Þjóðviljinn - 17.02.1980, Page 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 17. febrúar 1980.
Ég hringdi I ritstjóra sunnudagsblaösins til aö reyna aö
merja Ut lir honum frumeintak bókar minnar, en þessi ham-
ingjusami maöur geymir handritiö mitt uppi á hillu hjá sér og
biöur eftir aö ég gleymi þvi. Þá ætlar hann aö selja þaö og veröa
rikur.
En þar sem ég hef eftir áreiöanlegum heimildum aö kollega
minn Halldór gefi jafnharöan sin handrit til Landsbókasafnsins,
þá þarf ég auövitaö aö gera betur og hef ánafnaö British
Museum min handrit. Eftir þúsund ár mun þjóöin risa upp og
heimta þau heim. Þá kemur herskipafloti og einn-tveir prinsar
og slatti af myndarlegum herforingjum, allt til aö fylgja heim
gulnuöum afritunarpappir og tollskýrsluhandritum.
Ég gæti lika látiö stoppa mig upp og þá yröi safnaö fyrir mér
eins og geirfuglinum.
Þessi útúrdúr vegna þess aö ritstjórinn sneri út úr meö þvi aö
hann sæti i vanþakklátasta starfi á jarðrfki. Aö eigin sögn hefur
hann ekki friö til aö berja saman þessu blaöi fyrir fólki sem
liggur á linunni og spyr hvaö hafi oröiö um þessa skeleggu konu
sem lá I bleyti I edikinu. Fyrst haföi hann engan vinnufriö fyrir
fólki sem vildi láta útrýma mér og hótaöi aö segja upp blaöinu,
nú hringir sama fólkiö og ætlar aö segja upp aftur ef ég skila mér
ekki. Hann þoröi ekki fyrir sitt litla lif aö segja aö ég væri hætt.
Ég stakk upp á betri lausnum, hann gæti sagt aö Mogginn heföi
gert brauöstritaranum betra tilboö eöa aö ég heföi gifst góöum
sjálfstæöismanni sem ætlaöi i framboö.
En nei, þjóöin vildi fleiri pistla. Ég féll alveg fyrir þessu
smjaöri. Aö visu hefur maöurinn sem neitaöi aö láta birta skrif
sin samsföa mér ekki haft uppi ögrandi tilburöi bara af þvi aö ég
hvarf.
A sinum tima sárnaöi mér ögn aö vera kölluö Þórbergur og vil
taka fram aö þaö er alveg óþarfi aö hrópa „Daviö er kominn
aftur” bara af því aö ég ætla aö skjóta hér inn huggunaroröum i
ljóöformi.
Hættu aö gráta og lúllfló
mamma skal gefa þér kúlutyggjó
Auöur er komin aftur
alltaf þessi kjaftur
(þaö má alltaf stofna klofning frá Þjóöviljanum).
Játning
Mér finnst þetta nokkuö gott og af þvi aö grátt og svart fer svo
vel saman ætla ég aö bæta viö: Ég vil endilega aö herinn veröi
kyrr.
Þvi: Hvaögerir ritstjórinn þegar grundvöllurinn fyrir siöunni
frá herstöövarandstæöingum er brott fallinn?
Þetta var i gamni. Ritstjórinn lætur aö þvi liggja aö Sunnu-
dagsblaöiö sé prentaö i 236 þús. eintökum og aö ég skuldi þessum
fáu útvöldu skýringu á hvarfi minu.
Þær eru þættar, eins og gott prjónagarn. 1 fyrsta lagi er ég aö
hnoöa saman bók. Svo ég hafi fyrir sköttunum af fyrstu bók, þvi,
þvert á viö þaö sem slúöurdálkarnir segja, þá hef ég ekki mót-
tekiö fjörutiuogsex milljónir i fyrirframgreiöslu frá forlaginu, ég
hef ekkert móttekiö nema launaseöil fyrir siöasta ár.
1 ööru sæti er linnulitiö renneri milli kvenfélagsfunda og skóla
og þorrablóta. Allt undir flagginu „bókmenntakynning”.
Sannleikurinn er sá aö mest utan skólanna fellur undir „nýi
agnartrúöurinn svarar hispurslaust öllum spurningum”.
„Guö”, sagöi ein kvenfélagskonan þegar hún greiddi mér fyrir
þriggja tíma prógram, „þú er betri en Halli og Laddi og miklu
ódýrari”. Þetta er hvorki sjálfsauglýsing né atvinnurógur.
Þessi „spurningar og svör” hafa veriö einstaklega fróöleg
fyrir báöa aöila. Þaö endar alltaf meö, þegar ég hef ausiö af
nægtarbrunnum hreinskilni minnar, aö ég fæ aö heyra allar
nýjustu slúöursögurnar. Og þær eru gasalega spennandi.
Aö minnsta kosti tiu tannlæknafrúr hafa þekkt aftur manninn
sinn, svo þetta hlýtur aö vera breizk stétt. Geöheilsa fjölskyldu
minnar hefur veriö til umræöu og ég hef getaö upplýst aö allir
eru heima hjá sér en ekki aö þrengja aö yfirfullum geödeildum.
Hvort tannlæknirinn minn þjáist? Nei, hann þjáist ekki. Ég
spuröi hann.
Eftir mjög nánar umræöur á einum staönum spuröi ég, hvort
einhver vissi hver ætti barniö sem ég ku ganga meö. Nei, þaö
vissi enginn. Og mér finnst lágkúrulegt af þjóöinni aö gera mér
barn en feöra þaö ekki.
I þriöja lagi hef ég verið aö sinna ástalifi minu. Eöa r.s. aö
reyna aö koma þvi á. Þaö hefur ekki tekist, en þó skyldi þessi
aumkunarveröa staöreynd ekki skoöast sem áskorun.
Fyrst lagöi ég til atlögu viö mann sem haföi hina mestu unun
af aö ryksuga. Ég spuröi hvort hann vildi ekki býtta á ryksugu og
kústi, þvi ég á engin teppi. Hann féllst á þaö. Þá baö ég hans. Þar
viö hrökk hannIbaklásog ég leitaöiIönnurullarhús.
Datt yfir .litla lambakótelettu sem haföi véfréttarhrukku á
enninu og mjúk aúgu. En ef hann er ekki aö leika viö strákana
þá er hann úti aö labba með gullfiskana sina.
Svo var þaö þögula sterka manngeröin á Óöali. Hann hélt
áfram aö vera þögula sterka manngeröin. Þaö er ekkert sem ég
dái einsog siögæöisþrek, en ég kýs aö gera þaö úr fjarlægö.
Siðast sökk ég i þaufegurstu brúnu augu sem ég hef nokkurn
tima litiö i. Eigandi þeirra bauö mér á Vélskólaballiö meö þvi aö
reyna aö selja mér miöa. Ég var aö reikna út hvaö þaö væru
margir áratugir siöan ég heföi veriö svona skelfilega unaöslega
máttlaus I hnjánum, þegar sál þessara fögru sálarspegla missti
út úr sér aö Fósturskólinn yröi I meirihluta á ballinu.
„Haföu þlnar fóstrur,” frussaöi ég og þeyttist burt.
Svona tilfæringar eru timafrekar og hafa truflandi áhrif á
vinnuafköstin. En nú er löggilti viöurkenndi karlmannshatarinn
hættur þessu tilstandi og setztur viö ritvélina.
Og mun, samkvæmt fornum lagaheimildum,brátt teljast björt
mey og hrein.
Níu-bíó og
nostalgían
Aldrei þessu vant fór ég einn I
9-bió um daginn. Það er ágætt
aö fara einn i bió kl. 5 og 7 en
slæmt kl. 9. Þá er venjulega
margt I bió og fólk er fyrst og
fremst til aö njóta samveru viö
aöra. Mest ber á unglingum sem
eiga fátt annað athvarf. Ungir
og veröandi elskendur og
kærustupör eru á hverju strái og
einnig hjón sem nota tækifæriö
til aö flýja hversdagsamstriö
um stund.
Maöur veröur þvi óttalega
einmana innan um allar þessar
samfélagsverur og fer jafnvel
aö kenna svolltið I brjósti um
sjálfan sig fyrir einstæöings-
skapinn þó aö engin ástæöa sé
til. Ég foröast þvi yfirleitt aö
fara einn i 9-bIó.
Myndin fjallaöi um ástir ame-
riskra unglinga I sumarleyfi
sem komu sér ekki aö þvi aö
ganga kynlifsveginn á enda eins
og islenskir unglingar heföu
sennilega gert I þeirra sporum.
Sumariö endaöi þvi meö
nauögun.
Vegna feimni nennti ég ekki
niöur I hléi en sat sem fastast og
virti fyrir mér allt þetta unga og
gjörvulega fólk sem var saman-
komiö I bióinu. Smátt og smátt
fór ég aö rifja upp eigin skólaár
og komst eiginlega i hálfgeröa
„nostalgiu” en þaö útleggst vist
sem fortiöarþrá eöa fortiöar-
eftirsjá i Islensku máli. Þegar
ég fór aö rifja þetta upp komst
ég aö þvi mér til skelfingar aö I
vor veröa 15 ár frá þvl aö ég
lauk stúdentsprófi. Skelfilega
hlýt ég aö vera gamall I augum
núverandi menntskælinga, sem
greinilega voru I meirihluta I
blóinu. Gamall og daunillur karl
sem fer einn í bló. Oj, barasta.
Alveg glataö ma’r. Ég sökk
lengra niöur I sætiö og tuggöi
tópas sem ákafast.
Fyrir framan mig voru nokk-
ur ungmenni sem mikill sláttur
var á. Þau töluöu greinilega
saman af spaklegu viti en litu
ööru hverju I kringum sig meö
auðsæjum þótta. Þau áttu heim-
inn.
ö, hve sagan endurtekur sig.
Þarna var slánalegur og hroka-
fullur strákur i síöum frakka af
afa slnum meö langan prjóna-
trefil sem hékk hiröuleysislega
um hálsinn,sennilega anarkisti.
Og þarna dökkur hávaxinn ná-
ungi með sléttgreitt hár, svarta
skeggbrodda og fjarrænt
augnatillit. Areiðanlega stærö-
fræöiséni af flnum ættum. Og
þarna var rauöhæröur, opin-
mynntur og bjálfalegur lltill ná-
ungi meö sixpensara. Ofvitinn
holdi klæddur. Tvær stúlkur
voru I hópnum og var önnur
greinilega fegursta stúlka skól-
ans og vissi af þvl en hin var
ekki eins fögur en lagöi sig I
framkróka viö aö tala gáfulega
milli þess sem hún þagöi meö
montsvip.
Þetta kompaní gat ekki verið
úr öörum skóla en gamla
skólanum mlnum viö Lækjar-
götu og gat svo sem passaö inn I
hvaöa tlmabil sem var. Það
minnti á Holbergskómedíu frá
síðustu öld, lýsingar Þórbergs
Þóröarsonar frá þvl um 1910 og
minn eigin tima frá fyrri hluta
7. áratugsins. O tempora!
Skyndilega hrökk ég upp úr
nostalgíunni. Hvers konar
minnimáttarkennd er þetta
eiginlega? Ég leit djarfmann-
lega I kringum mig. 1 þvl voru
Ijósin dempuð og allir uröu jafn-
gamlir — I myrkrinu.
Guöjón
Gísli
Sigurgeirsson sem veriö hefur
ritstjóri Islendings fyrir noröan
i nokkur ár, mun nú láta af
störfum. Astæöan fyrir uppsögn
hans var aö mati „Dags”, blaöi
Framsóknar á Akureyri aö Gisli
ætlaöi nú aö snúa sér alfariö aö
blaöastörfum.
Nokkuö er til I þvi. Gisli hefur
nefnilega gefiö út útvarps- og
sjónvarpsdagskrá, sem hann
dreifir á hvert heimili Akureyr-
arbæjar. Snepilinn hefur hann
fjármagnaö á þann hátt að hann
hefur tekiö auglýsingar úr bæj-
arblöðunum og undirboöiö þær i
dagskrárbleölinum. Þetta hefur
haft þau áhrif aö fyrirtæki hafa
nær hætt aö auglýsa I bæjar-
blööunum en keppst viö aö fylla
siður dagskrárbiaös Gisla. Ver-
andi ritstjóri Islendings hefur
Gisli i raun undirboöiö sjálfan
sig, en nú hefur ritstjórinn sagt
starfi sinu lausu til að helga sér
útgáfu dagskrárblaösins al-
fariö — og aö sjálfsögðu án vit-
undar Rikisútvarpsins.
Kvikmynda-
gerðarmenn
islenskir hafa mjög eflst við til-
komu Kvikmyndasjóös. Engu
aö siður hefur aukin gerð is-
lenskra kvikmynda orðiö til
þess aö skerpa samkeppni I
þessu fagi, og þá ekki sist meö
tilliti til þeirrar staöreyndar aö
sú kvikmynd sem fyrst er á
markaðinn hlýtur sennilega
mesta umfjöllun.
Hrafn Gunnlaugsson, hlaut
styrk úr fyrrgreindum sjóði
ásamt samstarfsmönnum
sinum I kvikmyndinni „Óöal
feöranna”, þeim Jóni Þór
Hannessyni og Snorra Þór-
Gisli: Allt fyrir dagskrána.
Vilmundur: Svarbréfiö undir
stól.
issyni. Kvikmyndin, sem
að sjálfsögöu er i anda Hrafns
lýsir ýmsum viöburöum sem
höföa til tilfinningaátaka
manna, og sem talist getur
meira en góðborgarar kyngja
dagsdaglega. Til aö mynda var
mikil sena i myndinni, þar serti
hross var gelt.
Jón Þór hélt á kvikmyndavél-
inni, þó hljóðupptökumaður sé,
en varö aö leggja frá sér tækin
vegna sárrar tilfinningar i óum-
ræddu liffæri. Hljóp þá Snorri til
og bjargaöi atburöinum, sem
festur var á filmu, og var eink-
um lögö áhersla á nærmynda-
töku.
Hins vegar hafa miklar deilur
vaknaö núna milli aöstandenda
kvikmyndarinnar, Jóns, Snorra
og Hrafns, sem allir eru meö-
eigendur I Saga film. Hrafn vill
halda list kvikmyndarinnar til
streitu, meöan Jón og Snorri
sem hugsa ákaft um fjárafkomu
myndarinnar vilja klippa burt
geldingarsenuna og aörar viö-
kvæmar senur, þvi slik atriöi
þýöa að myndin veröi bönnuö,
og bönnuö mynd þýöir minni aö-
Sókn...
Heimspekideild
Háskóla íslands eöa öllu heldur
kennaralið hennar hefur löng-
um verið talin eins og ljóna-
gryfja. Þar hafa á liðnum árum
komiö upp heiftúöug deilumál
milli prófessora um aöskiljan-
leg efni. Eitt slikt mál er nú á
feröinni. Þaö er veiting prófess-
orsembættis i almennri sagn-
fræði. Eins og alþjóð er kunnugt
skrifaöi Vilmundur Gylfason
deildinni bréf meöan hann var
enn menntamálaráðherra og
bað um skýringar á dómnefnd-
aráliti um hæfni umsækjenda og
kvaö sérálit Björns Þorsteins-
sonar formanns dómnefndar
vera umbúðarlaus áróður sem
ekki ætti skylt viö hlutlaust
fræðimannaálit. Þetta voru aö
sjálfsögðu þungar ásakanir og
skrifaöi Björn ýtarlegt bréf til
Alans Bouchers forseta heim-
spekideildar þar sem hann
svaraöi ásökunum Vilmundar
Alan Boucher stakk bréfinu hins
vegar undir stól og hvorki lagöi
það fram né gat þess er máliö
var tekið fyrir á fundi heim-
spekideildar.