Þjóðviljinn - 25.11.1979, Page 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 25. nóvember 1979
Hjörleifur Guttormsson skrifar:
STJÓRNMÁL Á
SUNNUDEGI
Erlend stóriðja eða alhliða
efling íslenskra atvinnuvega
Sjálfstæðisflokkurinn gengur
nú til kosninga með þá megin
stefnu i atvinnumálum þjóðarinn-
ar fyrir næsta áratug að auka viö
þau erlendu stóriöjufyrirtæki sem
fvrir eru í landinu og kalla á aö
minnsta kosti tvö önnur til viöbót-
ar. Flokkurinn telur þannig aö er-
lend stóriðja eigi að vera vaxtar-
broddur i atvinnuþróun hérlendis.
Alþýðuflokkurinn hefur jafnan
fylgt Sjálfstæöisflokknum fast
eftir i stuöningi viö erlenda stór-
iöju fyrst á viðreisnarárunum er
smánarsamningarnir voru geröir
um álveriö I Straumsvik og siöar
er flokkurinn studdi stóriöju-
stefnu rikisstjórnar Geirs Hall-
gri'mssonar 1974-78. 1 siöustu rik-
isstjórn viöruöu ráðherrar Al-
þýöuflokksins meö Kjartan Jó-
hannsson i fararbroddi tillögur
um erlenda stóriðju þrátt fyrir á-
kvæöi samstarfsyfirlýsingar
stjórnarfiokkanna.
Framsóknarflokkurinnn lét
lengi vel sem hann væri andvígur
erlendri stóriöju en lék tveim
skjöldum svipaö og í herstööva-
málinu. Meöstööugrihægriþróun
innan flokksins á þessum áratug
hefur talsmönnum erlendu stór-
iöjustefnunnar vaxið ásmegin i
flokknum. Þannig stóö Framsókn
að iagasetningu um járnblendi-
verksmiöjuna á Grundartanga og
stækkun álbræöslunnar i
Straumsvfk i tiö stjórnar Geirs
Hallgrfmssonar, og i siðustu rík-
isstjórnfluttu ráöherrar flokksins
opinskátt tillögur um áframhald
á erlendri stjóriöjuuppbyggingu
hérlendis.
Aöeins Alþýðubandalagið hefur
staðið fast og ákveöiö gegn er-
lendum stórfyrirtækjum I landinu
og ásókn lútlendinga I íslenskar
orkulindir. baö haföi forystu i
baráttunni gegn álverinu i
Straumsvik, greiddi á Alþingi ó-
skipt atkvæöi gegn samningunum
um járnblendiverksmiöjuna og
fletti svo rækilega ofan af stór-
felldum áætlunum um innrás er-
lendra auöhringa i landiö vetur-
inn 1976-77 að talsmenn þeirra
jafnvel I Sjálfstæöisflokknum
hljóönuöu um sinn.
Víðtæk innlend iðnþró-
un.
I stjórnarmyndunarviðræöunum
sumariö 1978 geröi Alþýðubanda-
lagiö kröfu um aö ekki yröi lengra
gengiö á braut erlendrar stóriöju
og viöræöunefndin viö erlenda aö-
ila um orkufrekan iönaö yrði lögð
niöur. I staö erlendu stóriöju-
stefnunnar lyfti Alþýöubanda-
lagiö merki innlendrar iönþróun-
ar á breiðum grunni þar sem
viöhorfi aö viö getum ekki hag-
nýtt sjálfirorku fallvatna og jarö-
hita til almennra nota og atvinnu-
rekstrar f landi okkar. Til hvers
höfum viö barist fyrir pólitisku og
efnahagslegu sjálfstæði, Utfærslu
landhelginnar og rétti okkar til
hafbotnsins ef viö ætlum aö gefast
upp við aö hagnýta af eigin
rammleik ávinning af þessari
baráttu og þau náttúrugæöi sem
viö nú ráöum yfir?’ Veiki hlekk-
urinn hjá smáþjóðum og nýfrjáls-
þannigalfariö i höndum Utlend-
inga.
2. Fyrirtækiö er undanþegiö Is-
lenskum iögum i veigamiklum
atriöum og eignaraöilinn getur
visaö ágreiningsefnum til er-
lends geröardóms.
3. Fyrirtækið sem keypti um 45%
allrar raforkuframleiöslu I
landinu á siöasta ári greiöir
innan við 9% af innkomnum
tekjum fyrir raforkusölu i land-
Alþýðubandalagið teflir fram víðtœkari iðnþróunar-
stefnu á innlendum grunni gegn erlendri
stóriðjustefnu Sjálfstœðisflokksins og Alþýðuflokksins
reynt yröi aö bæta úr vanrækslu
hægri stjórnarinnar á sem styst-
um tima meö eflingu almenns
iönaöar og jafnframt yröu kann-
aöir margháttaöir möguleikar á
hagnýtingu orkulinda okkar meö
iönfyrirtækjum I eigu lands-
manna sjálfra, og meðal annars
athugaö um framleiöslu á inn-
lendu eldsneyti. A einu ári tókst
aö samfylkja hagsmunaaöilum i
iönaöi um slika iönþróunarstefnu
og flytja hana i formi þingsálykt-
unartillögu inn á Alþing slöastlið-
iö vor.
Háskaleg skammsýni
Afarbrýnt er aö almenningur I
landinu átti sig á þeim grundvall-
armun sem er i þvi fólginn aö
framleiöslufyrirtæki i landinu
séu I höndum Islendinga en ekki
erlendra auöfélaga svo ekki sé
talaö um sjálfa undirstööuna, líf-
rænar auölindir og orkulindir á
Islensku yfirráöasvæöi. Þetta á
jafnt viö um alla atvinnuvegi þótt
ásókn auöhringa sé nú mest i
orkulindirnar meö þvi aö reisa
málmbræöslur i krafti þeirra.
Þaö er dæmalaus skammsýni og
minnimáttarkennd fólgin I þvi
RIKISSPITALARNIR
lausar stðdur
Staða AÐSTOÐARLÆKNIS við Barna-
spitala Hringsins er laus til umsóknar.
Staðan veitist til 6 mánaða frá 1. febrúar
1980. Umsóknir er greini aldur, menntun
og fyrri störf sendist Skrifstofu rikis-
spitalanna fyrir 3. janúar 1980. Upplýs-
ingar veitir yfirlæknir Barnaspitala
Hringsins i sima 29000.
HJtJKRUNARFRÆÐINGAR óskast til
starfa á handlækningadeild, bæklunar-
lækningadeild og Barnaspitala Hringsins
nú þegar eða eftir samkomulagi. Upplýs-
ingar veitir hjúkrunarforstjóri i sima
29000.
Reykjavik, 25. nóvember 1979.
SKRIFSTOFA
RÍKISSPÍTALANNA
EIRÍKSGÖTU 5, SÍMI 29000
um rikjum viöa um heim er ein-
mitt efnahagsleg itök auöhring-
anna sem bitiö höföu sig fasta á
tlmum hinnar óheftu nýlendu-
stefnu. Hérlendis var um langan
aldur glímt við útlent kaup-
mannavald og rányrkju og yfir-
gang útlendinga á fiskimiðum
okkar. Hvorutveggja höfum viö
nú bægt frá en þá er bankað upp á
og beöið um aögang aö
orkulinduum sem fyrst hafa oröiö '
eftirsóknarverðar á síöustu
áratugum en hækka nú I veröi
meö hverjum mánuöi sem líöur.
Máliö snýst um það I hvers
þágu orkulindirnar veröi hag-
nýttar hversu hratt og hverjir
ráöi þar feröinni og hiröi afrakst-
urinn. Viö eigum aö IIta á auö-
lindir okkar sem eina samofna
heild, hagnýtinguþeirra, verndun
og viögang sem undirstööu aö
farsælli atvinnuþróun og lifekjör-
um i landinu. Ef viö ekki treyst-
um okkurtilaö valda þvi verkefni
sem þjóö, en afhendum þaö út-
lendingum, erum viö um leiö aö
gefa frá okkur I reynd þaö póli-
tiska sjálfsforræöi sem endur-
heimt var fyrir fáum áratugum.
Samningarnir um
Álverið
leiðarljós íhaldsins
Talsmenn hinnar erlendu stór-
iöju tóku aö sækja I sig veöriö siö-
ast liöiö sumar á sama tlma og
vonir þeirra styrktust um aö geta
sundraö vinstri stjórninni þannig
aö draga mætti úr áhrifum Al-
þýöubandalagsins i framhaldi af
þvi. Málgögn Sjálfstæöisflokks-
ins, Morgunblaöiö og Vlsir, gáfu
þar tóninn og 10 ára afmæli ál-
bræðslunnarí Straumsvik síðast-
liöiö sumar var notaö sem tilefni
til óblandinnar lofgeröar um er-
lenda stóriðju og gefnir út lit-
skreyttir biaöaaukar af því til-
efni. Þaö er einkar lærdómsrikt
og íhugunarvert i ljósi opinberrar
kosningastefnuskrár Sjálfstæöis-
flokksins er birtist undir vlgorö-
inu „Leiftursókn gegn verö-
bólgu” að ritstjórar Morgun-
blaösins sáu ekki ástæöu til aö
gagnrýna eitt einasta atriöi varö-
andi samningana um Alveriö og
framkvæmd þeirra 1 forystugrein
I blaði sinu 5. október s .1. Ljóst er
af skrifum þeirra og annarra for-
ystumanna Sjálfstæðisflokksins
um stóriöjumál að undanförnu aö
samningarnir um Alveriö i
Straumsvik eru þaö leiöarljós
sem sigla á eftir viö uppbyggingu
þeirra stóriðjuvera sem Sjálf-
stæöisflokkurinn nú boöar. I þvi
sambandi er vert aö rif ja upp eft-
irfarandi:
1. Álbræðslan I Straumsvik er
hreint dótturfélag Alusuisse og
inu á samá tima; og aöeins um
sjöunda til fimmtánda hluta af
þvi veröi sem almennur iönaö-
ur greiöir aö meðaltali. Þetta-
gjafverö á orku er enn bundiö
meö samningum i 15 ár eöa til
1. október 1994 og gild rök hafa
veriö færö fyrir þvl aö þaö verö
sé langt undir framleiöslu-
kostnaöarveröi hjá Lands-
virkjun.
4. Nær engar mengunarvarnir
voru hjá fyrirtækinu frá byrjun
og hafa islensk stjórnvöld þurft
aö fara bónarveg aö auöhringn-
um til aö fá fram úrbætur, en
Morgunblaöið telur álveriö
hafa „sýnt lofsveröa viöleitni i
mengunarvörnum”. (Morgun-
blaöiö 5. okt. sl.)
Um þennan dæmalausa samn-
ing sem Sjálfstæöisflokkurinn
og Alþýöuflokkurinn bera á-
byrgö á og vildu raunar gera
fleiri sllka á viöreisnarárunum
segir Morgunblaöiö I forystu-
grein 5. október sl.»
„Þegar litið er yfir reynslu-
dæmiöaf álverinu íheild hlýtur
hlutlaus dómur aö vera já-
kvæöur hvort heldur litiö er á
þaö af sjónarhóli þjóðarbúsins
eöa þess veitarfélags sem hlut
á ab máli.”
Áhugaleysi og
kyrrstaða 1974-78
A árunum 1974-78 á meðan
Sjálfstæöisflokkurinn fór meö
stjórnarforystu og ráöuneyti iön-
aöarmála rikti áhugaleysi og
kyrrstaða á nær öllum sviðum al-
menns iðnaöar i landinu, fram-
leiöni jókst litið sem ekkert og i
ýmsum greinum hallaði undan
fæti á sama tíma og samkeppnL
fór harðnandi. Afleiöingin varö
meðal annars aukinn brottflutn-
ingur fólks úr landi er nam 1000
manns umfram þá er fluttust til
landsins hvort árið 1976 og 1977.
Engin viöleitni var til mótunar
iönþróunarstefnu af hálfu stjórn-
valda á sama tima en sýndar-
mennska í formi iðnkynninga
viöa um land átti aö breiöa yfir
aögerðarleysið.
Af skrifum forystumanna Sjálf-
stæöisflokksins og stefnuyfirlýs-
ingum flokksins nú er ljóst að á-
fram rikir sama vantrúin á
möguleikum fjölþættrar iönþró-
unar um land allt en öll hugsun
beinist aö erlendri stóriöju á örfá-
um stöðum og þjónustustarfsemi
I tengslum viö hana.
Þannig segir Birgir Isleifur
Gunnarsson meöal annars i grein
i Morgunblaöinu 11. ágúst sl. und-
ir fyrirsögninni „Aframhaldandi
stóriöja”:
„Margvislegur iðnaður heldur
vafalaust áfram að vaxa en hann
á i harðri samkeppni við rótgrón-
ar iönaðarþjóðir. Að þvi þarf þó
að stuðla með öllum ráðum að
iðnaður til útflutnings eflist hér á
landi. Stærstu stökkin og mestu á-
tökin til að efla velmegun og til að
bæta Iifskjör hér á landi felast I á-
framhaldandi stóriðju sem fái
orku frá stórvirkjunum.”
Vantrúin á annað en erlenda
stóriöju leynir sér hér ekki og hið
sama er uppi á teningnum I hinni
nýju stefnuyfirlýsingu Sjálfstæð-
isflokksins. Þannig er alveg ljóst
að Sjálfstæðisflokkurinn hefur aö
mestu afskrifaö innlent framtak
og hugvit I uppbyggingu iönaöar i
landinu og hyggst ganga á útsölu-
markaö með orkulindir okkar i
von um aö erlendir auðhringar
biti á agniö. Þetta er afar alvar-
leg staöreynd hliðstæö „aronsk-
unni” I vegamálum og varöandi
aörar stórframkvæmdir, sem
Geir Hallgrlmsson reyndi þó að
kveða niöur i eigin rööum fyrir
rúmu ári.
Sundrað raforkukerfi
þjónar markmiðum
stóriðjuaflanna.
Þaö reiöuleysi sem Sjálfstæðis-
flokkurinn vill viöhalda I skipu-
lagi raforkumála er nátengt stór-
iðjuáformunum og voninni um aö
geta deilt og drottnað meö sund-
urvirku raforkukerfi aö vopni.
Um þetta segir I „leiftursókn-
ar”-tillögum flokksins (Morgun-
blaöiö 9. nóv. sl.);
„Skipulag orkumála veröi viö
þaö miöaö aö frumkvæöi sveitar-
félaga einstaklinga og fyrirtækja
þeirra fái notiö sln á þessu sviöi.”
Þaö á þannig aö nota þaö ör-
yggisleysi og ójöfnuö sem heilir
landshlutar búa • nú viö I raf-
orkumálum og varðandi húshitun
til aö laöa fram kapphlaup um
virkjanir og stóriðjuver útlend-
inga svipað og var i uppsiglingu
undir forystu Gunnars Thorodd-
sen veturinn 1976-77 er álverum
var ýtt aö Sunnlendingum og
Norölendingum.
Fjölþætt atvinnuupp-
bygging um land allt.
Gegn þessari lltilsigldu stefnu
Sjálfstæðisflokksins sem minnir
einna helst á hálfnýlendur á bón-
bjargarstigi. stefnir Alþýðu-
bandalagið sinni Islensku at-
vinnu- og orkustefnu, sem liggur
fyrir skýrt afmörkuð.
Alþýöubandalagiö telur brýn-
asta verkefnið i orkumálum að
hraða nýtingu innlendra orku-
gjafa og gera þjóöina sem fyrst
ogeftirþvi sem hagkvæmt veröur
talið óháða innflutningi á orku.
Jöfnun á orkuveröi er eitt af
fremstu réttlætismálum I landinu
og heilsteypt skipulag orkumála
er meöal annars leið til þess aö
tryggja framgang þess máls fyrr
en seinna.
1 atvinnumálum leggur Alþýöu-
bandalagiö til alhliða eflingu inn-
lendra atvinnuvega meö viötækum
áætlunum er taki I senn miö af
hagkvæmni, félagslegum viö-
horfum og skynsamlegri nýtingu
auölinda. öflug iðnþróun er gild-
ur hlekkur i þessari stefnu, fjöl-
þætt úrvinnsla úr afurðum land-
búnaðar og sjávarútvegs og iðn-
aöur er byggi á orkulindum okk-
ar, og innlendum hráefnum, eftir
þvi sem er á færi landsmanna
sjálfra.
A þessu sviðum öllum er af
mörgu aö taka þannig aö ef fylgt
veröur þeirri stefnu sem Alþýöu-
bandalagið hefur markaö mun I
senn takastaö tryggja hér næga
atvinnu og sómasamleg lifskjör
og viöhalda efnahagslegu sjálf-
stæöi þjóöarinnar.