Þjóðviljinn - 09.11.1979, Blaðsíða 7

Föstudagur 9. nóvember 1979 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 7
Krossanesverksmiöjan — Fnykinn leggur yfir bæinn. — Ljósm. hágé
Sárabót Akureyringa fyrir fnykinn:
Nær hálf miljón kr.
á hvern virkan dag
Undanfarnar vikur hafa veriö
miklar annir I Krossanesverk-
smiöjunni viö Akureyri eins og
fleiri verksmiöjum sem iiggja
Hiö islenska fornleifafélag var
stofnaö I Reykjavfk hinn 8. nóv.
1879 og á þvi aldarafmæli nú um
þessar mundir. Fyrstu hvata-
menn aö stofnun félagsins voru
Siguröur Vigfússon, gullsmiöur
og fornfræöingur, forstööumaöur
Forngripasafnsins, Willarsd
Fiske prófessor frá Ameriku og
Matthias Jochumsson, sem þá
var ritstjóri Þjóöólfs. Margir aör-
ir þekktir menn tóku þó þátt i fé-
lagsstofnuninni og fyrsti formaö-
ur þess var Árni Thorsteinsson,
landfógeti.
Fornleifafélagiö setti sér þaö
mark aö láta kanna og rannsaka
eftir föngum fastar fornminjar á
Islandi og gefa út tlmarit, þar
sem birtar yröu niöurstööur þess-
ara rannsókna. Geröi þaö siöan út
menn til aö fara I könnunarferöir
viöa um land, og völdust til þess
fyrst Siguröur Vigfússon, forn-
fræöingur og eftir lát hans Bryn-
jólfur Jónsson frá Minnanúpi.
Skýrslur þeirra og reyndar grein-
ar eftir fleiri fræöimenn birtust
siöan jafnharöan i Arbók hins is-
nærri loönumiöunum. Margir
ioönubátar hafa ieitaö inn til
Akureyrar undan óveörinu sem
hefur geisaö fyrir Noröurlandi
lenska fornleifafélags, sem fyrst
kom út 1880 og hefur komiö út siö-
an.
Þegar lög um verndun forn-
minja komu til sögu 1907 og meö
þeim embætti þjóöminjavaröar,
hvarf nokkuö af hlutverki
fornleifafélagsins til hans, en aöal
hlutverk félagsins hefur lengi
veriö aö gefa Arbók út. Hún er
tlmarit fyrir islenska fornleifa-
fræöi, þjóöháttafræöi, listiönaö-
arsögu o.fl., eöa meö öörum orö-
um yfir menningarsöguleg efni
einkum frá minjafræöilegu sjón-
armiöi yfirleitt. Allir eldri ár-
gangar þessa rits eru nú til þurrö-
ar gengnir, en Hafsteinn Guö-
mundsson, bókaútgefandi, hefur
hafiö ljósprentun þeirra og geta
menn snúiö sér til hans ef þeir
vilja koma saman heilu eintaki af
þessu gamla timariti. Ritstjóri
Arbókarinnar er nú dr. Kristján
Eldjárn.
Formaöur Hins islenska forn-
leifafélags er dr. Jón Steffensen,
prófessór.
— mhg
undanfarna daga. Hafa skipin
mörg hver veriö meö slatta sem
þau hafa landaö i Krossanesi.
Heiidarafiamagn þaö sem verk-
smiöjan hefur tekiö á móti á þess-
ari vertiö nálgast tuttugu þúsund
tonn.
Reikningar verksmiöjunnar
voru til afgreiöslu i bæjarstjórn
Akureyrar nú nýlega. Lagöir
voru fram reikningar tveggja
ára, 1977 og 1978. Rekstur verk-
smiöjunnar gekk mjög vel bæöi
árin. Nam rekstrarhagnaöur áriö
1977 tæplega 124,5 miljónum
króna. Afskrifaö var um 20,4 mil-
jónir. Unniö hefur veriö aö ýms-
um endurbótum og nýbyggingum
hjá verksmiöjunni þó aö enn bóli
Utt á umtalsveröum mengunar-
vörnum. Helgi M. Bergs bæjar-
stjóri og formaöur verksmiöju-
stjórnar upplýsti á bæjar-
stjórnarfundinum aö ýmsar at-
huganir væri i gangi á leiöum til
aö draga úr mengun frá verk-
smiöjunni. Kunnugt er aö Norö-
menn hafa náö langt i þessu efni.
Hefur þeim tekist aö draga mjög
úr fnyk þeim er fylgt hefur fiski-
mjölsverksmiöjum um árabil.
1 innanveröum Eyjafiröi hagar
svo til aö bræluna úr Krossanes-
verksmiöunni leggur einatt yfir
alla Akureyri og breiöir siöan úr
sér undan hafgolunni um allan
innfjöröinn. Liggur gufuskýiö frá
Framhald á 17. siöu
Fornleifafélagið 100 ára
HoQ og góð hugvekia
hjá L.Þ.
Aö kvöldi fimmtudags 18. okt.
s.l. frumsýndi Leikfélag Þorláks-
hafnar „Greniö” eftir Kjartan
Heiöberg. Leikrit þetta var frum-
flutt af Leikfélagi Neskaupstaöar
1977. Sá, sem nú leikstýrir „Gren-
inu” er stórsnillingurinn Eyvind-
ur Erlendsson, einhver mest
menntaöi leikstjóri okkar lslend-
inga. Leikendur eru allir ungir aö
árum og sumir nýliöar á sviöinu.
Hjá öörum veröur ekki vart neins
byrjendabrags. T.d. fer Geir
Bjarnþórsson, einn aöalleikenda
á kostum.
Efni leikritsins er holl og góö
hugvekja um rætni og illkvittni
ihaldssamra nágranna i garö ald-
innar konu og þeirra ungmenna
sem hún hefur tekiö upp á sfna
arma. Sjálfumgleöi og hroka út-
geröarauövaldsins eru og gerö
dágóö skil. Dulmögn þjóösögunn-
ar ásamt hinu yfirskilvitlega fá
lika sitt pláss 1 verkinu.
Þótt verkiö sé fremur létt i
byrjun veröur þaö æöi dramatlskt
er á llöur og veröur túlkun þess þá
full erfiö fyrir áhugafólk. Þó
fannst mér leikendurnir komast
furöu vel frá þvl.
Leikfélag Þorlákshafnar er
Ur sýningu L.Þ. á Greninu.
ekki aldiö aö árum. Þó hefur þvl
tekist aö ala upp tvær kynslóöir
leikenda og lofar þessi önnur kyn-
slóö góöu. Mætur rithöfundur lét
hafa þaö eftir sér fyrir 3 árum, aö
L.Þ. væri eitt framsæknasta leik-
félags landsins. Astæöan fyrir
þessum oröum hans var sú, aö
L.Þ. hefur á slöari árum einbeitt
sér aö þvi aö flytja Islensk verk,
og jafnvel frumflutt þau. Er þaö
von undirritaös aö Islenskir
áhorfendur hvetji L.Þ. til aö
halda áfram á þeirri braut meö
þvi aö sækja vel sýningar þess. A
næstunni gefst þeim gulliö tæki-
færi til þess, þvi L.Þ. ætlar aö
sýna „Greniö” I Vestmannaeyj-
um 10. nóv. n.k., Seltjarnarnesi
17. nóv., Vlk I Mýrdal 24. nóv.,
Gunnarshólma 25. nóv. kl. 14 og á
Hellu aö kvöldi þess 25. Góöa
skemmtun.
— ingls
„Smjörhúsið” senn fullgert
Nýbýggingu Osta- og smjörsölunnar viö Bitruháls miöar vel á-
fram. Er aö þvi stefnt aö flytja alla starfsemina þangaö um
mánaöamótin febr.-mars n.k.
Geymslur hafa þegar veriö teknar i notkun i hluta hússins,
m.a. smjörgeymslur. Þar eru nú geymdar 3-400 lestir af smjöri.
Auk þess hafa ýmsar rekstrarvörur veriö fluttar þangaö. Osta-
geymslurnar veröa tilbúnar nú um miöjan nóv. og veröa þá
teknar I notkun.
Gjöf nírœðs afmælisbarns
til kvenfélagsins
Marla Hálfdánardóttir, ein af stofnendum Kvenfélags Há-
teigssóknar, átti 90 ára afmæli 28. okt. s.l., en viö þau tlmamót
færöihún og eiginmaöur hennar Guömundur Pétursson trésmiö-
ur, félaginu gjöf aö upphæö kr. 100.000.00, sem variö yröi til
kaupa á altaristöflu i Háteigskirkju.
Marla hefur tekiö virkan þátt i félagsstarfinu fram á siöasta ár
segir I frétt félagsins, sem biöur fyrir blessunaróskir og þakkir.
Málsbætur Tropicana
Daviö Scheving Thorsteinsson, forstjóri Sólar hf., sem ma.
framleiöir Tropicana safann, hringdi til Þjóöviljans vegna frétt-
ar blaösins um áframhaldandi auglýsingar fyrirtækisins um
strimilinn meö ávisun á hálfa miljón króna þótt hann væri löngu
fundinn á Blönduósi. Kvaöst Daviö ekki efast um, aö rétt væri
meö fariö, hinsvegar heföi hann sér þaö til málsbóta, aö tveir
aörir aöilar heföu áöur hringt og þóst hafa fundiö strimilinn og
heföi þar veriö um gabb aö ræöa. Konan á Blönduósi heföi heldur
ekki enn sent strimilinn né gert sér ferö suöur til aö sækja vinn-
inginn einsog hann heföi þó beöiö hana um.
— vh.
Vetrarstarf Nordmannslaget hafið
Aöalfundur Nordmannslaget var haldinn I Norræna húsinu 25.
okt. s.l. Fráfarandi formaöur, Torunn Sigurösson, gaf ekki kost á
sér til endurkjörs og var Odd Roald Lund kosinn næsti formaöur
félagsins. Meö honum veröa i stjórn: Elin Erlingsson, varafor-
maöur, Gerd Einarsson, ritari, Svein Rasmussen, gjaldkeri, Jan
Even Wilken, meöstjórnandi. Varamenn: Turid Bernódusson og
Turid Erlendsson. Nordmannslaget telur nú 360 félaga.
Auk venjulegs félagsstarfs var á sl. starfsári haldin jóla-
skemmtun fyrir börn og fulloröna og heföbundinn fagnaöur i til-
efni norska þjóöhátíöardagsins 17. mal, kennsla var i norsku fyr-
ir almenning og gengist fyrir leiguflugi til Noregs. Torgeirsstaö-
ir, skáli félagsins I Heiömörk, var vel nýttur og endurbætur á
skálanum unnar af félagsmönnum.
Vetrarstarf er i fullum gangi og eru t.d. namskeiö I norsku
þegar byrjuö. Kennari er Elin Rögnvaldsdóttir.
Sölusýning á Hrafnistu
Sölusýning á handavinnu vistfólks veröur á Hrafnistu, Dvalar-
heimili aldraöra sjómanna, n.k. laugardag, 10. nóv. og hefst kl.
14.
Kirkjuritið um fjölskylduvernd
Kirkjuritiö er nýkomiö út og er allmikil bók enda er tveim
heftum slengt saman. Mestan part fjallar heftiö um eitt efni —
fjölskylduvernd. Sautján manns skrifa um þetta efni, flest leik-
menn og þar af er helmingur konur. Þar er fjallaö um áhrif
vinnutimans á fjölskylduna, um mótun umhverfis, siöfræöileg
sjónarmiö, skilnaöarmál og margt fleira.
Ritstjóri Kirkjuritsins er Bernharöur Guömundsson. Þaö er til
sölu I flestum bókabúöum og á Biskupsstofu.
Utanríkisráðuneytið auglýsir
NATO-styrki
i fréttatilkynningu frá utanrlkisráöuneytinu sem Þjóöviljan-
um hefur borist er gerö grein fyrir NATO-styrkjum fyrir næsta
ár og tilgangi þeirra.
Þar segir aö markmiöiö sé aö stuöla aö rannsóknum og auk-
inni þekkingu á tilgreindum viöfangsefnum, sem snerta sam-
eiginlega hagsmuni aöildarrlkja NATO og er stefnt aö þvl aö
niöurstööur rannsóknanna veröi gefnar út.
Viöfangsefnin eru einkum þessi:
— Viöhorf til Atlantshafsbandalagsins I fjölmiölum einstakra
rikja. — Vandamál, er varöa efnahagssamvinnu bandalagsrikj-
anna og hernaöaraöstoö. — Samræming tveggja meginhlut-
verka bandalagsins: Viöhalds hernaöaröryggis og viöleitni til
slökunar á spennu, vopnaeftirliti og afvopnunar. — Hlutverk
Atlantshefsbandalagsins eftir 30 ára friö I Evrópu. — Aframhald
bættrar sambúöar Austurs og Vesturs. — Hlutverk Atlantshafs-
bandalagsins viö aö draga úr spennu. — Stjórnmálasamráö inn-
an Atlantshafsbandalagsins. — Efnahagsvandamál vestrænna
rikja og fjármögnun sameiginlegra varna. — Afstaöa þjóöþinga
I Atlantshafsbandalagsrikjunum til málefna er snerta bandalag-
iö. — Sameiginlegur menningararfur Atlantshafsbandalagsrlkj-
anna. — Lögfræöileg vandamál er snerta samvinnu Atlantshafs-
bandalagsrlkja á einstökum sviöum.
Styrkirnir nema nú um 1,6 miljón Islenskra króna fyrir tima-
biliö 1. mai 1980—-31. des. 1981 og greiöist I þrennu lagi, auk
þess sem feröakostnaöur er greiddur ef rannsóknir fara fram I
fleiri en einu riki. Þeir eru aöallega veittir háskólagengnu fólki,
þó til séu undantekningar á þvi. Umsóknarfrestur er til 29.
desember 1979 og skulu umsóknir berast utanrlkisráöuneyti Is-
lands fyrir þann tima.
— AI