Þjóðviljinn - 06.02.1980, Side 5

Miðvikudagur 6. febrúar 1980 WóÐVÍLJINN — SIÐA S
FRÉTTASKÝRING
Leiðtogar sósíaldemókrata á fundi
AFVOPNUN ER
SPURNING UM
LIF OG DA UÐA
Þeir teikna Afganistan
Það hefur hvað eftir
annað komið fram i
umræðu siðustu vikna,
að evrópskir stjórn-
málamenn og þá einkum
sósialdemókratar hafa
brugðist með öðrum
hætti við innrásinni i
Afganistan en bandarisk
stjórnvöld. Þeir hafa
bersýnilega verið mjög
tregir til að láta stig-
vaxandi fjandskap milli
risaveldanna neyða sig
til að gefa upp á bátinn
slökunarstefnu og
baráttu fyrir afvopnun.
Á dögunum gerðum við grein
fyrir ræðu formanns sænskra
sósialdemókrata, Olofs Palme,
sem haldin var i tilefni hins nýja
kalda striðs. Hann fordæmdi
innrásina i Afganistan — en
gleymdi heldur ekki gömlum og
nýlegum syndum Bandarikjanna
i þriðja heiminum. Hann itrekaði
nauðsyn þess að berjast gegn
þeim stórveldasjónarmiðum sem
leiða til þess að réttur smærri
þjóða er fótum troðinn. Og hann
hvatti menn til að bregðast viö
þróuninni með þvi að beina
nýjum afvopnunarkröfum til
risaveldanna. Palme rifjaði það
og upp, að á fundi afvopnunar-
málanefndar Alþjóðasambands
sósialdemókrata, sem haldinn
var i Helsinki 1978, var það tekið
upp sem baráttumál að gera
Evrópu að kjarnorkuvopnalausu
svæði.
Helstu leiðtogar Alþjóðsam-
bands sósialdemókrata koma
einmitt saman i Lundúnum nú i
vikunni. 1 sambandinu eru nú 68
flokkar.sem njóta fylgis um 80
miljóna manna. Sextán þessara
flokka fara nú með stjórnar-
tauma i sinum löndum — og sá
sem situr þeirra fastast i sessi er
einmitt Bruno Kreiski, kanslari
Austurrikis, sem mun reifa
ástand alþjóðamála á Lundúna-
fundin um.
Afleit þróun.
1 viðtali við Dagens Nyheter
segir ritari Alþjóðasambandsins,
Sviinn Bent Carlsson, að afvopn-
unarmál veröi efst á dagskrá á
þessari alþjóðlegu ráðstefnu leið-
toga sósialdemókrata, enda hafi
samtök þeirra ákveðið á þingi
sinu 1976, að þau mál hefðu
algjöran forgang. Bent Carlsson
rifjaði það upp, að árið sem leið
hefði verið ár mikilla vona I
þessum efnum — en þær hefðu þvi
miður ekki ræst. Samningar um
takmarkanir á gjöreyðingar-
vopnum.Salt II, komust aö visu á
blað, en þeir hafa ekki verið sam-
þykktir af bandariska þinginu. 1
Evrópu sjálfri var hert á kjarn-
orkuvigbúnaðarkapphlaupinu —
rétt eins og þau 12.000 kjarnorku-
skeyti og sprengjur sem eru til-
búin til brúks væru ekki nægilega
há tromp i valdataflinu.
Bent Carlsson sagði einnig, að
Alþjóðasamtök sósialdemókrata
hefðu að sönnu ekki vald til að
breyta ástandinu — en þau vildu
gera sitt besta til að veröa sem
öflugastur þrýstihópur i Moskvu
og Washington.
Evrópsk viðhorf.
Bent Carlsson neitaði þvi, að
sænskir sósialdemókratar hefðu
sýnt hlédrægni i þessum málum,
þeir hefðu, þvert á móti, haft
frumkvæði um að halda
umræðunni lifandi. Reyndar má
sjá margt likt i afstöðu sósial-
demókrataforingja eins og Olofs
Palme og italskra kommúnista
og kom það reyndar fram ekki
alls fyrir löngu i viðtali sem viku-
rit italskra kommúnista,
Rinascita, átti við Palme. Báðir
leggja áherslu á að reyna að
skapa i Evrópu samstöðu, sem
byggi ekki sist á verkalýðsflokk-
um og miöi að þvi að Evrópa sé
ekki leikvangur hernaðarsér-
fræðinga risanna, heldur tali eig-
in röddu gegn vitahring vig-
búnaðarkapphlaupsins, komi i
veg fyrir aö glima risaveldanna
hleypi öllum heimi i bál og brand.
Afvopnun er spurning um lif og
dauða, sagði ritari Alþjóðasam-
bands sósialdemókrata i fvrr-
greindu viðtali. -áb.
Afganistan er aðalviðfangs-
efni pólitiskra teiknara um allan
heim.
Hér birtast tvö sýnishorn af
afurðum þeirra. önnur er úr
bandariska blaðinu Washington
Star og sýnir rússneska björn-
inn hlamma sér suður á bóginn,
meðan Khomeini er upptekinn
við að syngja svartagaldur yfir
brúðu af Sámi frænda.
Hin myndin er úr sovéska
blaðinu Pravda. Hún sýnir
ótótlega náunga laumast inn i
DRA (Afganistan) eftir brú sem
illmenni halda uppi og eru þeir
úr TsRU, sem er rússneska
skammstöfunin yfir bandarisku
leyniþjónustuna, CIA.
Bent Carlsson ritari Alþjóða-
sambands sdsiaIdemókrata ræöir
við formann þess, Wflly Brandt.
Hlutabréf í hergagnaframleiðslu hækka
Þeir sem kaupa hluta-
bréf hafa dregið sínar
ályktanir af þeim kalda-
striðsgný sem nú leggur
um heiminn. Frá því í árs-
byrjun hefur svonefnd
Dow Jones vísitala yfir
verðlag á verðbréfamark-
aði í Bandaríkjunum
hækkað um 30 stig, hvorki
meira né minna.
Menn hafa ekki tekið eftir
þess u s em s kyldi vegna þes s hve
mjög menn hafa verið uppteknir
af rokufregnum um lýgilegar
verðhækkanir á gulli, silfri og
demöntum.
Þessi fjörkippur i kauphöllum
er fyrst og fremst rakinn til
þess að nú verða útgjöld til her-
mála i Bandarikjunum að öllum
likindum aukin um 20 miljarða til
viðbótar og munu þá fara upp i
157 miljarði árið 1981. Og til eru
áhrifamenn sem segja að þetta
sé ekki nóg. Hvað um það ; þau
hlutabréf sem einkum hækka !
verði eru einkum i fyrirtækjum
sem framleiða hergögn, eða þá
það sem til hergagnasmiða þarf
— svo sem stál.
Auknar hergagnapantanir
munu koma i veg fyrir samdrátt
i iðnaði aö nokkru leyti og þar
með draga úr vexti atvinnu-
leysis. En þegar á heildina er lit-
ið, segir í breska vikuritinu
Guardian, eru áhrif þessarar
sveiflu á bandariskt efnahagslif i
meira lagi hæpin. „Haukar”
ýmislegir halda þvi reyndar
fram að útgjöld til hermála séu
„aðeins” 5% af þjóðartekjum nú,
en hafi numið um 8% i tið
Lyndons B. Johnsons. Þvi sé nóg
svigrúm til að efla hernaðar-
máttinn án þess að steypa efna-
hagslifinu úr jafnvægi.
Verðbólgan
En ef færa á hernaðarút-
gjöld upp i t.d. 8% þjóöartekna,
þá verður það ekki gert,nema að
skera niður önnur rikisútgjöld
eða auka þau beinlinis. Það er
ekki liklegt, að á þvi kosningaári
sem nú er byrjað muni Carter-
stjórnin treysta sér til að skera
niður útgjöld til ýmissa félags-
legra þarfa. Af þeim sökum má
búast við þvi að rikisfjármálin
skili auknum halla? verði sá halli
nú á þessu ári ekki 33 miljarðar
dollara eins og spáð er, heldur 45
miljarðir — og 50 miljarðir 1981 i
stað þeirra 16 miljarða sem
stjórnin ætlaði sér að komast af
með.
Og þar með má búast við auk-
inn verðbólgu. Vietnamstriöið
sannfærði bandariska þegna
mjög rækilega um það að það
væri beint samband milli
greiðsluhalla og verðbólgu. Halli
á fjárlögum jafngildir þvi að
menn búist við verðbólgu, ef ekki
verðbólgunni sjálfri.
En eins og reynsla fyrri ára
sýnir getur það i sjálfu sér haft
jafn slæm áhrif á efnahagslifið,
að allir eru að vænta aukinnar
verðbólgu, eins og verðbólgan
sjálf. Við bandariskar aðstæður,
segir Guardian, leiðir þetta til
þess að handbært sparifé brenn-
ur upp i neyslu, vanhugsuðum
lántökum og hlægilegu braski.
Þetta ástand eyðir þeim sparn-
aðisem fjárfestingar framtiðar-
innar ættu að byggja ár.
(Eftir Guardian).
Kampúfseu-
hljómleikar
Forsala aðgöngumiða
í Fálkanum
Verð aðgöngumiða
kr. 5000.
Hjálparstofnun -VA
kirkjunnar J fr
í Austurbæjarbíói 9. febrúar kl.14:00
Kjarabot
Snillingarnir
Fræbbblarnir
Gestir hljómleikanna:
félagar úr
Alþýöuleikhusinu.
Tómas Tómasson
Egill Olafsson
Asgeir Oskarsson
Björgvin Gíslason
Karl Sighvatsson
og ? leika af fingrum fram.