Þjóðviljinn - 17.02.1980, Side 23

Sunnudagur 17. febrúar 1980. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 23
af görðum
og
gróðri
Þessa dagana er sólin
farin að sýna sig í rúmar
sjö stundir ofan sjón-
deildarhringsins. Og þar
eð ferð jarðar umhverfis
sól er fastari lögmálum
bundin en atburðarás ís-
lenskra stjórnmála hefur
verið undanfariðer nokk-
uð víst að sól hækkar enn
á lofti og sólskinstímum
f jölgar eftir því.
Nú er því rétti tíminn
fyrirokkur, sjálfstæða og
framsækna alþýðu, að
ganga í bandalag um að
sinna um pálmana okkar,
svo að þeir daf ni sem best
og skarti sínu fegursta í
sölum okkar á kom-
andi voröld. Til þess að
vel megi takast prentum
við hér undirstöðuatriði
umpottunar.
Jurt I krús hefur mjög tak-
markaö rými til aö vaxa i. Þrátt
fyrir tiöar vökvanir meö áburö-
arvatni kemur aö þvi fyrr eöa
siöar að plantan fer að standa i
staö og jafnvel sýna afturkipp.
Við köllum þetta jarðvegs-
þreytu. Þessi þreyta orsakast af
þvi aö áburöarsölt og úrgangs-
efni frá plöntunni sjálfri hrann-
ast upp i moldinni.
Einnig eru ýmsar plöntur svo
hraövaxta aö oft þarf að skipta
um og setja i stærri pott. Góö
regla til viðmiöunar er, að þeg-
ar hlaupa þarf til að vökva á
hverjum degi eða oft á dag og
plantan virðist standa i staö þá
er timi til kominn að skipta um
pott. Sömuleiöis séu rætur farn-
ar aö vaxa niöur úr pottinum.
Sem dæmi um hraövaxta teg-
undir, sem oft þarf aö umpotta,
má nefna havairós, fúksiu,
benjaminfikus, pelargóniur og
ýmsa burkna.
Af þeim tegundum sem eru
hægvaxnari og ekki krefjast
umpottunar nema annað til
þriöja hvert ár má telja upp
flestar tegundir af ananasætt
(s.s. Billbergia, Brómelia, Gúz-
mannia o.fl.), flestir pálmar,
kliviu, júkkapálma og drekatré
sem hlotið hafa miklar vinsæld-
ir á siðustu árum — og siöast en
ekki sist allir kaktusar.
Það sem til þarf
Þaö sem til þarf viö umpottun-
ina eru vel hreinir pottar úr
plasti eöa brenndum leir. Pott-
arnir þurfa aö hafa gat i botni til
frárennslis og loftunar. Miklar
umræður voru um þaö hér áöur
fyrr hvort betra væri, plastiö
eða leirinn. Eiginlega er þaö
bara smekkur og tilfinning sem
ráöa hvort þeirra maöur notar.
Leirinn er þyngri og gefur
meira jarösamband en plastið,
ýmsum finnst sllkt færa meiri
ró og viröuleik i samspil plantn-
anna innbyröis. Þetta er elsku-
leg ihaldsemi, sem gaman er aö
halda I heiöri.
Hvaö plöntunum viövikur, þá
viröast þær ekki láta sig þaö
nokkru skipta (meö örfáum
undantekningum þó) hvort
heldur þær vaxa i plasti eöa leir.
Það sem viö þurfum bara aö
muna er aö plöntur I leirpottum
þarf mun oftar aö vökva en þær
sem standa I plastpottum.
Mold — i blómabúöunum eru
til sölu tilbúnar moldarblöndur
sem hæfa flestum pottaplönt-
um. Yfirleitt er fyrirhafnar-
minnst og farsælast aö kaupa
þessar moldarblöndur þar en
vera ekki aö blanda sjálfur
nema aöstæöur leyfi ekki annað.
Lesendur eru hvattir að hafa
samband við síðuna varðandi
hinar grænu hliðar lífsins!
Góð pottamold
Góö pottamold getur ekki oröiö
vatnssósa sé frárennsliö i lagi.
Hún skal vera fjaöurmögnuö og
fyllandi og hafa góöa viðloðun.
Ekki of blaut og ekki of þurr og
laus viö stóra kekki, (dettur
mér I hug góður hrisgrjóna-
grautur!) Þeir sem sjálfir vilja
blanda sina mold geta haft eftir-
farandi til hliösjónar: Tveir
hlutar garðmold i góöri rækt,
einn hlutur gamall vel brunninn
eöa veöraöur húsdýraáburöur
(man nokkur eftir mosavaxinni
mykjuskán lengur og er ekki
sparöatiningur hugleikin Iþrótt
íslendingum?), eitt hlutur veör-
uö mómold af skuröbakka og
einn hlutur sandur af grófleika
frá sagógrónum og upp undir
maisbaun. Þessi blanda batnar
oftast viö aö aö láta I hana vel
Undir-
stöðu-
atríði
UMPOTTUNAR
muliö eggjaskurn eöa útvatnaö-
an skeljasand sem nemur u.þ.b.
einni matskeið i tvo lltra mold-
ar.
Þessu öllu er blandaö vel
saman, vökvaö aöeins ef þurfa
þykir og látiö siga og jafna sig á
frostlausum staö i nokkra daga
eöa vikur.
Annaö sem þarf innan seiling-
ar við umpottunina eru beittur
hnifur og skæri viö aö laga meö
og hreinsa skemmdar rætur.
Leirpottsbrot eöa flata smá-
steina til aö setja i botn á
blómapottunum, þaö eflir stöð-
ugleik plastpottanna og tryggir
frárennsliö. Nú — ekki má
gleyma aö hafa vatnskönnu og
úðasprautu viö höndina, notiö
ætiö volgt vatn (stofuhiti).
Blómapinnar geta komið sér vel
og sömuleiöis gömul dagblöö.
Aður en viö hefjumst handa
viö umpottunina sjálfa þarf aö
gegnbleyta allar þær plöntur
sem potta skal um. Best er, aö
fara meö þær fram á baö eöa
niöur i þvottahús og sprauta
rækilega yfir þær meö þægilega
volgu vatni. Lofiö þeim aö láta
siga af sér I a.m.k. hálftima á
eftir. Leggið dagblöö i botninn i
baðkarinu áöur en þiö setjiö
plönturnar i baö, þaö kemur I
veg fyrir rispur og aö sandur og
drasl teppi niöurfallið.
Með pottavali
Meö pottavaligetum viö sjálf á-
kveöiö nokkuö um hversu potta-
plönturnar okkar vaxa og
verða. Viljum viö aö planta
haldi sömu stærö og lögun not-
um viö sama pottinn aftur —
pottinn þar auðvitaö aö þvo vel
áöur og leirpotta þarf helst aö
sjóöa eða láta þá i sjóöheitt græn
sápuvatn og láta standa yfir
nótt. Skola þá svo vel i hreinu
vatni á eftir. Reyndar skyldi
þessi grænsápuaðferð notuð viö
alla leirpotta, nýja sem notaöa
— hún leysir upp og gerir óskaö-
leg ýmis sölt og efnasambönd
sem geta verið i leirnum.
Noti maöur sama pott eöa
pottastærð eftir þarf aö grisja
rótarkerfiö. Einkum eru gamlar
rætur og I öllum tilvikum
skemmdar rætur skornar eöa
klipptar burt.
Umsjón:
Hafsteinn
Haflidason
=3
Vilji maður hinsvegar aö
plantan vaxi og stækki flytjum
viö hana yfir i tveim til þrem
númerum stærri pott. Notiö
aldrei stærri potta. Of stórir-
pottar geta valdiö þvi, aö rætur
rotni eöa þá aö ekkert vaxi
nema ræturnar. Það var nú eig-
inlega ekki meiningin, eöa
hvað?
Að losa plöntuna
Aö losa plöntuna úr pottinum er
oftast auövelt hafi rótarkökkur-
inn blotnaö almennilega I gegn.
Best er aö leggja lófann yfir
pottinn þannig aö fingur eöa
greip styðji vel viö rótarháls
plöntunnar, hvolfa siðan pottin-
um við og slá pottbarminum
lauslega viö boröbrún. Losni
ekki úr við þriöja slag verður aö
skera kökkinn varlega úr pott-
inum meö hnifnum beitta. Hafi
rætur vaxiö niður úr potti skyldi
pottinum fórnaö frekar en rót-
unum. Þessar rætur eru nýjar
og friskar og borga fyrir sig
komist þær i góöa mold.
Þegar plantan er komin úr
pottinum þarf aö ná sem mestu
af gömlu moldinni burt án þess
aö skemma ræturnar. Best er aö
skola kökkinn svolitiö upp og
niður i vatnsfötu. Þannig losnar
boldin vel án þess aö ræturnar
skaði. — Nú skal þaö tekiö fram
hér aö kaktusa skal bara setja i
stærri pott þegar þurfa þykir án
þess aö hrófla nokkuð viö gamla
hnausnum. Sömuleiöis plöntur i
blóma.
Sjálf pottunin
Sjálf pottunin hefst meö þvi aö
við veljum hæfilega stóran pott,
tökum leirpottsbrot eða stein-
flögur og setjum i botninn án
þess aö teppa gatiö. Sumir nota
gimburskel eöa hörpudisk i
sama tilgangi og gefst vel. Svo
setjum viö moldarlúku þar ofan
á og mátum plöntuna i. Við
skulum gera ráö fyrir u.þ.b.
eins sentimetra plássi efst i
pottinum — það kemur sér vel
viö vökvun siöar — og plantan
skal ekki standa dýpra nú en
hún stóö fyrr.
Þegar öll máí og miö eru rétt
fyllum viö I með handhlýrri
moldinni. Varast skal aö troöa
eöa böggla moldinni einhvern-
veginn og einhvernveginn ofan
á ræturnar. Viö förum pent i
þetta og potum moldinni létti-
lega stinningsfast meö fimum
fingri eöa blómapinna inn i
rótaflétturnar.
Til að þetta gangi greiöar fyr-
ir sig má skaka pottinn svolitiö
til og vökva i umferöum svo að
allt renni nú á réttan staö.
Hvað gerum við svo
Hvaö gerum viö svo þegar
plantan er komin i pottinn og
allt er eins og vera skal? — Viö
vökvum vel og komi i ljós katlar
ofan á hnausinn fyllum við þá
meö meiri mold. Siöan setjum
viö potta og plöntur afsiöis á
bjartan staö. Ef við höfum ekki
upp á annað aö hlaupa en suöur-
glugga yfir miðstöövarofni,
veröum viö helst aö skrúfa fyrir
ofninn og auövitaö skýla plönt-
unum fyrir sterku sólskini.
Þaö er afbragösgóö aöferö aö
skyggja meö hvitu gluggapússi-
kremi eöa þéttu stórrisefni. Viö
reynum aö halda háu rakastigi
og ýrum gjarna yfir með úöa-
sprautunni þegar viö munum
eftir þvi. Auövitaö vökvum viö
lika eftir þörfum, moldin i
pottunum á aö vera rök — ekki
blaut, öllu vatni sem er á undir-
skálinni eftir hálftima skal hella
burt.
Annað gerum viö ekki uns
plönturnar fara aö sýna vöxt á
ný — en þaö er efni i næsta þátt.
3