Þjóðviljinn - 16.09.1979, Síða 8

8 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 16. september 1979
r
Fyrir nokkru ræddi
Magnús H. Gíslason blaða-
maður við Steinþóru Ein-
arsdóttur og birtist það
viðtal í Sunnudagsblaðinu
þ. 26. ágúst s.l. Þar sagði
Steinþóra m.a. frá upp-
vaxtarárum sinum og
ýmsu því/ sem á dagana
dreif er hún átti heima hér
sunnanlands.
I síðari hluta viðtalsins
sem hér birtist, ræðir
Magnús við Steinþóru um
bæjarstjórnarkosningarn-
ar á Siglufirði, erfiðleika
manns hennar við að fá
vinnu i síldarverksmiðjun-
um vegna stjórnmálaskoð-
ana hans, bardagann á
Siglufirði í sambandi við
Borðeyrardeiluna, réttar-
höldin eftir hana o.fI..
Ariö 1928 ákváöu þau hjón,
Gunnar Jóhannsson, siöar alþing-
ismaður,og Steinþóra að flytjast
til Siglufjaröar. Þar stóö svo
heimili þeirra f 37 ár. Okkur
Steinþóru talaðist svo til, aö hún
segöi siöar eitthvaö frá Siglu-
fjarðarárunum.
Hversvegna
vistaskipti?
— Jæja, þá ertu kominn aftur,
góöi, segir Steinþóra og leggur
frá sér hannyröirnar. Hún situr
viö útsaum öllum stundum og
skeika hvergi nálsporin.
— Og á ég þá aö byrja?
— Já, sennilega veröur okkur
þaö skrafdrjúgt aö ekki veitir af
timanum.
— Nú já. Ja, megin ástæöan til
þess aö við hugöum á brottflutn-
ing frá Reykjavik var sú, aö þaö
reyndist æ erfiöara fyrir Gunnar
aö fá vinnu vegna afskipta hans
af pólitik. Ihaldið hérna i Reykja-
vik virtist lita svo á, aö róttækir
menn ættu ekkert annaö betra
skiliö en atvinnuleysi. Svoleiöis
lýö ætti bara aö svelta til hlýöni.
En þaö, sem einkum varö þess
valdandi aö viö fluttum einmitt til
Siglufjarðar.var þaö, aö Siguröur
Heiödal, forstjóri á Litla-Hrauni,
geröi út bát frá Siglufirði og nú
auglýsti hann i blööunum eftir
fólki, sem vant væri aö vinna viö
linu. Ég haföi veriö austur á
fjöröum meö fyrri manninum
minum, bæöi á Fáskrúösfiröi og
Noröfiröi, og var vön oröin aö fást
viö linuna. Datt mér þvi i hug aö
hringja i Sigurö og bjóöa honum
vinnu. Hann tók þvi hiö besta,
réöi mig I vinnu og sagöist borga
feröina noröur. Er svo ekki aö
orölengja þaö aö viö drifum okkur
noröur til Siglufjaröar meö börn-
in þrjú og þá var Pétur minn
Gunnarsson tveggja ára.
Nú er frá þvi aö segja, aö vetur-
inn áöur haföi komiö til okkar' i
heimsókn ungur piltur frá Siglu-
firði, Siguröur Gunnlaugsson,
kallaöur af kunningjum sinum
Siggi Gulla, sem margir kannast
viö, seinna bæjarritari á Siglu-
firöi, elskulegur piltur. Hann
sagöi aö til stæöi aö byggja beina-
verksmiöju á Siglufiröi og hann
skyldi sjá til þess aö Gunnar fengi
vinnu þar þvi pabbi sinn væri for-
maður verkamannafélagsins á
Siglufiröi. Þetta leit þvi allt sam-
an bærilega út.
Stutt gaman
— Og svo komum við þá til
Siglufjaröar. Ekki var nú húsnæöi
þaö, sem viö fengum til aö byrja
með, upp á marga fiska. Viö feng-
um inni i hriplekum Goosbragga
Það var sannast sagna bölvuö ó-
þverra vistarvera. Aö ööru leyti
horfði þetta ekki illa. Viö vorum
auövitaö auralaus meö öllu en út-
geröin ábyrgöist nauösynlega út-
tekt fyrir þaö fólk, sem hún réöi
til sin,svo meö þaö uröu engin
vandræði.
En svo syrti nú heldur betur i
álinn. Mjög litið fiskaöist um
sumariö og svo fór aö þegar upp
var staðið gat Siguröur hvorki
borgaö fólkinu kaupiö né greitt
fyrir það úttektina.
Öllum draslað
á kjörstað
Um þetta leyti var veriö að
byggja sjúkrahúsiö á Siglufirði.
Þar fékk ég nú vinnu strax og það
tók til starfa undir stjórn Stein-
grims Eyfjörös, læknis. Hann var
alveg dásamlegur maöur. Þarna
vann ég I þrjú ár.
Steingrimur var feikna góöur
hagyröingur. Eitt sinn voru bæj-
arstjórnarkosningar á Siglufiröi,
ég held þaö hafi veriö tiltölulega
stuttu eftir aö viö komum noröur,
og voru þrir listar I kjöri: Alþýöu-
flokkur, Framsóknarflokkur og
Sjálfstæöisflokkur. Mér þótti það
undarlegt, aö engin manneskja I
sjúkrahúsinu var þaö veik aö
henni væri ekki draslað á kjör-
staö. Ég man t.d. eftir einni konu,
sem ég haföi vakaö yfir nóttina
fyrir kosningadaginn og hún var
svo veik, aö ég hélt hún myndi
deyja I höndunum á mér. Sú
gamla var samt tórandi um
morguninn og þá drifin á kjör-
staö. Hún kaus, liföi þaö af og liföi
jafnvel eitthvaö lengur.
Viö höföum ekki kosningarétt á
Siglufiröi, höföum ekki veriö nógu
lengi þar, en Gunnar var beöinn
aö stjórna kosningaskrifstofu
fyrir Alþýöuflokkinn og geröi þaö.
Þetta var I tiö Guömundar heitins
Skarphéöinssonar.
Nú svo fór Steingrimur nátt-
úrulega til þess aö kjósa en á
meöan var ég að sjóöa verkfæri i
sjúkrahúsinu og þar var enginn
innan veggja nema ég og svo þeir
sem lágu á likbörunum. Allir,
sem deplaö gátu auga, voru farn-
ir aö kjósa.
Þegar Steingrimur kemur aftur
liggur ljómandi vel á honum og
hann er syngjandi. Ég segi:
„Osköp liggur vel á þér. Var
mikiö um aö vera i bænum?”
Hann segir svo vera og kveður
um leiö:
Varla sú aö velli hnigur,
valda- lyftir merkinu.
Ef hundur upp viö
húsvegg migur,
hún þarf aö stjórna verkinu.
Steinþóra horfir, kankvls á svipinn, á blaöamann og ljósmyndara um ieiö og hún sýnir þeim teppiö, sem
hún er nú aö vinna aö. — Aö allri sinni handavinnu starfar hún I herberginu sinu; „ég kann best viö mig
þar”. — Mynd: Leifur.
Mér tókst aö læra visuna I
hvelli, ég var nú ekki eins gömul
. þá og núna.
A llsstaðar er
íhaldsandinn samur
við sig
Af Gunnari er þaö annars aö
segja aö allt stóöst, sem Siguröur
Gunnlaugsson sagöi. Gunnlaugur
faöir hans var Gunnari mjög
hjálplegur og reyndist okkur allt-
af ágætlega. Hann útvegaði
Gunnari strax vinnu viö beina-
verksmiðjuna, sem rikiö var að
láta reisa suöur undir Bökkunum.
Rikiö var nú aö koma upp sinum
verksmiöjum og menn bundu
miklar vonir viö þær.
Gunnar sótti svo þar um vinnu.
Þá var Jón nokkur Gunnarsson
verkfræöingur framkvæmda-
stjóri verksmiöjanna. Hann sór
viö allt, sem heilagt var, að þar
fengi Gunnar aldrei vinnu. Var nú
andskotans Ihalds- og ofsóknar-
andinn kominn alla leiö til Siglu-
fjaröar? Gat hann hvergi séð
menn i friði? Jón taldi Gunnar
ailtof rauöan til þess aö vinna i
svona göfugri verksmiöju innan
um heilan hóp af blásaklausum
verkamönnum. Hann mundi auö-
vitaö nota hvert tækifæri til þess
aö sá pólitisku eitri i þeirra
hrekklausu sálir. Þaö var von aö
Jón hryllti viö þvi, „ópólitiskum ”
manninum.
En þá var þarna verkstjóri, Jó-
hann nokkur Guðmundsson. Kona
hans hét Þóra. Þau voru elskuleg-
ar manneskjur og Jóhann skildi,
aö viö gátum ekki fætt og klætt
börn okkar af engu. Hann var bú-
inn aö frétta, aö Gunnari heföi
veriö neitaö um vinnu, kemur og
talar viö mig og segir:
„Skilaöu til Gunnars aö hann
megi koma, hann muni fá vinnu i
verksmiöjunni, ég skal sjá um
þaö”. Og þaö stóö.
Jóhann reyndist okkur i hvivetna
góöur og elskulegur maöur og þau
hjón bæöi. Þau Jóhann og Þóra
voru tengdaforeldrar Alberts
Guðmundssonar, alþingismanns.
Þau hjón fórust bæöi i bllslysi og
eftir þeim sá ég mikiö.
Hljómurinn, sem
varð að kcefa
Nú var Gunnar allra manna
lausastur viö æsingar, alltaf á-
kaflega rólegur, mjög vel gefinn.
Þaö var þvi ástæöulaust aö vera
sifellt meö þessi illindi út i hann.
Auðvitað haföi hann sinar skoö-
anir og hélt þeim ákveöiö fram
þegar þvl var aö skipta, en þaö
var nú einmitt þaö sem þessir
menn þoldu ekki. Þeir óttuöust
þessar skoöanir, og lýöræöisást
þessara manna sem sifellt voru
meö lýöræöisslepjuna á vörunum
var nú ekki meiri en þetta, þegar
til kastanna kom. Þessar raddir
varö aö kæfa, meö ofbeldi og kúg-
un, ef ekki vildi betur til. Menn
skyldu beinlinis sveltir frá skoö-
unum sinum.
„Komst aldrei upp á kola-
binginn og
það þótti
mér verst”