Þjóðviljinn - 17.08.1979, Blaðsíða 7

Föstudagur 17. ágúst 1979 'ÞJÓÐVILJINN — StOA 7
Hvað viðvíkur þeirri staðhæfingu að samningar okkar haldi
stórum hópi leikara utan leikhúsanna þá vísum við þvf algerlega
á bug. Þessi laun eru ekki til að lækka þau og nánast um aftur-
hvarf til áhugamennsku í leiklist væri það gert.
Gisli Alfreðsson,
formaöur FlL.
Stefna og störf FÍL
aö leiklistarmáluin
Herra ritstjóri!
t blaöi yöar 10. ágúst s.l. ritar
Jón Viðar Jónsson grein um
málefni leikara og kemst hann
þar að furðulegum niðurstöðum
byggðum á getgátum og hugar-
flugi og sem eiga ekki við nein
rök að styðjast, en um leið
bregst hann þeirri sjálfsögðu
skyldu blaðamanns að leita sér
haldbærra upplýsinga hjá rétt-
um aðilum.
Ekki tel ég ástæðu til að elta
ólar við allar þær fáránlegu
staðhæfingar Jóns um ástandið
innan Félags islenskra leikara,
en tel þó rétt, að fram komi eft-
irfarandi til skýringar á stefnu
og störfum F.t.L. að leiklistar-
málum.
Aðalbaráttumál F.t.L. er
aukinn vegur leiklistar i land-
inu. Það var fyrst og fremst
vegna baráttu F.Í.L., að Leik-
listarskóla tslands var komið á
fót. F.t.L.; hefur eftir mætti
stuðlað að fjölgun leikara við
leikhúsin i Reykjavik, stuðlað
að fjárveitingum m.a. til Leik-
félags Akureyrar og Alþýðu-
leikhússins, auk annarrar leik-
listarstarfsemi. Þá hefur félag-
ið krafist aukinna atvinnutæki-
færa fyrir meðlimi sina i hljóð-
varpi og sjónvarpi og m.a. verð-
ur nú athugað i haust, hvort
grundvöllur er fyrir fastráðn-
ingu leikara við Rikisútvarpið.
1 leiklist er þörf fyrir fólk af
öllum aldursflokkum og hafa
ungir leikarar fengið mörg
tækifæri á undanförnum árum,
þótt þau mættu vissulega vera
fleiri og F.l.L. hefur eftir mætti
stuðlað að auknum tækifærum
þeirra. Sem dæmi má nefna, að
fyrir nokkrum árum var félagið
opnað fyrir nýútskrifuðum leik-
urum, en áður þurftu þeir að
biða i þrjú ár og hafa leikið sex
hlutverk til að öðlast inngöngu i
félagið og styrktist staða ungra
leikara til muna við það. Þá var
árið 1974 gengið frá kjarasamn-
ingum fyrir leikara, sem
spanna launakjör leikara, allt
frá þvf þeir leika sitt fyrsta hlut-
verk og upp úr. T.d. eru mánað-
arlaun C-leikara, sem er að
leika sitt fyrsta hlutverk i Þjóð-
leikhúsinu, kr. 197.798 á æfinga-
timabilinu eftir kaupgjaldinu i
dag.
Leikari með sex ára starfs-
reynslu fengi kr. 275.528. Eftir
að æfingatimabili lýkur fara
leikarar á sýningarlaun, en
mánaðarlaun falla niður og eru
lægstu sýningarlaun um kr.
18.000, en þau hæstu um kr.
25.000. B-leikari á fyrsta ári er i
9. launaflokki rikisstarfsmanna,
en eftir 6 ára starf kemst hann í
15. launaflokk, en hærra getur
B-leikari ekki komist, nema
hann verði ráðinn á A-samning,
en þangað hefur enginn B-leik-
ari komist s.l. 7 ár.
Þá vil ég svara þeim spurn-
ingum. sem Jón beinir til F.l.L.
i lok greinar sinnar:
1. „Ráða þrýstihópar leikara
meiru i málum leikhúsanna en
þeir sem eiga að stjórna þeim
að forminu til?” — Þessu vil ég
svara á þá leið, að það kynni aö
vera, en hins vegar er F.I.L.
ekki notaö sem tæki i þeirri bar-
áttu. Yfirleitt rikir einhugur á
fundum félagsins; þó ágreining-
ur geti stundum verið um leiðir,
eins og eðlilegt er, tel ég, að allir
séu einhuga um markmið fé-
lagsins.
2.,,Eða hvernig stendur á þvi
að samningsfyrirkomulagi, sem
heldur stórum hópi leikara utan
atvinnuleikhúsanna, skuli ekki
þegar i stað breytt?” — t F.t.L.
eru um 160 leikarar, tæplega 70
þeirra hafa fulla atvinnu af leik-
list og eru þeir i öllum aldurs-
flokkum, eins og þeir 90, sem
ekki hafa fulla atvinnu af leik-
list, þannig eru hlutfallsleg at-
vinnutækifæri ungra félags-
manna ekki færri en hinna eldri,
en við þá hlið málsins fær félag-
ið litið að gert, þar sem fram-
boð hlutverka fer eftir leikrit-
um, sem valin eru til sýninga,og
kröfum höfunda til aldurs, útlits
ofl. þ.h. — Hvað viðvikur þeirri
staðhæfingu, að samningar okk-
ar haldi stórum hópi leikara ut-
an leikhúsanna, þá visum við
þvi algerlega á bug. Eins og að
framan má sjá eru þessi laun
alls ekki til þess aölækka þau.—
Rétt er, að fram kom krafa frá
Þjóðleikhússtjóra um aö lækka
þessi laun; var fundað um málið
með ungum leikurum sjálfum
og henni hafnað.
3. ,,Af hverju hefur Félag is-
lenskra leikara ekki sinnt um-
leitunum Þjóðleikhússtjóra um
sveigjanlegra samningsfyrir-
komulag?” — Ég held, að Jón
misskilji það, að þegar talað er
um „sveigjanlegra samnings-
fyrirkomulag” -eigi það við um
það, að leikhúsin geti veitt fleiri
ungum leikurum tækifæri. Þetta
orðalag hefur i umræðum milli
samningsaðila einungis átt við
almenn ákvæði i samningum
um tilhögun vinnu, en ekki laun.
Okkar samningar eru þeir
„sveigjanlegustu” á Norður-
löndum, bæði hvað viðkemur
vinnutilhögun og ráðningar-
formi. Og yfir þessum samning-
um hvilir engin leynd, þvi bæði
eru þeir gefnir út i blaði BSRB
„Asgarði”, svo og fjölritaðir af
F.l.L. og sendir öllum félags-
mönnum; auk þess lætur fjár-
málaráðuneytið fjölrita þá lika.
4. „A þessi afstaða sér fleiri
skýringar en eiginhagsmuna-
stefnu ákveðins hóps innan leik-
arastéttarinnar?” — „Þessi af-
staða”, sem Jón gefur sér, er
sennilega hvergi til nema i hans
hugarheimi. Ég vil ekki kannast
við eiginhagsmunastefnu
ákveðins hóps innan leikara-
stéttarinnar, þó ég kannist
vissulega við hagsmunastefnu
leikarastéttarinnar allrar. Hlut-
ur leikara i leikhúsunum hefur
versnað með árunum, þannig að
hlutfallslega rennur nú minna fé
til launa leikara en til annarra,
sem að leiksýningum starfa, af
þeirri fjárveitingu, sem veitt er
til leiklistar, en áður var. Og
hlutfallslega eru islenskir leik-
arar nú með lægri laun en
starfsbræður þeirra á Norður-
löndum, og er það vissulega
baráttumál okkar að færa það i
betra horf.
Að lokum vil ég taka það
fram, að þeir ungu leikarar,
sem nú eru að útskrifast úr
Leiklistarskóla Islands eftir
þriggja ára nám, að viðbættu
einu ári i Nemendaleikhúsi, auk
reynslu þeirra allflestra i Al-
þýðuleikhúsinu, hafa fyllilega
sannað það, að þeir eru vel að
þessum lægstu samningum
F.I.L. komnir og hljótum við að
berjast fyrir því að þessi laun
verði hækkuð, enda hefur Leik-
félag Reykjavikur fallist á þá
kröfu okkar og greiðir leikara i
fyrsta hlutverki á æfingatima-
bili i mánaðarlaun kr. 214.647 á
meðan Þjóðleikhúsið greiðir kr.
197.798. — Að lækka þessi laun
væri nánast afturhvarf til
áhugamennsku i leiklist, nema
að það sé draumur Jóns Viðars
og þeirra, sem hann telur sig
vera talsmann fyrir i grein
sinni.
Með þökk fyrir birtinguna,
Gisli Alfreðsson
formaður F.Í.L.
FRÁ ÍBÚASAMTÖKUM ÞINGHOLTANNA
Eftirmáli við bruna
að Þingholtsstræti 23
tbúasamtök Þingholtanna hafa
um alllangt skeið unnið að þvi að
fá afnumda tvístefnu á götu-
spottanum milli Bókhlöðustlgs og
Spitalastigs, — þótti okkur sem
viðbrögð borgaryfirvalda við
þessari sjálfsögðu beiðni yrðu
einskonar prófmál á samstarf I-
búasamtakanna og borgaryfir-
valda á sviði gatnamála I fram-
tiðinni. Það er skemmst frá að
segja, að umferðarnefnd Reykja-
vikurborgar tók óskir okkar fyrir
og gaf jákvæða umsögn.
Það þýðir væntanlega, aðfram-
kvæmdin á ekki að vera vand-
kvæðum bundin. Siðan fer málið
til borgarráðs og þar slátrar
„vinstri meirihlutinn” tillögum
okkar. Okkur sem höfum starfað
aðumferðarmálum á vegum ibúa*
samtakanna þykir hart að una því
aðlýðræðið sé þannig fótum troð-
íð. Eða hver getur betur sagt um
ástand mála en það fólk sem býr
við umtalaðar götur? En þrátt
fyrir undirskriftir og bréf var
erindi okkar neitað.
Þingholtsstræti 23
brennur og spottinn
kemst óvænt i fréttir
Siðastliðið sunnudagskvöld
kemur upp eldur i húsi nr 23 við
Þingholtsstræti. Eldurinn var
orðinn mjögmagnaður.húsiðnær
alelda þegar slökkvistarf hófst.
Við vorum þarna nokkur úr Ibúa-
samtökunum með þeim fyrstu á
vettvang af þeirri einföldu ástæðu
að við búum i næsta húsi. Okkar
fyrsta verk eftir að hafa hringt á
brunaliðið var að fara Ut á götu og
koma bilum i burt sem hafði bók
staflega verið lagt við brennandi
húsið. Og þar með er umdeildur
spotti kominn aftur i fréttirnar.
Við staðhæfum nefnilega að það
umferðaröngþveiti,sem rikir ein-
mitt á þessum stað, átti stóran
þátt i að tefja slökkvistarfið. Við
leyfum okkur að vitna beint i
varaslökkviliðsstjóra: „Gunnar
varaslökkviliðsstjóri kvartaði
mjögundan þvi að erfitt hafi ver-
ið að komast að húsinu er meira
liðvarkallaðástaðinn vegna bila
og fólksfjölda á nærliggjandi
götum.” Núer rétt aðbenda á það
að bruninn áttisér alls ekki stað á
þeim tima dags sem mest er um-
ferð um spottann umdeilda.
Hvernig hefði slökkviliðinu þá
gengið að komast að hinu brenn-
andi húsi? Við eigum bágt með að
trúa öðru en þeir aðilar, sem
felldu erindi okkar i borgarráði,
hafi vonda samvisku þessa dag-
ana.
Falsar slökkviliðið
bækur sinar?
Á fundi sem, umferðarnefnd
samtakanna hélt kvöldið eftir
brunann, lýstu fundarmenn yfir
undrun sinni á þeirri fullyrðingu
að slökkviliðið hafi verið þrjár
minútur á staðinn. Jafnvel Dag-
blaðið sem á sinum tima gagn-
rýndi fréttaflutning erlendra aö-
ila ifiskveiðideilunni viðBreta sér
enga ástæðu til að rengja „bækur
slökkviliðsins”. Ja, það eru
merkilegar bókmenntir þaö.
Félagarokkar i ibúasamtiSkunum
fullyrða að liðnar hafi verið allt
aðtiuminútur.ef ekki meira,þar
til slökkviliðið kom á staðinn og
talað er um fimmtán minútur þar
til slökkvistarf hófst af fullum
krafti. Eins og áður er sagt er
augljóst að umferð bila og manna
tafði slökkviliðið. Við skiljum
hins vegar ekki hvaða ástæðu
slökkviliðsmenn hafa til þess að
vera að rugla með þrjár
minúturnar. Sérstaklega viljum
við i ibúasamtökunum undir-
strika af hve miklu fumleysi og
vaskleik slökkviliðsmenn gengu
fram. Enda var eldurinn slökktur
á skömmum tima. A hinn bóginn
verður að draga lærdóma af
bruna sem þessum, og ef eitthvað
á að lærast þá verðaallar stað-
reyndir að vera á hreinu. Okkur i
ibúasamtökunum þykir sýnt að
öryggismál séu ekki i nógu góðu
lagi i hverfinu. Hvað hefði t.d.
gerst hefði húsið sem brann verið
fullt af fólki I stað þess að standa
autt? Hvað hefði gerst ef brunnið
hefði á þeim tima þegar mest er
umferðin á spottanum, og i
þokkabót hefði verið austan rok.
Það er álit okkar að öryggismál
hverfisins þurfi að endurmeta,
bæði með tilliti til aukinnar um-
ferðar um hverfið og aukinnar
búsetu barnafólks. Nr 23 hefur
brunnið áður og hér á næstu slóð-
um hafa brunnið mörg hús. Okkur
þykir þvi vera kominn timi til að
þessi mál séu endurskoðuð.
Þá þætti okkur fróðlegt að fá
að heyra eitthvað frá slökkviliðs-
stjóra eða varamanni hans, um
það hvort lið þeirra hefúr nóg
vatn ef hér yrði stórbruni. Við
heyrðum nefnilega ekki betur en
að slökkviliðsmenn kvörtuðu
undan vatnsleysi. Og hvers
vegna, með leyfi að spyrja, var
brunahariinn við húsið nr 23 ékki
notaður fyrr en-á lokastigi
slökkvistarfsins?
Stefna borgarstjórnar
Það er yfirlýst stefna borgar-
stjórnar að stuðla að aukinni bú-
setu i gömlu hverfunum. En við
fáum ekki séð að þeir háu herrar
sem ráða málum meti það mikils
að fólk setjist að i gamla bænum.
Alla vega hefur engu verið hnikað
til i umferðarmálum þrátt fyrir
bænaskjöl og bréf. En á sama
tima og við erum að drukkna i
umferð, sem er hverfinu alls
óviðkomandi, er verið að leyfa ný
fyrirtæki i hverfi okkar sem allir
vita að kalla á aukna bilaumferð.
Okkur virðist þvi sem stafna
borgarstjórnar um að auka og
þétta byggð i gömlu hverfunum
hafi ekki verið hugsuð til enda.
Að lokum viljum við skora á
ráðamenn I umferðarnefad, i um-
ferðaráði, hjá Þróunarstofnun
Reykjavikurborgar, i borgar-
ráði og borgarstjórn að skoða nú
hug sinn. Eigum við sem
byggjum gamalt hvevfi ekki
sama rétt og aðrir borgarbúar til
nokkurs öryggis og næðis?
Umferðarnefnd tbúasamtaka
Þingholtanna.