Þjóðviljinn - 11.08.1979, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 11.08.1979, Blaðsíða 7
Laugardagur 11. ágúst 1979 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7 Aífborganir og vextir eru ad upphæð 4.951 m. kr. eöa 85% af aflaverðmæti. Það er því orðið æði lítið eftir til þess að greiða annan tilkostnað útgerðarinnar, svo sem laun. Stofnlán fískiskipa Slðustu 2-3 árin hafa lánakjör stofnlána til fiskiskipaflotans breyst mjög. Orsakir bessa eru aöallega þrjár: skip sé gert ráð fyrir því, að standa i skilum með afborganir og vexti. Kostnaðarverð togara, Afborganir meiri en laun 1. Fjármögnun Fiskveiðasjóðs fer i auknum mæli fram með visitölutryggðu fé. 2. Eigiðfésjóðsins er litið og nú eru öll stofnlán skipa, sem ekki eru visitölutryggð, gengistryggð. 3. Hin svokallaöa raunvaxta- stefna hefur ýtt undir þessa þróun. NU held ég að varla verði um það deilt, að nauðsynlegt sé að góð útgerð geti á hverjum tima staðið I skilum með vexti og afborganir vegna stofnlána. A.m.k. verður að vera hægt aö gera ráð fyrir þvf, að það takist, ekki seinna en 2-3 árum eftir að kaup hafa farið fram. Nokkur timabil hafa að visu komið, þar sem slikt hefur ekki verið hægt. Það er þá fyrst og fremst vegna þess, að útgerð ákveð- inna skipa, hefur verið lakari en önnur. Má þar nefna útgerö togaranna á sildveiðiárunum 1957-1967. Algjör stöðnun varð i fram- þróun þorskveiöiflotans þennan tima. Staðan nú er áþekk, að sumu leyti. Engin leið er aö kaupa ný sem samið yrði um I dag hér innanlands, yrði sennilega nær 3 miljörðum, en 2 miljörðum, þegar afhendingfer fram. Hérá eftir verður, til þess aö sýna möguleika Utgerðarinnar til þess að standa i skilum, aöeins reiknað með að kostnaðarverð sé 2 miljarðar. Lán Fiskveiða- sjóðs yrði þá til smiði innan- lands 1.500 milj. króna. Sleppt er skuldbindingum vegna lána i Byggðarsjóði. Forsendur eftirfarandi töflu er verðþróun áranna 1974-1978. Gert er ráð fyrir að aflatekjur fylgi dollaragengi á timabilinu. Gengið er út frá meðalafla togara undanfarin ár. Skuld- bindingar vegna lána fylgja visitölu og svokallaðri SDR við- miðun I gengi, eins og reglur Fiskveiðasjóös segja til um. Hvort verðþróun næstu ellefu ára verður eins og áranna, sem miðað er við, er auðvitað ekki hægtaðfullyrða neittum. Égfæ þó ekki séð, að neitt bendi til þess aö veruleg breyting verði á, I þessum efnum. Taflan nær yfir 11 ár af 18 ára lánstima. Rétt er að skoða fyrsta og ellefta árið nánar. Aflatekjur fyrsta árið nema 579 milj. króna. Afborganir og vextir eru að upphæð 268 milj. króna, eða 46% af aflaverðmæti. Þessi upphæð er hærri en nemur öllum launagreiðslum útgerðarinnar til áhafnar. 1 töflunni er gert ráð fyrir að 20% af aflaverðmæti fari til greiðslu vaxta og afborgana. Meira getur ekki farið til þeirrahluta. Vanskil verða þá 153 miljón króna, eða 26% af aflaverðmæti. Þegar staðan eftir ellefu ár er skoðuð, koma eftirtektarverðir hlutir I ljós. 85% aflans i afborganir Það ár er aflaverðmæti tog- arans 5.794 miljónir króna. Af- borganir og vextir eru að upp- hæö 4.951 m.kr.,eða 85% af afla- verðmæti. Þaö er þvi orðið æði litið eftir til þess að greiöa ann- an tiikostnað útgerðarinnar, svo sem laun. Heildarvanskil eru þá orðin 65.495 miljón króna, eða um ellefu sinnum meiri en afla- verðmæti togarans þetta ár. I ljðsi þessa vona ég aö eng- inn sé undrandi á þvi, þó útgerð- arfyrirtæki reyni að kaupa gömul skip, en ráðist ekki I ný- smiði. Fiskveiðiþjóð getur ekki leyft sér að hætta útgerö fiski- skipa. Þaö er þvi augljóst, að breyting verður að eiga sér staö I þessum efnum. Slikt má ekki dragast. Si'felldar breytingar á lána- kjörum sjóöa, eins og Fisk- veiðasjóðs, eru mjög ámælis- verðar. Útgeröir búa við mjög mismunandi kjör, eftir þvi hve- nær skipin eru keypt. Vegna þessa eru möguleikar útgerðar- manna til sölu skipa mjög mis- jafnir. Hvað með vanskil Afkoma þeirra og hvernig til tekst með útgerðina fer þá fyrst og fremst eftir þvi, með hvaða kjörumstofnláneru, en ekki eft- ir þvi, hvernig staöið er að rekstrinum eða hversumikið er aflað. Hvernig fara á aö með þá aðila, sem taka lán með núver- andi kjörum, þegar I ijós kemur að þau eru óviðráöanleg, er mér hulin ráðgáta. Væntanlega hafa þó einhverjir visir menn hugsað fyrir þvl. Ekki er hægt að strika út svo og svo mikiö af vanskil- um, eöa hvað? Hverjir eiga að greiða lánveitendum Fiskveiða- sjóðs, ef slikt verður gert? Annar alvarlegur hlutur er aö ráðstöfunarfé Fiskveiðasjóðs binst vegna vanskila. Sjóður- inn verður ófær um að gegna þvi hlutverki að lána til sjávarút- vegsins i skynsamlegar fram- kvæmdir til lands og sjávar. Fiskveiðasjóður lánaöi árið 1978 til fiskiskipa 10.481 m.kr. Ef gert er ráö fyrir aö þessi tala , hækki eins og aflatekjur I sam- ræmi viö dollaragengi árin 1974-1978, næstu ellefu árin, yrðulántilfiskiskipa eftir ellefu ár um 130.000 m.kr. Þessi upp- hæö nægir varla til að greiða uppsöfnuð vanskil tveggja tog- ara. Ýmislegtmá finna aö þessum útreikningum. Verðbólguþróun getur oröið önnur er gert er ráð fyrir, þó aö ekki sjáist þess merki Afli getur aukist o.s.frv. Slik atriði breyta þó litlu varð- andi þá niðurstöðu, sem komist er að hér aö framan. Þegar framanritað er haft I huga, er vel skiljanlegt, að erfiðlega gangi að fá kaupendur aö skip- um smiöuðum innanlands. Neskaupstað 1.8.1978 Ólafur Gunnarsson Ar: Afb. + vextir, Afla- tekjur, m. kr.: m.kr. 1. 268 579 2. 354 729 3. 471 184 4. 619 1.156 5. 999 1.455 6. 1.313 1.832 7. 1.683 2.306 8. 2.209 2.903 9. 2.895 3.656 10. 3.786 4.602 11. 4.951 5.794 20% Arleg Samsöfnuð gr. i vanskil vanskil með Stofn- án 48% dráttar- fjár- dráttar- vöxtum sjóð, vaxta, pr. ár, m.kr. m.kr.: m.kr.: 115 153 153 146 208 434 237 287 929 231 388 1.763 291 708 3.317 366 947 5.856 461 1.222 9.888 581 1.628 16.263 731 2.164 26.233 920 2.866 41.690 1.158 3.793 65.495 Minning Árni Sveinsson Fœddur 18. apríl 1960 Dáinn 4. ágúst 1979 Enginn veit ævi sina fyrr en hún er öll, og það eru vist orð að sönnu Menn setur hljóða þegar ungt fólk fellur frá, og viðbrögðin verða annarleg þegar fráfallið snertir mann sjálfan. Aðeins 19 ára gamall er Arni vinur okkar horfinn yfir landamæri lifsins. Minningarnar skjótast um hug- ann sem reikar vlða. Það var samlyndur hópur þeg- ar félagarnir á Holtinu söfnuðust saman, og þótt Arni væru ári yngri en við flestir, þótti hann ávallt sjálfskipaður foringi hóps- ins. Þaö voru fáir eins úrræða- góðir, snarir og ákveðnir þegar á þurfti, eins og hann. Ég minnist sérstaklega eins at- viks sem skeði eitt vorið. Við fé- lagarnir höfðum tekiö litinn trillubát i óleyfi og róið á honum út frá smábátabryggjunni, sem þá var nýbyggð. Yngri bróðir Arna sem var með i förinni féll útbyrðis og hvarf I sjóinn. Við sátum allir sem frosnir og gát- um vart hreyft legg né liö. Við vorum varla búnir að átta okkur á orðnum hlut þegar Arna skaut upp á yfirborðið með yngri bróður sinn i fanginu. Þannig var Arni ætið, lét ekki segja sér hlutina tvisvar, og beiö heldur aldrei boð- anna þegar hann vissi aö sin var þörf. Þrátt fyrir þetta var Arni hljóð- látur og lét sem minnst fyrir sér fara. Sjórinn átti hug hans allan, og þær urðu ófáar sjóferðirnar sem hann fór á sinni stuttu ævi. Það þurfti aldrei neinn að láta sér leiðast með Arna. 1 nágrenn- inu var af nógu að taka. Astjörn- in, hraunið, bryggjurnar og Hvaleyrin. Það rann þvi skiljanlega upp mikil saknaðarstund þegar frétt- ist i hverfinu að fjölskyldan á Þúfubarði 1 ætlaði að flýtja aust- ur á Neskaupstað. Það vissu allir að þar fóru i burt góðir nágrannar og góðir félagar. Ég held ég megi fullyrða að það gætti lika söknuðar I huga Arna, og það var erfiður dagur þegar flutningabillinn kom til aö sækja húsbúnaðinn. En engum hafi dottið i hug að Arni myndi gleyma félögum og vinum á Holtinu. Hann var varla kominn austur er fyrstu bréfin frá honum bárust suður. Við áttum i ánægjulegum bréfaskipt- um allan þennan tlma. Árni var einn þeirra sem gat sagt frá mörgu I fáum orðum. Þó bréfin væru ekki ýkja löng, tók langan tima að lesa þau. Það fór ekki á milli mála að hann undi hag sinum vel á Nes- kaupstað svo og hans fjölskylda öll. Þar var hann kominn I enn meiri snertingu við sjóinn og út- gerðina en áður. Þeir bræður hann og Oddur eignuðust fljótlega litinn trillubát. Sumrin liðu, bát- arnir stækkuðu. Siðasta vetur var Arni háseti á einum skuttogara heimamanna. Hugurinn beindist að stýrimannaskólanum og hann hafði eignast góða vinkonu þar sem Dóra Gerður var. Framtiðin var þvl björt hjá svo ungum manni. Það er af mörgu að taka, þegar hugsaö er aftur, og þaö sem hér er fest á blað er aöeins brot af þvi sem kemur upp i hugann. Minningin um Arna veröur aldrei önnur en minning um at- orkusaman dreng sem kunni öðr- um fremur að vera góður félagi. Guörúnu, Sveini, Dóru Gerði og systkinum öllum sendi ég fyrir hönd gömlu félaganna samúðar- kveðjur um leið og við þökkum fyrir þá samfylgd i æsku sem við nutum með slikum dreng sem Arni var. Lúðvik Geirsson Tökum að okkur viðgerðir og nýsmiði á fasteignum. Smiðum eldhúsinnréttingar: einnig við- gerðir á eldri innréttingum. Gerum við leka vegna steypugalla. Verslið við ábyrga aðila TRÉSMIÐAVERKSTÆÐIÐ Bergstaðastræti 33, simar 41070 og 24613 Blikkiðjan Asgarði 7, Garðabæ önnumst þakrennusmiði og uppsetningu — ennfremur hverskonar blikksmiöi. Gerum föst verðtilboð SÍIVII 53468 Kennarar-kennarar Kennara vantar við Grunnskólann á Akra- nesi. Upplýsingar i sima 93-2012, kl. 9-12 f.h. Umsóknarfrestur er til 15. ágúst n.k. Skólanefnd.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.