Þjóðviljinn - 06.02.1980, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 6. febrúar 1980
MOBVIUINN
Málgagn sósialisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Otgefandi: (Jtgáfufélag Þjó&viljans
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Kitstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Fréttastjóri: Vilborg Harbardóttir
Umsjónarmaóur Sunnudagsbla&s: Ingólfur Margeirsson.
Rekstrarstjóri: Olfar Þormó&sson
Afgrei&slustjóri: Valþór Hlö&versson
Bla&amenn: Alfhei&ur Ingadóttir, Einar Orn Stefansson, Gu&jón Fri&riks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn MagnUsson.
tþróttafréttama&ur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elfsson
Otlit og hönnun: Gu&jón Sveinbjörnsson, Sævar Gu&björnsson
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Safnvör&ur: Eyjólfur Arnason
Auglýslngar: Sigriöur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir Olafsson.
Skrifstofa: Gu&rún Gu&var&ardóttir.
Afgrei&sla: Kristin Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir, Bára Siguröar-
dóttir.
Slmavarsla: ólöf Halldórsdóttir, Sigri&ur Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún Bár&ardóttir
HUsmó&ir: Jóna Sigur&ardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Otkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Gu&mundsson.
Rltstjórn, afgrei&sla og auglýsingar: SlOumUla S, Reykjavfk.simi 8 13 33.
Prentun: Bla&aprent hf.
Forsaga stjórnar
# Um þá ríkisstjórn sem nú er í burðariiðnum er best
að hafa sem fæst orð þar til málefnagrundvöllur hennar
lítur dagsins Ijós og þingstuðningur hennar sömuleiðis.
Hinsvegar er vert að staldra við nokkur atriði í aðdrag-
anda þessarar stjórnarmyndunar.
• Kosningaúrslitin voru eindregin krafa um vinstri
stjórn af þeirri einföldu ástæðu, að mesti sigurvegari
kosninganna, Framsóknarflokkurinn, hafði höfðað
sterklega til þess í kosningabaráttunni að hann hefði
verið málamiðlari í vinstri stjórn og vildi ákveðið stef na
áfram að sliku stjórnarformi. Hvað sem um þennan
áróður má segja er staðreynd að hann hreif. Alþýðu-
bandalagið hélt því fram að raunveruleg vinstri stjórn
fengistekki fram nema með stóref lingu þess. Sú var líka
raunin að hatrammur málefnaágreiningur i efnahags-
og kjaramálum gerði tilraunir til myndunar vinstri
stjórnar að engu.
# Sjálfstæðisf lokkurinn gekk til kosninga í bráðræði og
með vanhugsuðum stuðningi við sprengjustjórn Alþýðu-
flokksins. Prófkjörsátök og klofningur í framboðum
bætti ekki úr skák. Samhliða hóf hann tilraunastarf semi
sem reyndist honum dýrkeypt. Þröngur hópur öfgasinn-
aðra frjálshyggjumanna undirbjó „leiftursókn'' sem
kom þingmönnum eins og Pálma Jónssyni og Friðjóni
Þórðarsyni í opna skjöldu. Flokkurinn glutraði ekki
niður fyrirsjáanlegum kosningasigri vegna slælegrar
kynningar á leiftursókninni. Hún átti svo lítinn hljóm-
grunn að væntanlega hefði flokkurinn tapað fylgi frá
kosningunum 1978 ef tekist hefði að kynna hana betur.
• Eftir slíka röð af mistökum forystumanna f lokksins
var rokið í það eftir kosningar að lýsa yf ir því að ekkert
væri að marka kosningastefnuskrá flokksins, Sjálf-
stæðisflokkurinn hefði alltaf verið flokkur málamiðl-
ana, og jaf nvel væru hugsanlegar „sögulegar sættir" við
Alþýðubandalagið. I þessa stefnu kom síðan snöggur
afturkippur þegar „haukarnir" í flokknum hófu gagn-
sókn gegn „sögulegum sættum" vegna innrásarinnar í
Afganistan. Vingulshátturinn á forystu Sjálfstæðis-
flokksins á þessu skeiði, ásamt fullkominni verkleysu
Geirs Hallgrímssonar i þóðstjórnartilraunum hans hef ur
gert það að verkum að Sjálfstæðisflokkurinn hefur sett
mjög ofan í augum almennings.
• Á sama hátt og íhaldsforystan hefur forysta Alþýðu-
flokksins teflt sér út í horn með öngþveitistefnu sinni.
Flokkur sem allt stjórnarsamstarf segist ætla að
sprengja þar til hann nái sínu f ram og hef ur auk þess sí-
breytilegan meirihlutavilja innanborðs er ekki sérlega
traustvekjandi eða áhugaverður samstarfsaðili. Það
f lokkast svotil yf irskilvitlegra hluta að þingf lokkur sem
stefnt hefur ákveðið að ríkisstjórnarþátttöku bindur
enda á langt trúlofunarstand við Framsóknarf lokkinn
með því að henda framaní hann „sáttaplaggi" sem er
„grálúsugtaf ítrasta kratisma". Tillögur Alþýðuf lokks-
ins í landbúnaðarmálum voru „efnislega á þá lund að
flokkurinn var að frábiðja sér samstarf við Fram-
sóknarf lokkinn", segir Timinn. Og eftir 18 mánaða þref
við kauplækkunarmenn Alþýðuflokksins, þá Kjartan,
Vilmund og Sighvat, vita Alþýðubandalagsmenn gjörla
hve samstarfsmöguleikar eru nú litlir við þann flokk,
enda þótt Karl Steinar Guðnason haf i tungur tvær, og tali
sitt með hvorri, eftir því hvort vettvángurinn er þing-
flokkurinn eða miðstjórn AS(, og Magnús Magnússon
hafi góðan vilja.
# Þegar hér var komið sögu f yrir tæpum hálf um mán-
uði höfðu skapast þær aðstæður innan Framsóknar-
f lokksins að grundvöllur var til þessað láta reyna á fyrir
alvöru hvort málefnasamstaða næðist milli hans og
Alþýðubandalagsins. Margar stjórnarmyndunartil-
raunir voru þá i gangi í éinu, en sterkir hópar innan
Framsóknarf lokks og Alþýðubandalags vildu að hvernig
sem allt veltist hefðu þessir f lokkar samstöðu sín á milli
og styrktu þannig stöðu sína gagnvart þriðja aðila.
0 Sá aðili kom fyrir alvöru til sögunnar þegar Ijóst var
að samstarf Alþýðubandalags og Framsóknarflokks
gæti verið raunhæfur möguleiki. Hann kom að sönnu úr
nokkuð óvæntri átt en miðað við þá forsögu sem hér
hefur verið rakin hef ur ekkert óeðlilegt gerst. Heimilis-
böli sínu hafa Sjálfstæðismenn valdið sjálfir og engir
aðrir. Alþýðuflokkurinn hefur sýnt sig ósamstarfs-
hæfan. Enginn flokkanna segist vilja utanþingsstjórn.
Ábyrgð alþingismanna er mikil. Hver þorir að höggva á
hnútinn? Það þorði Gunnar Thoroddsen.
. —ekh
Mótsagnir leift-
ursóknarinnar
Sú útreiö sem Sjálfstæðis-
flokkurinn fékk i sföustu kosn-
ingum hefur orBiB mörgum
manninum ihugunarefni i
þeim flokki, ekki slst þeim
óiánsömu mönnum sem þessi
ósköp bitnuBu á og ekki hrepptu
þaB þingsæti sem vonast var
eftir. Einn þessara manna er
Ellert B. Schram, sem lagBi
ailt undir og tapaBi. 1 ræöu sem
hann hélt á siöasta fulltrúa-
ráBsfundi Sjálfstæöisflokksins
i Reykjavik r eynir hann aö leita
skýringa á þessumóförum sin-
um og flokksins. Leiftursóknin
er aö hans áliti einn aöalsöku-
ttiui ■■■»■! iiumu. i'mr
erfitt tímabil fyrir SjálfsUeö-
ilokkinn sem gat sér litla vOrn
veitt gegn óvæginni gagnrýni utan
innan flokkains. Hið sterka
vígi I Reykjavík hafði glataat,
fylgið var í lágmarki. Sjálfstaeð-
ismenn vissu ekki hvaðan á sig
stóð veðrið, voru óviðbúnir slíku
áfalli og það kostaði átak og
haráttuþrek að rétta úr kútnum.
>að tókst þó, vegna þess að
Fulltrúaráðið reyndist vandanum
vaxið. Auðvitað er innan þess
ágreiningur um menn og þar em
skiptar skoöanir um vinnubrögð
og málefni, en menn stóðu saman
um það sem mestu máli skipti,
Sjálfstseðisflokkinn sjálfan A sl.
vetri fóru fram opinskáar og
hreinskilnar umrseður, vinnu-
brögð voru tekin til endurskoðun-
ar og uppgjöf var orð sem «ms
þekktu ekki. Vandi Sjálfstasðia-
vinnufriBur og atbinnuöryggi
héldist, þegar visitölubætur
skyldu afnumdar i bullandi
veröbólgu.”
Upphlaup firjáls-
hyggjumanna
Þegar Ellert er búinn aö af-
greiBa hagspekinga flokksins
snýr hann sér aö hugmynda-
fræöingunum sem veriö hafa aö
boBa höröustu ihaldsstefnu
undir heitinu ,,frjálshyggja”.
Ellert segir um þetta:
„Hún (þ.e. leiftursóknin)
var... frjálshyggjustefna sem
sló svo langt til hægri, ef nota
má þaB orö, aö markaöslög-
mál, afdráttalausar kennisetn-
ingar og tillits leysi til rótgró-
inna viöhorfa sátu I fyrirrúmi.
Þaö kann aldrei lukku aö stýra,
aö einblina á bókstafstrú, hvort
sem hún er til hægri eöa
,Samherjar
berast á
banaspjótum
ft
Prófkosningar hafa löngum
átt haröa andstæöinga innan
Sjálfstæöisflokksins, þó aö þeir
hafi ekki þoraö aö hugsa slikt
upphátt. Ýmsir þessara
manna hafa þvi gripiö i þaö
hálmstrá aö kenna prófkjörun-
um um ófarir flokksins I
siöustu kosningum Prófkjörin
hafi aliö á sundrungu og komiö I
veg fyrir aö hinir hæfustu
menn skipuöu lista flokksins.
Ellert Schram hefur nú bæst I
þennan hóp.
„Prófkosningar eru orönar
aö átökum og persónulegu
kapphlaupi tiltölulega fárra
manna. Samherjar berast á
banaspjótum, bitast um sæti og
beita áöur óþekktum vinnu-
brögöum. Slfellt færri og færri
menn, sem til forystu eru falln-
ir sækjast eftir þátttöku I próf-
kjöri. Forysta flokksins þreng-
Látum ekki verð-
bólguupplausn og
stundarerfiðleika viíla okkur sýn
flokksina liggur ekki I því mð þ«r -w-v # ^ ___ N / i „1 __ atburðor aetti þó að vtrpa enn
Prófkosmngar orðnar að átókum og
persénulegu kapphlaupi fárra mannaj^^l^il^^
hinavegnr I hlutwrki vélamann*-
ina, lera mok»r kolum eða knýr
dólgurinn og hann fellir þungan
dóm yfir þeim hagspekingum
flokksins sem leyfa sér aö
bjóöa almenningi upp á stefnu
sem einkennist af eintómum
mótsögnum, eöa eins og hann
segir:
„Fólk skildi ekki hvernig þaö
dæmi átti aö ganga upp aö geia
verölag fr jálst á sama tima og
veröbólgan átti aö hverfa á
svipstundu, ekki hvernig þaö
gat fariö saman aö gefa vexti
frjálsa, en láta veröbólgu
hverfa meö þvi aö veifa hendi,
ekki hvernig unnt var aö foröa
atvinnuleysi á sama tima sem
skera átti niöur opinberar
framkvæmdir og fjárveitingar
um 35 miljaröa króna, ekki
hvernig lifskjör gætu haldist
óbreytt um leiö og niöur-
greiöslur væru felldar niöur
eöa stórlækkaöar, ekki hvernig
vinstri. Fr æöikenningar eru
leiöbeinandi en ekki átrúnað-
ur ”.
Niöurstaða Ellerts er sú aö
leiftursóknin hafi veriö „upp-
hlaup” og aö flokkurinn veröi
„aö hrista af sér öfgastimpla.
og pattstöðu, og fylkja sér um
viösýna en einhuga forystu”.
Þetta sé þeim mun mikilvægar
vegna þess aö kjósendur
flokksins séu andvlgir öfga-
skoöunum frjálshyggjumanna
og þeir „vilja velferö og öryggi
og viöurkenna hlutverk rikis-
ins i þeim efnum. Þeir styöja
frelsi og framtakogviöurkenna
þýöingu atvinnulifsins aö þvi
leyti. Sjálfstæöismenn vilja efla
sinn flokk i anda frjálsra at-
hafna og félagslegra umbóta”.
ist. Ahrifastööur safnast á
fárra mannahendur. Menn
taka eigin metorö og valda-
streitu fram yfir flokk sinn og
hugsjónir”.
Eftir alla þá vinnu sem lögö
hefur veriö I þaö af hálfu Sjálf-
stæöisflokksins aö sýna
almenningi fram á aö prófkjör
séu hámark lýöræöisins
veröur spennandi aö fylgjast
meö þvi þegar fariö veröur aö
boöa þann stórasannleik af
forystu flokksins aö prófkjörin
séu af hinu illa. Hætt er viö aö
ýmsir eigi erfitt meö aö fylgja
meö i þeim umsnúningi.
— þm.
Samþykkt esperantista:
Heyrnarlausum mismunað
Fundur i Esperantistafélaginu
Auroro, haldinn 14. des. 1979,
minnir á aö samkvæmt 19. grein
mannréttindayfirlýsingar Sam-
einuöu þjóöanna eru það mann-
réttindi aö mega tala viö annað
fólk, „leita, taka viö og dreifa
vitneskju” (leturbreyting hér).
Slik réttindi eru innantóm orö ef
aöstæöur i samfélaginu banna
mönnum að neyta þeirra, og
minnir félagiö i þvi sambandi á á-
lyktun sina frá 7. des. 1978, um
gagnsleysi slikra réttinda þegar
sameiginlegt tungumál skortir.
Viö Islendingar höfum ekki tal-
iö okkur til þeirra þjóöa þar sem
minnihlutahópum er meinað aö
nota móöurmál sitt á eölilegan
hátt, ýmist vegna þess að þaö er
beinlinis bannað eöa þvi er haldið
niöri af félagslegum aðstæöum,
og viö litum með réttlátri
hneykslan til þeirra landa þar
sem slikar hindranir I samskipt-
um manna eru lagðar á leiö þjóö-
arbrota eöa minnihlutahópa. En
fundurinn bendir á að slikir
minnihlutahópar eru fleiri en
þjóöabrot meö sérstakt tungu-
mál, og minnir I þvi sambandi á
stóran minnihlutahóp hérlendis
sem aöstæöur i samfélaginu
banna aö njóta eðlilegra sam-
skipta viö landa sina.
Minnihlutahópur heyrnar-
skertra og heyrnarlausra íslend-
ingaer stór og getur sökumfötlun-
ar sinnar ekki notið útvarpsefnis
né heldur sjónvarpsefnis annars
en þess sem ritaður texti fylgir.
Meöal þessa er margt ungt fólk.
Þvi bendir Esperantistafélagiö
Auroro sérstaklega á nauösyn
þess aö setja texta viö sem allra
mest af innlendu sjónarpsefni. 1
þvi sambandi þakkar fundurinn
þaö framtak að flytja heyrnar-
skertum kosningaúrslitin i des-
ember á táknmáli þeirra meö
þeim hætti aö liklegt var einnig til
skilningsauka heyrendum.
Fundurinn bendir Rikisútvarp-
inu á að unnt er aö koma til móts
við fyrrgreindan minnihlutahóp
meö þvi að:
1) Sýna i upphafi hvers frétta-
tima sjónvarps textayfirlit á
skjánum, annaðhvort um leiö og
það er lesið fyrir heyrandi fólk
eða siöustu minúturnar áður en
fréttalestur hefst.
2) Flytja á táknmáli vikulegt
fréttayfirlit I sjónvarpi.
3) Gera allt sjónvarpsefni með
islensku tali aögengilegt heyrnar-
fötluöum meö þvi aö setja texta
viö þaö, þar á meðal þætti um
landafræöi, náttúrufræði, visindi,
tækni, atvinnuhætti og svo fram-
vegis.
Liði 1 og 2 mun vera unnt að
framkvæma án verulegs kostnað-
ar eða mikils undirbúnings, en
þaö er réttlætismál aö koma þeim
öllum i verk sem fyrst. Sé ekki fé
tiltækt til þessa, er eðlilegt aö
skerða ögn fé til þeirra dagskrár-
liöa sem eingöngu gagnast fólki
meö enga fötlun. Fundurinn heitir
á yfirstjórn Rikisútvarpsins, út-
varpsráö og útvarpsstjóra, að
duga þessu mannréttindamáli.