Þjóðviljinn - 03.01.1980, Blaðsíða 4

4 StÐA —• ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 3. janúar 1980
MOWIUINN
Málgagn sósialisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Clgefandt: Útgáfufélag Þjóöviljans
Framkvæmdastjórl: Eiöur Bergmann
RiUtjórar: Ami Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Fréttaatjórl: Vilborg Haröardóttir
Umijónarmaftur Sunnudagsblaóa: Ingólfur Margeirsson
Rekstrarstjóri: (Jlfar Þormóösson •
Auglýsingastjóri: Rúnar Skarphéöinsson
AfgreiÖsiustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guöjón Friöriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Glslason, Sigurdór Sigurdórsson.
Erlendar fréttir: Jón Asgeir Sigurösson
iþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Jón Ólafsson
Ctlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sœvar Guöbjörnsson
Handiita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Ellas Mar.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason
Auglýsingar: Sigriöur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir ólafsson.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir.
Afgreiösla: Einar Guöjónsson, GuÖmundur Steinsson, Kristín Péturs-
dóttir.
Slmavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigrlöur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pólsdóttir, Karen Jónsdóttif'.
titkeyrsia: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar: Slöumúla 6, Reykjavík.slmi 8 13 33.
J^rentun: Blaöaprent hf.
Forseti kveður
• Forseti íslands, Kristján Eldjárn, hefur flutt
siðasta nýársávarp sitt til islensku þjóðarinnar.
Hann minntist meðal annars islenskra afreks-
manna sem áttu afmæli eða ártið á siðastliðnu ári
og gerði fordæmi þeirra að hvatningu til lands-
manna um að þeir slái aldrei undan i sókn sinni til
frelsis og menningar. Forseta fórust svo orð:
• „Lifið má aldrei verða brauðstritið eintómt og
orðaskak um það, og landið er ekki einungis auðs-
uppspretta til þess að fæða og klæða þjóðina svo
sem best má verða. Það er einnig ættjörð, móður-
mold, föðurland, það eina sem vér munum nokkru
sinni eignast. Landið og erfðirnar hafa mótað oss og
eru samgrónar tilfinningalifi voru og eiga að vera
það. Og þjóðfélagið sem vér höfum komið upp er
ekki sambærilegt við fyrirtæki, vel eða illa rekið
eftir atvikum. Það er samfélag um islenska menn-
ingu, gamlan arf og nýja sköpun, ætlunarverk is-
lensku þjóðarinnar. Þetta má aldrei úr minni liða,
hvort sem árar betur eða verr á sviði hinna daglegu
veraldlegu þarfa.”
• Avarp forsetans var skýrt og eftirminnilegt
dæmi um allan hans feril I æðsta embætti þjóðar-
innar, feril sem hefur verið mjög farsæll og giftu-
drjúgur. Það sýnist i fljótu bragði ekki skipta mjög
miklu máli hver fer með embætti forseta I einu
smæsta riki heims, ekki sist ef að stjómarskrár-
ákvæðum er svo háttað að þessi forseti er valdalit-
ill. En dr. Kristján Eldjárn hefur borið gæfu til þess
að ljá þessu starfi þá merkingu, gefa þvi það inntak
sem best verðurá kosið.Hann hefur tengt þaðprýði-
legum málflutningi i þágu islensks menningararfs,
skynsamlegri og vel rökstuddri hvatningu til ís-
lendinga um að þeir vinni eins og menn að þvi
ætlunarverki sem liðnar kynslóðir hafa skilað þeim
— án þess að fyllast ofmetnaði yfir velgengnisævin-
týrum seinni áratuga sem og án þess að gefa sig á
vald ráðleysi og vanmetakenndum. Þetta hefur
verið boðskapur forsetans til þjóðarinnar bæði i
opinberum raeðum, i framgöngu allri og starfsstil.
Fyrir allt þetta standa íslendingar i þakkarskuld
við dr. Kristján Eldjárn og munu margir án efa lita
með söknuði siðar meir til þeirra tima er þau Hall-
dóra sátu Bessastaði.
• Eins og kunnugt er höfðu blöð haft nokkurt veður
af ákvörðun forsetans fyrir nokkrum mánuðum og
byrjuðu þá strax vangaveltur og spádómar og fyrir-
spurnum hefur verið beint til áhugamanna um þetta
embætti eða hugsanlegra frambjóðenda. Allt er það
svo skammt á veg komið, að engu verður spáð um
framvindu þeirrar kosningabaráttu sem við hljót-
um nú að verða vitni að. Aðeins eitt er ljóst og það
er að sæti Kristjáns Eldjárns er mjög vandskipað.
Og það er kannski ekki úr vegi að minna á það nú,
að þegar hann var kosinn fyrir tólf árum, þá voru
það I sjálfu sér merkileg tiðindi og komu mörgum
nokkuð á óvænt. Svo hafði litið út um tima sem
forsetaembættið yrði hlutskipti stjórnmálaforingja
sem hefðu sæmilega stöðu til þess að nýta fjölmiðla-
frægð sina og pólitisk sambönd til að ljúka ferli sin-
um i opinberum málum i hátignarbúningi. Forseta-
kosningarnar 1968 voru eftirminnilegt frávik frá
slikri þróun, og höfðu þær um leið veruleg áhrif til
breytinga á nokkrum hefðbundnum pólitiskum
viðhorfum I landinu. Vonandi bera íslendingar gæfu
til þess að láta forsetakosningar á árinu 1980 einnig
fá svip farsællar nýbreytni.
— áb.
pciíppr
! Flugið er
j sjálfstœðismál
Þaö hefur komiB á daginn aö
m áhættuflug Flugleiða ætlar aö
■ reynast félaginu, starfsfólki
■ þess og þjóöinni dýrt. ólafur
■ Ragnar Grimsson alþingismaö-
I ur kraföist þess á Alþingi á sfn-
■ um tíma aö rekstur Flugleiöa
I yrði tekinn til opinberrar rann-
■ sóknar vegna þeirra þjóöar-
I hagsmuna sem i veöi væru.
5 Benti Ólafur Ragnar meöal
■ annars á aö greina yröi skýrt á
■ milli þess flugs sem teljast
í mætti nauösynlegur hlekkur i
| samgönguneti tslendinga og
■ þesssem fyrst og fremst væri á-
I hættuflug. Aföll i þvi sföar-
" nefnda mættu ekkikoma niöur á
■ lifsnauösynlegum flugsam-
J göngum innanlands og eölilegri
I feröatiöni á Noröurlanda- og
I Evrópuleiöum, og sambandinu
■ viö New York.
| NU er Dagblaöiö þegar fariö
■ aö spá þvi aö skattborgarar
| þessa lands muni þurfa aö bera
■ skell Flugieiöa á árinu sem nú
a er hafið. Ástæðan eru ýmis
I skakkaföll I rekstrinum og
! „skefjalaus samkeppni” sem
| þeir einkaframtaksmenn i flug-
■ inu kvarta nú hástöfum undan.
■ Hákarlarnir eru aö gleypa sar-
" dinurnar á leiöinni yfir Noröur-
■ Atlantshaf og veröur ekki séö í
■ fljótu bragöi hvernig sporna má
i gegn þeirri þróun. Hitter alveg
I ljóst aöislenska rikiö geturekki
■ látiö þaö viögangast aö tapiö á
I Amerikufluginu veröi þess
I valdandi aö Flugleiöir dragi
■ stórlega úr þjónustu sinnii ferö-
J um til meginlands Evrópu og til
■ hinna Noröurlandanna. Þaö er
I sjálfstæöismál þjóöarinnar aö
! flugsamgöngur verði áfram i
| höndum Islendinga en ekki aö-
■ eins spurning um gróöa eöa tap
I hluthafa Flugleiöa og atvinnu-
* öryggi flugliöa.
Gautaborgar-Pósturinn er ekki
hrifinn af Evrópupólitik „Ame-
rfkuforstjóra” Flugleiöa.
einsog þruma úr heiösklrulofti.
Gautaborgarskrifstofan var aö
sögn greinarhöfundar sú skrif-
stofa innan félagsins sem borg-
aöi sig best, og áhuginn á ís-
landi og Bandarikjunum veriö
mikill I Vestur-Svíþjóö. Nú hafi
hinsvegar veriö ákveöiö aö
leggja skrifstofuna niöur og láta
sér nægja Stokkhólmsskrifstof-
una, semekki hefur veriö eins
aröbær. Forstjóri I Stokkhólmi
hafi veriö valinn úr vinahópi
Siguröar M. Helgasonar, en
gengiö framhjá ágætu starfi
Steenstrups.
Valdabaráttan
Hann sjálfur hafi veriö kall-
aöur f skyndingu til Lundúna
..........- — -1
og Finnlandi óx verulega. Til
þess aö auka sætaf ramboð hafi
þvi veriö keypt DC-10 sem átti
aömala félaginu gull. Meö 60 til
70% sætanýtingu átti fyrirtækiö
aö ná endum saman og þaö var
ekki taliö sérstakt áhyggjuefni
þótt Flugleiöir hæfu reksturinn
1979 meö 6-7 miljón dollara tap á
bakinu.
Versnandi
þjónusta
Þá hófst óvænt stlmabrakiö
meö DC-10, sem var bannaö flug
vegna óskýranlegra óhappa.
Flugleiöir neyddust til þess aö
leigja vélar til aö standa viö á-
ætlanir og á sex vikum haföi tap
fyrirtækisinsvaxiöum 11 miljón
doilara. Orvænting greip um sig
innan félagsins
Þjónustan versnaöi i sifellu.
Farþegar frá Evrópu til Ame-
ríku uröu aö láta sér þaö lynda
aö vera strandaglópar á Kefla-
vikurflugvelli háflu og heilu sól-
arhringana, oft á tlöum án vitn-
eskju um þaö hvort yfirleitt
væru möguleikar á áframhald-
andi flugi. Slík þjónusta hefur
skaöaö mjög álit félagsins.
Þegar hér var komiö sögu tók
forstjórinn ákvaröanir sem hafa
oröiö mörgum utan innsta
hrings félagsins undrunarefni.
Til dæmis hafa skrifstofur I
Evrópu veriö lagöar niöur aö
þvi er viröist af handahófi.
1 greininni er þaö rakiö aö
starfsmannapólitikin sem rekin
hafi veriö innan Flugleiöa á
þessum erfiöleikatimum hafi
veriö mjög tillitslaus, og eru
uppsagnir fólksins I Gautaborg
teknar sem dæmi. Jafnframt er
þess getið aö starfsemin I
Gautaborg hafi byrjaö fyrir 27
árum og gengiö svo vel aö 1970
hafi þótt ástæöa til þess aö gera
Gautaborgarskrifstofuna aö
miöstöö Flugleiöa fyrir Sviþjóö
og Finnland. Farþegaaukning
siöustu ára hafi verið stööug og
jákvæö og hafi sannaö aö á-
kvöröunin var rétt á sinum
Islándska Eoftleidir
'frí }slitmlfk« }}y%bolas<>t lA>}tfMíi /lri-!<uii}if. t»»t ::»r *itt fnnndatniior for Srrripe nrU
’ilofíii i Oiiirimrft, Hijif'vr nrr hrJn t!fi i:i-ii,f;:itt(u t i frííirttórg. /'wwneMi iir ttpptnfítl orh
fiit ininlligott kummtrr lnl.olcrr.n p-i Airnyrn uit : «r>, utrytsiiln i )>ó nötht >ir.
« pi Wowt, ■■■£#■■>*'.. >>V<: >;:t. *!>:( ií f4 <■» Mta M:t<* t oy:-. ■>■■;•.■■■.
' ' *'* ■’< Z, '■■ , "
Umdeild
ákvörðun
Þess verður því aö krefjast aö
hiö opinbera gæti hagsmuna
þjóöarinnar I sambandi viö
rekstur Flugleiöa og gripi ekki
inn i of seint. Þvi miöur er ekki
ástæöa til aö ætla aö á liönu erf-
iöleikaári Flugleiöa hafi veriö
teknar réttar ákvaröanir innan
fyrirtækisins.
1 þessu samhengi skal hér
rakiö efni greinar eftir Ake
Lundh I Göteborgs-Posten frá
þvi I iok nóvember á'liönu ári.
Þar koma fram viöhorf sem
eölilegast er aö rekja til Björns
Steenstrups, forstjóra Gauta-
borgarskrifstofuFlugleiöa, sem
nú hefur veriö lögö niöur, og
gætir þar töluveröra sárinda.
Engu aö siöur veröa viöhorfin
aö teljast fróöleg og umhugsun-
arverö.
lfyrsta lagi er þaö rakiö aö á-
kvöröunin um aö leggja aöal-
skrifstofu Flugleiöa fyrir Svi-
þjóö og Finnlaund i Gautaborg
niöur um áramótin hafi komiö
þar sem Siguröur Helgason til-
kynnti honuip ákvöröunina yfir
glasi af (3i. Ake Lundh fullyrðir
aö ákvöröunin um aö leggja níö'-
ur Gautaborgarskrifstofuna og
aörar skrifstofur Flugleiöa I
Evrópu, tam. I Vin jog Nizza,
eigi rætur sinar að rekja tii
valdabaráttu innan Flugíeiöa.
Bandaríkjaforstjóri FlugleiÖa
Siguröur M. Helgason hafi á
hluthafafundi tekist aö ná
naumum meirihiuta, og setja
Alfreö Eliasson, einn af stofn-
endum Loftleiöa út I kuldann.
Þrieykiö sem tók viö hafi ekki
áttsérlanga framtiö þvi Sigurö-
ur Helgason hafi veriö meö sóp-
inn á loftí og tryggt sér einræöi i
fyrirtækinu.
Þar meö hafi hann haldiö og
ýmsir meö honum aö nýir stór-
veldistimar rynnu upp i sögu
fyrirtækisins. Farþegaaukning
tii Evrópu, ekki sist frá Sviþjóö
tima. Hin nýja samgöngustefna
Flugleiöa muni hinsvegar þvi
miöur leiöa til minnkandi áhuga
á lslandsferöum, þar sem
þrándur sé I götu fljótra og
þægilegra feröa þangaö.
Margar
spurningar
Hvaö sem segja má um þau
sjónarmiö sem hér hafa veriö
rakin vekja þau óneitanlega upp
margar spurningar. Þaö er til
að mynda dálitiö erfitt aö átta
sig á þvi hversvegna dregiö erúr
þjónustu og feröum á þvi svæöi
þar sem veriö hefur farþega-
aukning og góð útkoma úr
rekstri. Og þaö er lika hægt aö
setja spurningamerki viö þaö
hvort réttlætanlegt sé aö láta
Amerikuflugiö bitna á Evrópu-
þjónustu Flugleiöa. Höfum viö
efni á þvi lslendingar sem þjóö?
— ekh.
o| skorrid