Þjóðviljinn - 11.08.1979, Page 6

Þjóðviljinn - 11.08.1979, Page 6
6 SIÐA — ÞJÓDVILJINN Laugardagur 11. ágúst 1979 UMSJÓNs Berglind Gunnarsdóttir Dagný Kristjánsdóttir ✓ Einar Olafsson Kristján Jónsson Silja Aðalsteinsdóttir um karlmanna- leikritum, rokksöngvum o.fl. er deiltá samkeppni háskólalifsins i „þykjustugáfnaleik”, valds- mannslega uppbyggingu póli- tiskra samtaka, ópersónulegan anda kollektifanna, getuleysi róttæklinganna til aö breyta samskiptamynstri kynja o.s.frv. o.s.frv.. Fólkbýöur ekki lengur fram patentlausnir á þessum vandamálum, eins og fyrir áratug, eöa krefst alls eöa einskis og þaö strax. Danskir róttæklingar hafa tamiö sér ótrillega þolinmæöi i aö velta upp vandamálum og sem flest- um hliöum þeirra, án þess aö gera kröfu um skjóta lausn, heldur er reynt aö fá fólk til aö gllma viö vandamálin I daglegu amstri slnu. Karlmannahreyfingin á drjúgan hlut i þessari sjálfs- krufningu danskrar vinstri- hreyfingar. Konur ganga nú gjarnan haröar fram og neita þvi aö starfa pólitiskt á forsend- um karlmanna, svo aö æ færri róttækir karlmenn geta leyft sér aö loka augunum fyrir pólitfek- um vandamálum karlmanna- hlutverksins. Fornar dyggöir teljast nú lestir, sbr. fhigmælska karl- manninn, sem aldrei sýndi þreytumerki I byltingarbrcatinu og afneitaöi persónuiegri nautn fyrir málstaöinn. Hann telst núna „oröarúnkari” („verbal- ónanisti”) , sem kúgar konur i pólitisku starfi og einkalifi og þykir aumkunarveröur fyrir til- finningalega fótlun. Margir telja „nafiaskoöun” vinstrihreyfingar merki um uppgjöf hennar. Ég er þvi ósammála. Aö visu má vinstri- hreyfing ekki detta I þá gryfju aö ætla sér aö skapa sósialiskt samfélag í eigin rööum, I auö- valdssamfélaginu miöju. Hitter þó skilyröi þess aö viö sækjum fram til alhliöa frelsunar mannsins, aö viö gerum okkur sem gleggsta grein fyrir þvi, hvernig auöskipulagiö af- skræmir öll samskipti fólks, og reynum aö skapa einhvern visi aö þolanlegu samfélagi. Viö ætl- um okkur ekki aö dröslast meö hinn steinrunna karlmann kapi- talismans yfir I sósialismann, og ef hjarta okkar á aö fylgja meö i baráttunni veröum viö aö hefjasta handa viö aö ganga af honum dauöum. Gestur Guömundsson Kvennahreyfingin nýja geng- ur ekki einungis lengra en hin gamla meö þvi aö krefjast mun róttækari uppstokkunar á verkaskiptingu kynjanna. A meöan gamla hreyfingin keppir aö því aö konur veröi gjaldgeng- ar I hlutverk karla, ræöst hin nýja til atlögu viö sjálft karl- ræöiö, heldur þvi m.a. fram full- um fetum, aö ýmsir þeir eigin- leikar, sem kallaöir hafi veriö kvenlegir, séu mun eftirsóknar- veröari en sú karlmennska sem lengi hefur drottnaö yfir hug- myndaheimi flestra jaröarbúa. Aratugs saga nýju kvenna- hreyfingarinnar hefur veriö samfelld hólmganga viö karl- ræöiö og berendur þess meöal karla og kvenna.Hér ætla ég aö fjalla um þann sérstaka flöt sem snýr aö róttækum karlmönnum. Viö höfum flestir taliö okkur knúna til aö ljá róttækri kvenna- hreyfingu liö, og smám saman, oft á sársaukakenndan hátt, höfum viö komist aö þvi aö þaö liösinnier auöveldara aö veita I oröi en á boröi. Vandræðl karlahlut- verksins Allir viö þessir róttæku karl- menn erum markaöir i bak og fyrir af kúgunarhlutverki karla, á sama hátt og róttækar konur dragnast meö arf aldagamallar undirgefni. Viö losum okkur ekki viö þennan arf i einu vet- fangi. Þaö hrekkur skammt „aö vaska upp fyrir konuna” og þótt heimilsverkin veröi sameigin- leg i raun og veru jafngildir þaö ekki jafnrétti. Þaö væri ekki heldur neitt jafnrétti þótt ein- staka konur — eöa þær allar — yröu gjaldgengar i karlmanna- hlutverkmálþinga og ábyrgöar- starfa. Vandamál karla gagnvart frelsisbaráttu kvenna veröur ekki brýnt, á meöan viö litum á okkur sem sterkari aöilann, sem bíöur eftir þvi aö veikara hreyfingar kyniö nái karlmannsstyrkleika. En þegar viö uppgötvum smám saman, hvernig karlmannahlut- verkiö þrengir aö tilfinninga- þroska okkar, heftir okkur I aö veröa manneskjur, þá er þetta oröiö okkar vandamál. Viö þessa sársaukafullu uppgötvun veröur karlmannahreyfing til. Viö getum ekki grátiö þegar okkur liöur illa.heldur bitum viö á jaxlinn og bölvum I hljóöi. Þaö er reyndar ákaflega þröngt sviö tilfinninga sem viö getum látiö beint i ljós, sbr. hvaö flestir karlmenn eiga erfitt meö aö sýna kynbræörum sinum ástúö. A margan hátt höfum viö ástæöu til aö öfunda konur. Nýja kvennahreyfingin hefur gengiö af hinni gömlu flagara- Imynd dauöri, i róttæklingahóp- um vel aö merkja. Þar öölast karlmenn ekki lengur upphefö meö þvi aö leggja sem flestar konur, þótt þaö þyki eflaust enn - manndómsm erki í öörum „kressum”. En þá skaut upp nýrri karlmennskuimynd: Hinn róttæki Don Juan fullnægir öll- um konum. Konan er áfram þol- andi, karlinn gerandi, og þaö sem er verst fyrir okkur: Kynlif er enn spurning um mannorö, en ekki nautn. A meöan konur uppgötva fullnæginguna, gerum viö fæstir greinarmun á henni og sáöláti. Svo ekki sé minnst á hvers kyns gælur, sem fæstir „marksæknir” karlmenn kunna aö njóta. „Sterkir eiginleikar” karl- manna reynast viö athugun jafnan eiga sér skuggahliö. Sál- arjafnvægi og skapfesta birtist sem tilfinningahömlun breytist aöstæöur litillega. Um leiö og þessir sterku eiginleikar bækla okkur á sálinni, kúga þeir kon- ur, börnog annaö umhverfiokk- ar. Karl mannahr ey f ing Vaxandi og markvissari kvennabarátta hefur opnaö augu æ fleiri karlmanna fyrir þvi, hvernig kapitalisminn hef- ur tekiö sér bólfestu I sál okkar. Sumir hafa brugöist viö meö þvi aö brjóta eina reglu karlmanna- samfélagsins: „aldrei aö tala heiöarlega um tilfinningar sinar viö kynbræöur sina, slikt jaörar viö kynvillu.” Margir hafa fundiö svo til þessara vanda- mála, aö þeir hafa tekiö upp skipulagt starf. Karlmanna- hreyfingar hafa viöa oröiö til á slöustu 2-4 árum; ég hef spurnir af þeim I Danmörku, Noregi, Þýskalandi og Bretlandi. Karlmannahreyfing er byggö upp aö fyrirmynd kvennahreyf- inga. Kjarni hennar er grunn- hópastarf; þar taka menn út- gangspunkt í persónulegum málum sinum. Vandamál hvers ogeinserurædd, ogþaöer strax heilmikill árangur aö fá karl- menn til aö ræöa saman á af- slappaöan hátt (og edrú) um til- finningahnúta sina, ástarflækj- ur og kynlifsvandamál. Sllkt starf er einkum til þess falliö aö styöja viö bakiö á jafnréttisbasli hvers og eins í samfélaginu. Þegar karlmannahreyfing kynnir starf sitt og grundvöll þess, er þaö ekki gert meö stefnuyfirlýsingum og fræöileg- um útlistunum, eins og er háttur flestra róttækra samtaka. Þess i staö er rætt út frá persónulegri reynslu hvers og eins. Þaö er léttir fyrir sérhvern karlmann aö uppgötva aö „sérvandamál” hans eru sameiginleg ótal öör- um sem eru i svipaöri stööu. Róttæklingar llta I eigin barm Dönsk vinstrihreyfing veitir um þessar mundir mikla athygli þeim vandamálum mannlifeins, sem yfirleitt eru talin til hins friöhelga einkalífs. Mannlíf meöal róttæklinganna sjálfra er þar mest i brennidepli, og margir lýsa vonbrigöum sínum meö afturhaldssama sam- skiptahætti byltingarmanna. 1 samtölum fólks, blaöagreinum. JAFNRÉTTISORÐAN stiga, fara úr og i kápu, þær læröu borösiöi og aörar um- gengnisvenjur”. 1 þessu viötali koma fram ýmsar af hinum athyglisveröu kenningum Andreu. Um hvernig eigi aö kynna fólk segir hún: „Þegar veriö er aö kynna karlmann og konu, þá er karl- maöurinn kynntur fyrst, siöan nafn konunnar. Ef veriö er aö kynna unga stúlku og eldri mann, þá er aftur á móti nafn stúikunnar kynnt fyrst.” Hún bendir einnig á hversu fólk er oft illa aö sér um borö- siöi: „Þegar gestgjafinn ætlar aö skála segir hann ef til vill: má ég skála viö yöur frú Sigrlö- ur? Þá segir hún jú takk og þau lyfta glösum, en þá eiga ekki allir viö boröiö aö skála eins og svo margir viröast halda.” Þá bendir Andrea á dæmi um hrakandi kurteisi þar sem jafn- réttissinnar þurfa sérstaklega aö taka sig á: „Þaö er hugsan- legt aö kvenréttindabaráttan hafi haft einh ver áhrif i þá átt aö riddaramennska karlmanna er nú á undanhaldi eins og til dæmis þær venjur aö karlmaöur opni huröina fyrir konuna og lætur hana ganga á undan sér upp I strætisvagn. Þaö getur veriö aö kvenfólkiö gefi heldur karlmönnunum ekki tækifæri til aö sýna kurteisi sina eins og þegar konur eru meö karlmönn- um i leigubil, þá eru oft svo mik- il læti I þeim aö komast út úr bilnum aö karlmanninum gefst ekki tækifæri til aö opna hurðina fyrir þær.” Þá hefur Andrea fram aö færa kenningu um þaö sem ef til vill mætti kalla „siöfræöi slys- fara”: „Ég lagöi á þaö rika áherslu viö stúlkurnar minar aö þær stunduöu þrifnaö og snyrti- mennsku, þvi eins og ég sagöi viö þær þá veit maöur aldrei hvenær slys getur hent og maö- ur á alltaf aö vera hreinn yst sem innst, þannig aö maöur þurfi ekki aö skammast sin.” Stofnuö hefur veriö Jafn- réttisorðan. Mun ritnefnd jafn- réttissiöunnar veita hana. Verö- ugir viötákendur Jafnréttisorö- unnar eru þeir sem unniö hafa afrek á sviöi jafnréttismála og vakiö meö oröum sinum eöa geröum fólk til vitundar um jafnréttismál og réttindi sin og skyldur á sviöi jafnréttismála. Vandséö var hverjum bæri fyrst aö veita oröuna. Eftir mikla yfirvegun hefur veriö ákveöiö aö veita hana Andreu Oddsteinsdóttur fyrir störf aö oættum siöum og umgengnis- vemjum fólks, en bættir siöir og jmgengni er mikilvægur liöur I jafnréttisbaráttunni. Andrea nam háttvisi, snyrti- tnennsku og fallega framkomu I École de Mannequin et Mantien [ Paris. I viötali viö tiskublaöiö Lif nýveriö (2. tbl. 1979) lýsir hún ágæti skólans i fáum orðum ag segir aö þar hafi stúlkurnar orðiö „aö mæta á réttum tima, velklæddar og þarna uröu þær aö hlita ákveðnum reglum eins og hvernig á aö opna og loka hurðum, heilsa, ganga upp Eymd karlmanna Nokkur ord

x

Þjóðviljinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.