagan vilji minna menn á aö
enn lifi I glóöum stalinismans:
Réttarhöldin munu standa yfir
21. ágiist, þegar 11 ár eru liöin
frá innrásinni i Tékkóslóvakiu,
og andófsfólkiö situr i sama
fangelsi og Arthur London og fé-
lagar á sjötta áratugnum.
Fólkið var handtekiö þann 29.
mai i ár og er nú sakaö um
„undirróðursstarfsemi gegn
lýöveldinu”. Refsing við þviliku
„broti” er 3-I0árafangelsi. Allt
þetta fólk styöur Charta-77
hreyfinguna sem berst fyrir
mannréttindum i Tékkóslóvakfu
og öll eru þau meölimir i Nefnd
til varnar þeim sem sæta órétt-
mætum ofsóknum (skammst.
VONS).
Þetta fólk er f hópi kunnustu
andófsmanna i Tékkóslóvakiu.
Flest hefur það um lengri eða
skemmri tíma gegnt trúnaðar-
störfum fyrir Charta-77 hreyf-
inguna, og tveir hinna hand-
teknu, JiriDienstbierog Vaclav
Benda, voru opinberir talsmenn
hreyfingarinnar þegar þeir voru
handteknir. Meöal tfmenning-
anna eru fulltrúar nær allra
skoöanahópa tékkóslóvakiskra
andófsmanna, allt frá ysta
vinstri til kaþólikka.
Að láta ekki bugast
Flest þeirra hafa orðið aö
sæta margvislegum kárfnum af
hálfu stjórnvalda um langt
skeið, aöeins fengiö stopula
vinnu (en vinni fólk ekki má
ákæra þaö fyrir „snikjulifn-
að”), sætt stöðugu eftirÚti og
jafnvel barsmföum öryggis-
varöa.
Taka má dæmi af Otku
Bednarovu, sem er ein hinna
handteknu. Hún gekk i komm-
únistaflokkinn 17 ára að aldri
1945. A sjöunda áratugnum var
hún einn kunnasti sjónvarps-
fréttamaöur Tékkóslóvakfu.
Starf sitt missti hún 1968 og eftir
þaöhefúr hún unniö við skúring-
ar. Hún er mjög heilsuveil og
fékk heilablóöfall 1970. Undan-
farin þr jú ár hefur hún hvað eft-
ir annaö verið tekin til yfir-
heyrslu og gerö hefur veriö hús-
leit hjá henni. Hún var svipt ör-
orkubótum 1978 af pólitiskum
ástæðum og f desember s.l. var
ráðist á hana á götu úti.
Fyrst stjórnvöld hafa ekki
getað stöðvaö baráttuna fýrir
lýðræðislegum sósfalisma með
þessum aðferöum, hafa þau
ákveðiö að setja fólkiö inn.
Fróðir menn telja aö þetta sé
haröasta atlaga sem gerð hefur
veriö aö andófsmönnum i
Tékkóslóvakfu siðan 1971.
Hvers vegna nú?
Hvers vegna var þessi atlaga
gerö nú? Norska blaöið Ny Tid
fullyrðir aö nokkur ágreiningur
hafi verið um hana innan
kommúnistaflokksins og edn-
staka menn veriö hikandi. I far-
arbroddi „haukanna” er að
sögn blaðsins aðalritari flokks-
ins Vasil Bilak.
Margar ástæður liggja sjálf-
sagt til þess að þessi tfmi varð
fyrir valinu. Þaö er t.d. ljóst að
borgarapressan hefur ekki
nándar nærri jafn mikinn áhuga
á andóf sfólki austantjalds nú og
hún hafði meðan áróöursstriöið
vegna Helsinki samkomulags-
ins stóð sem hasst.
Einnig viröist sem aö nýju sé
að draga saman með forystu-
mönnum evrópukommúnfskra
flokka ogleiðtoga Sovétrfkj-
anna. Hefur mátt sjá þess merki
að stóru evrópsku kommúnista-
flokkarnir hafi mildað nokkuö
gagnrýni sina á sovéska kerfiö.
Einhver helsta ástæðan felst
þó sjálfsagt f starfi Charta-77,
sem nú hefur varað hátt á þriðja
ár. Meiraen þúsundmanns hafa
nú skrifað undir hina upphaf-
legu mannréttindaáskorun og
andófsmennirnir hafa f vaxandi
mæli tekið aö rannsaka ýmis-
legt sem miöur fer 1 tékkósló-
vakisku samfélagi. Á skömm-
um tima hafa þeir sent frá sér
itarleg gögn um slys I kjarn-
orkuverum landsins, mannrétt-
indabrot á sigaunum, skort á
nauösynjavörum, árásir á fag-
lega baráttu.
Viðtæk andstaða
En þessari atlögu hefur veriö
harölega mótmælt innan verka-
lýðs- og vinstrihreyfingar Vest-
urlanda, þar sem æ fleirum
veröur ljóst aö miklu skiptir að
sósialistar sýni andófsmönnum
t svokölluðum „sósialiskum
rikjum” (hvort sem það er nú
Sovét eöa Kina) samstööu.
Samstöðu I baráttu sem ekki
snýst um það aö koma á
„frjálsu markaöshagkerfi”,
heldur raunverulegu lýöræöi,
sem sósialismi sem ris undir
nafni getur ekki án verið.
Stjórnvöld _ I Tékkóslóvakiu
munu ekki ná tilætluðum
árangri, þaðer þegarljóst. Nýir
talsmenn hafa þegar komið I ■
stað þeirra sem handteknir I
voru. Upplýsingarbréf I
Charta-77, sem hinn handtekni I
Petr Uhl ritstýrði áöur, kemur j
ennþá út. 12nýir liðsmenn bætt- I
ust fyrrgreindi Nefnd (VOLS). I
230 manns undirrituðu opáð bréf ■
til stjórnvalda þar sem skoraö J
var á þau að láta andófsmenn-
ina lausa.
Þrátt fyrir allt virðast hand- '
tökurnar hafa komið stjórnvöld- j
um i klfpu.
(heim.Rouge, Ny Tid, Social-
ist Challenge)
-hg