Þjóðviljinn - 01.03.1980, Qupperneq 12

12 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 1. mars 1980
Runólfur Björnsson:
Nutóaðild þýðir bandaríska
íhlutun
I samstarfsyfirlýsingu fyrr-
verandi vinstri stjórnar frá 1978
segir svo um utanrikismál: ,,Þar
eö rikisstjórnarflokkarnir hafa
ekki samið um stefnuna i utan-
rikismáium, verður i þeim efnum
fylgt óbreyttri grundvailarstefnu
og veröur þar á eigi gerö breyting
nema samþykki allra rikis-
stjórnarmanna komi tii.”
Umbúöalaust þýöir þetta aö
stjórnarflokkarnir sömdu um
óbreytta utanrlkismálastefnu á
meöan stjórnin sæti, hvort sem
þaö yröi lengur eöa skemur.
ísland skyldi vera i Nató áfram
og herstöövar óskertar.
Þaö er aö segja, stjórnin var
hrein og ómenguö Natóstefnu
stjórn. Þeirri staöreynd er aö
engu leyti haggaö þó aö einn
stjórnarflokkanna (Alþbl) hafi
fram tekiö i sömu yfirlýsingu aö
hannsé andvigur bæöi Natóaöild
og hersetu.
Rétt er aö geta þess aö sakvm.
samstarfsyfirlýsingunni skipaöi
stjórnin öryggismálanefnd allra
þingflokka. Nefndin átti aö ,,afla
gagna og eiga viöræöur viö inn-
lenda og erlenda aöila til undir-
búnings álitsgeröum um öryggis-
mál islenska lýöveldisins”. Ekki
veröur séö aö nokkur maöur hafi
getaö vænst nokkurs árangurs af
starfi þessarar nefndar þegar
þess er gætt aö allir þingflokkarn-
ir nema einn (Alþbl) töldu sig
hafa leyst „öryggismálin” meö
Natóaöild og herstöövasamning-
um. Nefndarskipunin gat þvi ekki
skoöast annaö en „snuö” til aö
stinga upip i þá mörgu kjósendur
flokkanna — einkum Alþýðu-
bandalagsins — sem eru her-
stöðvastefnunni andvigir. Nefnd-
in mun lika ekkert hafa afrekað
og mun aldrei gera.
Svo sem til frekari tryggingar
Natóstefnunni voru utanrikismál-
in fengin i hendur hundtryggasta
Nató- og Bandarikjaþjóni sem
finnanlegur var I stjórnarliöinu,
Benedikt Gröndal.
Svo vel vill til aö Benedikt
Gröndal hefur lýst þvi sjálfur
hvernig hann litur á hlutverk sitt
sem utanrikisráöherra, hverjum
honum beri aö þjóna, og um leiö
gefiö visbendingu um meö hvaöa
hætti hann var aö stööunni kom-
inn.
Hann lýsti þvi yfir aö hermálin
séu nokkurs konar einkamál sin
og annarra Natósinna og kemur
ekki til kasta rikisstjórnarinnar
allr.ar Hann sagöi á Varöbergs-
fundi 17. febrúar:
„Ráöherrar Alþýöubandalags-
ins munu aldrei meöan ég er
utanrikisráöherra fá aögang aö
neinum þeim skjölum, er varöa
Nató og varnarmál íslands”
(Heimild úr Morgunblaöinu 18.
febnlar)
Þessi dólgslega yfirlýsing, sem
er jafn sviviröileg i garö þá-
verandi samstarfsmanna sem
hún er ólik höfundi sinum, sem er
sagöur hinn prúöasti maöur og
skörungsskap öllum frásneiddur,
opinberar aöeins aö bandariskir
valdamenn (i nafni Nató) hafa
sett „sinum mönnum” I
fyrrverandi stjórnarflokkum þaö
skilyröi fyrir stjórnarsamvinnu
viö „kommúnistana” i Alþýöu-
bandalaginu aö ráöherrum þess
sé haldiö utan viö þaö sem
Natósinnar kalla „varnarmál
Islands”.
Skjallegar sannanir fyrir þessu
liggja ekki enn fyrir, en hver sem
þekkir stefnu og starfshætti Nató
fyrr og sföar veit aö þarna hefur
komiö til bein bandarisk Nató-
ihlutun, þó aö Benedikt Gröndal
sé nógu einfaldur i þjónustu sinni
til þess aö bera þaö á borö fyrir
almenning aö útilokun
„kommúnista” frá varnarmáium
sé hans eigin sjálfstæöa
ákvöröun.
Styrkir til visindalegs sérnáms i Svíþjóð
Sænsk stjórnvöld bjóöa fram styrki handa Islendingum
til visindalegs sérnáms i Sviþjóö. Boönir eru fram fjórir
styrkir til 8 mánaöa dvalar, en skipting i styrki til
skemmri tima kemur einnig til greina. Gera má ráö fyrir
aö styrkfjárhafeö veröi um 2000 sænskar krónur á mánuöi.
Styrkirnir eru að öðru jöfnu ætlaðir til notkunar á háskóla-
árinu 1980-81.
Umsóknum um styrki þessa, ásamt staöfestum afritum
prófskirteina og meðmælum, skal komiö til menntamála-
ráöuneytisins, Hverfistötu 6,101 Reykjavik, fyrir 26. mars
n.k. Sérstök umsóknareyöublöð fást i ráöuneytinu.
Menntamálaráöuneytiö
26. febrúar 1980
Laus staða.
Dósentstaöa I liffræöi viö liffræðiskor verkfræöi- og
raunvisindadeiidar Háskóia tsiands er laus til umsóknar.
Kennslugreinar eru þróunarfræöi og aörar skyldar
greinar.
l.aun samkvæmt launakerfi starfsmanna rikisins.
Umsækjendur skulu láta fylgja umsókn sinni rækilega
skýrslu um vfsindastörf þau er þeir hafa unniö, ritsmföar
og rannsóknir svo og námsferil sinn og störf. Meö
umsóknum skulu send eintök af visindalegum ritum og rit-
geröum umsækjenda, prentuöum og óprentuöum.
Umsóknir skulu sendar menntamáiaráöuneytinu,
ííverfisgötu 6, 101 Reykjavfk, fyrir 31. mars n.k.
Menntamálaráöuneytið,
26. febrúar 1980
Alþýdubandalagið
í Reykjavík:
Viðtalstímar
þingmanna og
borgarfulltrúa
falla niður í dag vegna forfalla
Almælt er aö Lúövlk Jósepsson
formaöur Alþýöubandalagsins
hafi I raun og veru lagt grundvöll-
inn aö myndun „vinstri”
stjórnarinnar aö Benedikt
Gröndal frágengnum. Menn
skyldu þvi ætla aö Lúövik heföi
veriö falin stjórnarmyndun og
oröiö f orsætisráöherra .
Samkvæmt þingræöisvenjum
heföi þaö veriö eðlilegur gangur
málsins.
En hvaö skeöur? Formanni
Framsóknarflokksins, nýslopnn-
um úr fhaldsherleiöingunni, sem
flestum ber saman um að hafi
valdiö flokknum stórfelldu at-
kvæöatapi, var falin myndun
stjórnar „vinstri” flokkanna.
Varla mun nokkrum manni
sem veit hvers eölis samskipti
Islenskra og bandariskra vald-
hafa hafa veriö siöustu áratugina
blandast hugur um aö hér hefur
veriö um hreina ihlutun aö ræöa
af hálfu bandariskra aðila. Þaö
kann aö þykja lýöræðislegt og
boðlegt ráðherrum iðnaöar- og
viöskipta- og menntamála aö úti-
loka þá frá gögnum um þýðingar-
mestu þætti utanrlkismála, en
tæplega sjálfum forsætisráö-
herranum. Þess vegna mátti
„kommúnistinn” Lúövik Jóseps-
son ekki komast i þaö sæti. Þetta
vita flokksforingjarnir en „hátt-
virtir kjósendur” mega ekki vita
þaö. Foringjar þegja þunnu
hljóöi.
II.
Atlantshafsbandalagiö er hern-
aöarbandalag (varnarbandalag
auövaldshræsnaranna), stofnaö
og stjórnað af Bandarikjamönn-
um. En hermálin eru ekki nema
annað af tveimur höfuöverkjum
þess þó þaö sé eitt á oröi haft. Hitt
hlutverkiö er aö hafa beina yfir-
umsjón og Ihlutun um inn-
anlandsmál aöildarrikjanna.
Nató á aö tryggja auövaldsskipu-
lagiö i þessum löndum og hindra
aö „kommúnistar” komist þar til
valda eöa fái aöild I rikisstjórn.
En á máli Natósinna, einkum
bandariskra, er hver sá maöur
titlaöur kommúnisti sem ekki er
fylgjandi óskoraöri auövalds-
drottnum og utanrikispólitik
imperialista.
Þetta annaö höfuöhlutverk
bandalagsins er mótaö I sáttmála
þess aö visu meö mjög almennum
oröum um „frelsi” og „lýöræöi”,
en staðreyndir hafa sýnt hvað þau
þýöa og auk þess ótviræöar yfir-
lýsingar frá áhrifa- og valda-
mönnum Nató.
Hér eru nokkur dæmi:
„Ford forseti, Kissinger utan-
rikisráöherra og aörir embættis-
menn hafa viö mörg tækifæri lýst
þvi yfir aö þátttaka kommúnista I
stjórn eöa valdataka þeirra I
Natólandi sé ósamrýmanleg
grundvallarreglum Nató. Nató er
varnarsamtök sem eru stofnuö af
frjálsum vilja til aö verja aöildar-
löndin gegn hugsanlegum árásum
frá Sovétrlkjunum og banda-
mönnum þeirra i Varsjárbanda-
laginu.
Þetta hlutverk yröi tortryggi-
legt gert ef kommúnistaflokkar
— sem eru óleysanlega tengdir
Sovétrikjunum meö fræöikenn-
ingu sinni — tækju þátt i stjórn
rikja sem álita Sovétrikin helsta
og öflugasta andstæöing sinn.
Ennfremur getum viö ekki —
þegar viö höfum i huga pólitisk,
söguleg, menningarleg og félags-
leg tengsl Bandarikjanna og
ítalíu fallist á aö innleitt sé
stjórnarform sem er andstætt
lýöræöisvenjum Vesturlanda.”
Auövitaö var þessari grófu
ihlutun um innanlandsmál afar
illa tekiö á Italiu og sett i sam-
band viö áætlanir um her-
foringjabyltingu þar I landi sem
nýiega höföu veriö afhjúpaöar.
Haig sá, sem til skamms tima
var yfirforingi bandarisku
Evrópuherjanna lét svo um mælt
á ráöstefnu I V-Þýskalandi I
febrúar 1976:
„Spurningin um stjórnarþátt-
töku marxisku flokkanna er kom-
in á dagskrá. Aödráttarafl
marxiska skipulagsins hefur far-
iö vaxandi hin siöari ár meöal
Runólfur Björnsson.
alþýöunnar á Vesturlöndum. Þaö
er alvarlegt vandamál I vestræn-
um iönaöarþjóöfélögum”.
Franska stjórnin mótmælti
þessum ummælum hershöföingj-
ans.
Aö lokum skal hér vitnaö I ræöu
sem Ford þáverandi forseti hélt I
San Antóni 9. april 1976:
, Bandarikin munu standa gegn
þvi af alefli aö kommúnisk stjórn
komist á eöa aö kommúnistar fái
aöild aö stjórn I nokkru Nató-
landi. Kommúnistastjórn mundi
grafa undan stefnu og tilgangi
Nató. Ef kommúnistar kæmust til
valda I Natólandi væri þaö al-
varlegur hnekkir fyrir Nató,
þýöingu þess og tilgang”.
Aö þvi slepptu aö Bandarikin og
Nató hafa af „vestrænum
lýðræöisvenjum” i skiptum sin-
um viö önnur riki, heldur krafist
andkommúnista af þeim, aö þau
hafa aldrei búist viö árás af hendi
Sovétrikjanna né Varsjárbanda-
lagsins (sem reyndar var ekki
stofnaö fyrr en eftir Nató) og aö
hve miklu leyti aö minnsta kosti
sum Natólandanna (t.d. Island)
hafa gerst aöilar af „frjálsum
vilja” getur veriö mjög
umdeilanlegt, sýna tilvitnuö um-
mæli forystumannanna aö þeir
ætla Nató aö hafa ihlutun um inn-
anlandsmál aöildarrikjanna, sem
þaö hefur gert,eins og mörg dæmi
sanna.
Ihlutunarstarfsemi Nató er
miklu minna á oröi höfö en
hermálahlutverkiö. Þvi veldur
leyndin sem höfö er yfir þessum
þætti i starfsemi Nató. Forystu-
menn Nató hafa óopinber sam-
bönd viö vissa foringja borgara-
flokkanna, sem oftast eru stjórn-
endur þeirra. Þeir eru umboös-
menn Nató og bandariska
imperialismans gegn almenningi
En þetta mega „háttvirtir
kjósendur” meö engu móti vita né
skilja. A þvi veltur allt pólitiskt
gengi foringjanna aö lepp >-
mennskan sé ekki afhjúpuö. Til
þess aö dyljast nota þeir þau vopn
sem ein duga, en þau eru leyndin,
hræsnin og lygin.
Svo vel vill til aö fyrsti áfangi I
sögu bandariskrar Ihlutunar og
ásælni á Islandi er samt sem áöur
sæmilega i ljós, þaö er áfanginn
frá Keflavikursamningi til Nató-
aöildar. Þaö er einkum að
þakka birtingu trúnaöar-
skýrslna bandariskra erind-
reka frá þeim tima. Þar kemur
i ljós aö tregðan á aö Banda-
rikin fengi fyllstu kröfum sin-
um framgengt strandaöi ekki
á vilja foringja borgaraflokkanna
og þaöan af siöur
sósialdemókrata. Astæöan var aö
nokkru metingur flokks-
foringjanna um völdin og þó eink-
um gáfnatregöa þingliös þeirra
og annarra flokksmanna, sem
neituöu aö sjá og skilja hina
bráöu hættu á sovéskri árás og
hernámi Islands sem foringjarnir
lýstu svo átakanlega fyrir
þeim.Þannig reyndist ekki þing-
meirihluti fyrir kröfu Banda-
rikjamanna um 99 ára herstöðva-
samning. En andstæöan innan
borgaraflokkanna hjaönaöi
smám saman hvaö sem sannfær-
ingunni leiö. Viö lok þessa tima-
bils, þegar kom aö inngöngunni i
Atlantshafsbandalagiö, réö
Bandarikjastjórn lögum og lofum
I skiptum sinum viö Islensk
stjórnvöld eins og leyniskýrslurn-
ar frægu votta.
Siöan 1949 er þessi saga öll
óljósari sökum þess að frum-
heimildir eru ekki enn birtar, en
gera má ráö fyrir aö fáar munu
þær stjórnarmyndarnir á siöari
áratugum sem bandariskir
stjórnarerindrekar hafa ekki lát-
iötilsín taka aöógleymdri „efna-
hagshjálp” „til þess aö koma i
veg fyrir pólitiskar hræringar
okkur (þ.e. Bandarikjunum —
R.B.) óhagstæöar”,eins og segir I
„stjórnarstefnuskýrslu utanrikis-
málaráöuneytisins i Washington”
frá 31. ágúst 1949. Þessu fylgdu
frómar ráðleggingar I álits-
geröum bandarískra þingnefnda
og fjármálasérfræöinga sem all-
ar hnigu i þá átt aö halda
kaupgjaldi niöri og koma á „hóf-
legu atvinnuleysi”.
III
Natóaöildin og hermálasam-
bandið viö Bandarikin er
auövaldspólitik, knúin fram af til-
tölulega þröngri forystusveit
borgarastéttarinnar sem er I
trúnaðarsambandi viö banda-
riska heimsvaldasinna. Almenn-
ingur var beittur bakferli og
blekkingum. Heimsvaldastefnan
á engan stéttarlegan hljómgrunn
meðal alþýöu. Fylgiö viö Nató og
hersetu byggist á vanskilningi á
eöli málsins og þvi tómlæti sem
myndast hefur viö þær aöstæöur
aö máliö er fyrir löngu hætt að
vera átakamál milli stjórnmála-
flokka svo sem var á dögum
Sósialistaflokksins lengi vel. And-
stæöan gegn Nató og herstöðvum
hefur siöan ekki veriö baráttumál
neins flokks.
Alþýöubandalagiö hefur aö visu
Natóúrsögn og afnám herstööva á
almennri stefnuskrá sinni en hef-
ur annars litla og siminnkandi
áherslu lagt á þessi stefnuskrá-
atriöi. Tvær fyrstu rikisstjórnir
sem Alþýöubandalagiö sat i höföu
báöar brottför hersins i málefna-
samningi. Báöar uröu skammæj-
ar, en þó var ljóst aö hvorugri
heföi lánast aö efna heit sin meö
lengri setu. í tvennum kosningum
1978 og 1979 foröaöist Alþýöu-
bandalagiö aö hafa hermálin á
oddinum og gekk, aö þvi er viröist
átakalaust aö myndun yfirlýstrar
Nató- og herstjórnar.
Alþýöubandalagiö gegnir engu
forystuhlutverki i andstööunni
gegn Nató og hersetu. Þetta er
engin tilviljun eða stundarfyrir-
bæri, heldur rökrétt afleiöing
pólitiskrar þróunar sósialiskrar
hreyfingar á lslandi og I Vestur-
Evrópu yfirleitt. (Sbr.
Evró-kommúnismann). Þegar
sósialiskir flokkar hverfa frá
undansláttaralusri baráttu gegn
auövaldi og fyrir sósialisma en
taka að stunda þess i staö stétta-
samvinnu og „sögulegar mála-
miölanir” dregur þaö aö sama
skapi úr vilja þeirra og þrótti til
aö berjast gegn Nató eða alþjóöa-
pólitik auðvaldsins yfirleitt.
Vitanlega er margt einlægra
Nató-og herstöövaandstæöinga i
Alþýöubandalaginu. En opinber
stefna flokksins I málinu, eins og
hún lýsir sér I framkvæmd er þvi
likust sem hann telji Natóúrsögn
og afnám hersetu aöeins fram-
tiöarhugsjón en engan veginn
þátt i daglegri stjórnarbaráttu
flokksins og sé henni jafnvel til
hindrunar t.d. i samvinnu við
aðra flokka.
Allan lýöveldistlmann hafa
Islendingar búiö viö bandariska
ihlutun um innanrikismál, sem
studd er af Bretum og þegjandi
viötekin af Islenskum stjórnvöld-
um. lhlutunin hefur ekki verið
bundin viö utanrikismálin ein eöa
hverjir sitja i ráöherrasætum.
Hún hefur náö til allra helstu
málaflokka t.d. efnahagsmála og
þar meö kaupgjaldsmála og
menningarmála.
Þetta eru staöreyndir sem ættu
aö sanna öllum sósialistum, öll-
um vinstrimönnum og auövalds-
andstæöingum I landinu aö
Natóúrsögn og slit hermála-
tengsla viö Bandarikin eru ekki
eingöngu fjarlæg markmiö sem
skjóta megi á frest til óvissrar
framtiöar. Þetta eru dagleg
baráttumál sem ekki veröa
fráskilin öörum pólitiskum
dagskrármálum og veröur ekki
skotiö á frest vegna þeirra — yfir-
drepsskaparlaus.
Desember 1979