Þjóðviljinn - 01.03.1980, Síða 4

4 SÍÐA — ÞJ6ÐVILJINN Laugardagur 1. mars 1980
NOamuNN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
útgefandi: Útgáfufélag ÞjúBviljans
Framkvæmdastjúri: Eiúur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Fréttastjóri: Vilborg HarBardóttir
UmsjónarmaBur SunnudagsblaBs: Ingólfur Margeirsson.
Rekstrarstjóri: tllfar ÞormóBsson
AfgreiBslustjóri: Valþór HlöBversson
BlaBamenn: AlfheiBur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, GuBjón FriBriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn Magnússon.
tþróttafréttamaBur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elfsson
Útlit og hönnun: GuBjón Sveinbjörnsson, Sævar GuBbjörnsson
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
SafnvörBur: Eyjólfur Arnason
Auglýsingar: SigriBur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir ölafsson.
Skrifstofa: GuBrún GuBvarBardóttir.
AfgreiBsla: Kristin Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir, Bára SigurBar-
dóttir.
Símavarsla: ölöf Halldórsdóttir, SigriBur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún BárBardóttir
HúsmóBir: Jóna SigurBardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn GuBmundsson.
Rttstjórn, afgreiBsla og auglýsingar: SfBumúia 6, Reykjavfk.simi 8 13 33.
Prentun: BiaBaprent hf.
Sjálfstœðismálin
• Fræðslumiðstöð Sambands byggingamanna hefur
ásamt öðrum verkalýðssamtökum ef nt til vinnuverndar-
viku til þess að vekja almenning, yfirvöld og verkafólk
sjálft til vitundar um hið slæma ástand sem hér ríkir í
vinnuverndarmálum. Annarsstaðar á Norðurlöndum
hafa þessi mál verið tekin nokkuð föstum tökum hin síð-
ari ár. Islendingar gætu lært margt af þeim athugunum
og þeirri f ramkvæmd sem þar hef ur áttsér stað.
• Vinnuverndarmál eru ákaflega fjölþættur mála-
flokkur sem aðeins hluti verkalýðshreyfingarinnar hér
hefur sinnt sem skyldi. Þar er um að ræða öryggi á
vinnustöðum, vinnuumhverfi, atvinnusjúkdóma o.fl.
Fyrir Alþingi liggur frumvarp um aðbúnað, hollustu-
hætti og öryggi á vinnustöðum þar sem leitast er við að
koma nýju heildarskipulagi á þessi mál m.a. með sam-
einingu Óryggiseftirlits og Heilbrigðiseftirlits ríkisins í
eina stofnun, Vinnueftirlit ríkisins. Starfsemi þessara
stofnana hefur löngum verið aðeins nafnið tómt vegna
fjárskorts, mannekluog tækjaleysis. Vonir standa til að
með samþykkt f rumvarpsins takist að koma á reglulegu
vinnueftirliti sem mark er takandi á. Mikilvægt í því
sambandi er að tryggja að í lögunum felist heimild til
öryggistrúnaðarmanna á vinnustað til þess að stöðva
vinnu séu öryggismál ekki í nægilega góðu horfi.
«
• Frá því 1956 hefur átt að skrá og tilkynna atvinnu-
sjúkdóma hérlendis. Islenskir læknar virðast hinsvegar
hafa tekið sig saman um að f lokka ekkert undir atvinnu-
sjukdóma nema bráð eitrunartilfelli. Þó þurfa þeir sem
þekkja járnsmiði á miðjum aldri ekki að efast um það af
hverju heyrnarskerðing þeirra stafar. Allsstaðar í
kringum okkur sjáum við og bogin bök, kreppta limi og
vinnuslitið fólk. Þótt það sjáist ekki í íslenskum skýrsl-
um er nóg að styðjast við brjóstvitið til þess að f ullyrða
að hér eru að verki rangar vinnustellingar, slæmur
aðbúnaður á vinnustað, dragsúgur, hávaði og allskyns
óhollusta. Gigtin sem er að drepa margt vinnulúið fólk er
ekki sjálfsagður fylgifiskur verkafólks eins og hið al|
menna viðhorf virðist gera ráð f yrir heldur orsök slæms
vinnuumhverf is, sem hægt er að bæta úr.
• Annað dæmi úr íslensku vinnuumhverfi eru slysin á
vinnustöðunum. Þau eru alltof tíð og er þó aðeins hluti
þeirra tilkynntur til réttra aðila. I skýrslu frá öryggis-
eftirlitinu kemur það engum á óvart sem gengið hefur
um vinnustaði byggingariðnaðarmanna. Atakanlegast
er að það er einkum ungt fólk á skólaaldri sem slasast
við byggingarstörf, eða rúmur f jórðungur heildarslysa í
byggingariðnaði. Augljóslega er þar um að kenna að
skólafólkið kemur fákunnandi í hættulegt vinnuum-
hverfi og fær ekki þá leiðsögn sem nauðsynleg er. Hér
þyrftu skólarnir að taka til athugunar hlutverk sitt auk
atvinnurekenda. Raunar hlýtur það að vera viðf angsef ni
skólanna að skapa virðingu fyrir vinnunni og innræta
skólafólki vitund um þær hættur sem líkama og sál eru
búin af slæmu vinnuumhverfi.
• Ljóst er að skipulega þarf að vinna að vinnuverndar-
málum hér á landi næstu árin. Einstök stórslys kalla á
sterk viðbrögð en slíkt handahóf dugir skammt. Mikil-
vægast er eins og þeir hafa bent á sem fyrir vinnu-
verndarvikunni standa að verkafólk sjálft sé vakandi
fyrir þv? að krefjast öryggis, góðs aðbúnaðar og
heilnæms andrúmslofts á vinnustöðum sinum. Opinbert
eftirlitþarf aðefla en aðeins með félagslegu aðhaldi frá
fólkinu á vinnustöðunum sjálfum þokast mál í betra
horf. Þau verkalýðsfélög sem tekið hafa á vinnu-
verndarmálunum af einurð og með skipulegum hætti
hafa víða náðgóðum árangri. Sem betur fer eru viða til
vinnustaðir sem teljast verða til fyrirmyndar. En hinir
eru svo miklu f leiri þar sem saman fer sinnuleysi verka-
fólks og áhugaleysi atvinnurekenda og útkoman verður
vinnuumhverf i sem er ekki mannsæmandi fólki sem vill
bera virðingu fyrir vinnunni og sjálfu sér.
-ekh
klippt
Með drottinn
í bóndabeygju
Mannréttindabarátta Matthi-
asar Morgunblaðsritstjóra tek-
ur stundum á sig undarlegar
myndir. Sérstaklega þegar
hann fer aö segja kirkjunnar
mönnum fyrir verkum, vita þá
fyrir aö láta vinsamlegt orö
fjalla um skrif tiltekins sósíal-
ista, eöa skipta sér af þvi viö
hverja guöfræöinga eiga oröa-
staö á einkáheimilum sínum.
Björn Björnsson prófessor
skrifar af nýlegu tilefni I þessa
veru grein i Morgunblaöiö þar
sem hann fer á kostum. Bimi
aftur fengiö máliö eftir aö hafa
verið i pólitisku frii meöan hann
gegndi ráöherrastörfum. 1 Dag-
blaöskjallara eys hann úr skál-
um reiöi sinnar og telur núver-
andirikisstjórn vera „bandalag
gegn breytingum”. Þaö er
nokkuö gott slagorö en verö-
skuldar nánari athugun.
Engum blandast hugur um aö
Alþýöuflokkurinn hefur viljaö
breyta ýmsum hlutum i þjóöfé-
lagskerfinu. En breytingar eru
ekki betri en óbreytt ástand ef
þær eru aöeins geröar breyting-
anna vegna. Spurningin er
hversu skynsamlegar þær
breytingar eru sem Alþýðu-
flokkurinn berst fyrir. Spilling-
arbarátta kratanna á sinum
tima var góöra gjalda verö, en
þegar á reyndi I stjórnarsam-
starfi vildu þeir fyrir engan
mun taka á nokkrum hlut sem
fBjörn Björnsson prófessor:
Oðrum ritstjóra Morgunblaðs-
[ ins, Matthíasi Johannessen, er
l mikið niöri fyrir í grein, er hann
Inefnir .Býsnavetur í Í9lenzkri
I pólitík“, Mbl. 23. febrúar 1980.
k Neöanmál9, en vart í skiljanlegu
Isamhengi viö meginmál, býsnast
' ritstjórinn yfir því, að „klerkar
Inokkrir hafi átt tal við fulltrúa
/ marxista um meira samstarf
sem prestar. I slíkum tilvikum er
þó vart rétt að ræða um 8amstarf,
þvi ekki starfar maður með sjálf-
um sér.
Aö þessu sögðu um forsögu
samstarfs, sem aldrei hefur veriö
til, er því eindregið mótmæit, að
viðræður nokkurra einstaklinga,
sem nafngreindir voru í dagblaði á
Björn Björnsaon
leðanmál við neðanmj
þykir skörin vera farin aö fær-
ast upp I bekkinn, ef hann þarf
aö bera þaö undir „stóra bróö-
ur”hverja hann kýs sér aö viö-
mælendum og um hvaö sé hollt
aö ræöa. „Stóri bróöir” sagöi
nefnilega I grein sinni „Býsna-
vetur f islenskri pólitik” Morg-
unbl. 23. febr. aö „klerkar
nokkrir hafi átt tal viö fulltrúa
marxista um meira samstarf Is-
lenskrar kirkju og kommúnista
þó aö ekki hafi veriö talin á-
stæöa til aö ræöa sérstaklega
viö þann flokk, sem hefur krist-
indóm undanbragöalaust á
stefnuskrá sinni, Sjálfstæöis-
flokkinn”.
Birni finnst aö meö þessum og
þvilikum yfirlýsingum sé rit-
stjóri Morgunblaösins aö lýsa
yfir þvi aö Sjálfstæöisflokkurinn
hafi tekiö „drottin allsherjar í
bóndabeygju” og sagt sem svo
„stefnuskrá guösrikis er stefnu-
skrá mfns flokks, samþykkt á
siöasta landsfundi.”
Orwellskur
stóri bróðir
Og þaö er óneitanlega dálitiö
óhuggulegt aö klerkar skuli ekki
geta rætt viö sósialista á heimil-
um sinum um kenningarleg efni
I guöfræöi og sósialisma, um
alla þá merkilegu sögu og miklu
deilur, án þess aö Morgunblaöiö
sé aö sletta sér fram i þaö. Þaö
er heldur ennivansalaust af
Morgunblaösritstjóra aö nota
sér rangfærslur Dagblaösins
um einhverskonar skipulega
nálgun Alþýöubandalags og
kirkjunnar sem tilefni til af-
skipta af einkamálum fólks,
Ekki aö furöa þótt prófessor
Björn minnist á hinn Orwellska
Stóra bróöur I þessu sambandi.
Hann hefur enda veriö mjög tiö-
ur gestur i skrifum Morg-
unblaösins i ööru samhengi.
Vilmundur
fœr málið
Vilmundur Gylfason hefur
laut aö þvi aö breyta núverandi
efnahagskerfi.
Raunverulegur
áhugi
Þaö eina sem Alþýöuflokkur-
inn eöa þingmenn hans réttara
sagt höföu áhuga á var aö lækka
kaup, skeröa kjör alþýöu og
koma á enn hatrammara frjáls-
hyggjukerfi en ihaldiö. Smám
saman varö almenningi Ijóst aö
mál- og tillögugleði Alþýöu-
flokksins var aöeins ytra borö-
iö, en.undir niöri skein æ betur i
gamla grunninn sem gerir Al-
þýöuflokkinn aö viöundri í sam-
anburöi viö sósialdemókratiska
flokka annarsstaöar. Sannleik-
Hun vcróur scnnilcga ckki hcklur
bclri. Hún \crAur alvcgcins. ÞaA cru
jú h<vr hrcyiingar aó framkva’mda-
'liórar hcss lyririækis. scru siundiun
cr kallaö riki. vnru ha aö háll'u úr
SjáH'siicöisHnkki ng aó hállji úr
I ramsnknarllnkki. Nú hal'a nnkkrir
sjálfslæöismcnn hcl/l lir lcsiinni og
nnkkrir alhýöuhandalagsmenn hala
knmiö í staóinn. I n hvaö hcl’ur
hrcyi/i? I r óiintir siclna í manrikis-
malum hcldur cn Cicit Hallc.rimssnn
lylgdi? I kki aldcihs! 1 r nnnur sicliia
hnftuft innanlands? Hcldur ckki.
Krnllunclnd cr aö háll’u knmin i
rikissljórn. undir Inrusiu
Królluráöhcrrans!
Þaft hcl'ói cngum hurl'l aó knnia a
óvari afl Sjálfsui’ftisflnkkur og I'ram-
sóknarl'lokkur niynduóu svnna
ríkissljórn. fcngju hcir lil hcss alfylgi
i kosningum. Þaó liggur i hluiarins
Svo hræddir uröu forýstumenn
Sjálfstæöisflokkins viö hægra
sprikliö i nýkrötunum aö þeir
grípu tíl þess örþrifaráös aö
setja fram ómengaöa frjáls-
hyggjustefnu fyrir siðustu kosn-
ingar og fengu bágt fyrir.
SU fullyröing Vilmundar aö Al-
þýöubandalagiö hafi glatað sér-
stööu sinni meö þátttöku I nú-
verandi rikisstjórn fær ekki
staöist. Aö minnsta kosti má þá
alveg eins segja aö Alþýöu-
bandalagiö hafi glataö sérstööu
sinni ’78 meö þvi aö taka upp
samstarf viö þann krataflokk,
sem liggur svo hundflatur fyrir
NATÓ og hernum að leitun er á
öðru eins jafnvel innan Fram-
sóknar og Sjálfstæöisflokks.
Á eyðimerkur-
göngu
Vilmundi skýst náttúrlega al-
veg yfir þaö aö meö aöild sinni
aö rikisstjórninni nú og einnig
’78 tókst Alþýöubandalaginu aö
rjúfa þá samstööu sem borgara-
flokkamir hafa á fjölmörgum
sviöum m.a. I afstööu til launa-
mála, erlendrar stóriöju, her-
mangs og fleiri siikra þátta.
Miöaö viö ýmsar hugmyndir
krata og ihaldsmanna um
breytingar á efnahagskerfinu
og fjandskap viö samtök launa-
fólks þá telur Alþýöubandalagiö
mikilvægt aö verja ávinninga
verkalýösbaráttunnar frá liön-
um árum. Samstaöa og sam-
starf krata, Framsóknar og I-
halds heföi teflt þeim i tvisýnu
og fært verkalýösbaráttuna aft-
ur um 30 ár. Spurningunni um
þaö hvernig Alþýðubandalaginu
tekst aö nýta þaö stöövunarvald
sem þaö hefur aflaö sér og fögur
fyrirheit I stjórnarsáttmála
veröur ekki svaraö fyrr en
reikningar veröa geröir upp.
St jórnaraöild hlýtur aö veröa
aö meta út frá þvi hvaö menn
telja I húfi. Alþýöuflokkurinn
reyndi allt hvaö af tók alla
stjórnarkreppuna aö komast I
rikisstjórn. Reynslan af sam-
starfinu viö hann og glundroö-
inn I þingflokknum var frekar á-
stæöa þess aö hann komst ekki I
rikisst jórn heldur en sú aö hann
hafi veriö sérstaklega dýr-
keyptur. En þaö er vonandi aö
Vilmundur haldi áfram aö selja
sig svo dýrt aö enginn vilji
kaupa. Þaöfer vel á þvi aö krat-
ar stundi pólitiska eyöimerkur-
VilmundurGyffason
• ,,Þátttaka Alþýðubandalagsins í þessari
ríkisstjórn á eftir að gerbreyta hug-
myndum manna um flokkakerfið á íslandi.”
urinn er nefnilega sá aö Islenski
Alþýöuflokkurinn hefur á
fjölmörgum sviðum skipaö sér
tilhægri viö Sjálfstæöisflokkinn.
göngu um sinn meöan þeir eru
aö ná áttum eftir ævintýri siö-
ustu ára.
—e.k.h.
og skorlð