Þjóðviljinn - 02.03.1980, Blaðsíða 13

Sunnudagur 2. mars 1980 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 13
Framfarasinnuð
pólitík
Paul Miller bendir mér á þé
staöreynd aö 80% af framleiösl-
unni á Jamaica sé i hönd-
um einkaaöila. Framleiöslusam-
drátturinn orsakast af viöbrögö-
um þessara aöila viö hinni fram-
farasinnuöu sósialdemókratisku
stefnu PNP. Undanfarin ár hefur
mikið boriö á þvi aö atvinnu-
rekendur hafa lagt upp laupana
og komiö fjármagni slnu I erlenda
banka og tekið næstu vél tik
Flórida. Auk þess hefur sl-
hækkandi oliureikningur leikiö
landið grátt.
Ég spyr Paul Miller hvort
verkafólk á Jamaica sé betur
statt I dag en 1972, þegar PNP tók
viö stjórnartaumunum.
— Já, svarar Miller, 1972 var til
verkafólk sem þénaöi átta dollara
(ca 1760 Isl. kr.) eöa minna. 1 dag
eru lögbundin lægstu laun 26.50
dollarar og kaupmáttur er hærri
en 1972.
En hvað um aukiö atvinnu-
leysi?
Miller bendir mér á aö frá 1962
til ’72 hafi atvinnuleysi aukist úr
12% i 26%, þrátt fyrir aö meöal-
aukning I þjóöarframleiöslu hafi
verið 6%. Rlkisstjórn Manleys
hefur ýmsar framkvæmdir i
gangi til aö stemma stigu viö
atvinnuleysinu. Þvi miöur hefur
árangurinn ekki verið eins mikill
og vænst var til. Eftir aö hafa
heyrt útskýringar PNP á ástand-
inu gat ég ekki stillt mig um aö
sækja JLP heim og sjá hvað sá
flokkur heföi um ástandiö að
segja.
Ameríska dollara
til að rétta
úr kútnum
J.D.Smith er einn fulltrúa JLP
á þingi og hann haföi skýringar á
reiðum höndum.
— Samdrátturinn I þjóðarfram-
leiöslunni undanfarin ár er aö
áliti JLP afleiöing óstjórnar
PNP. Þegar PNP tók viö af JLP
var gjaldeyrissjóöurinn 180
miljónir i plús. í dag er staðan
rúmar 500 miljónir i minus.
Smith leggur áherslu á aö f jár-
festingarpólitik PNP hafi ekki
verið aröbær og auk þess hafa
ýmsar aögeröir rlkisstjórnarinn-
ar valdiö þvl aö fjárfestingar inn-
lendra sem erlendra aðila hafa
stöbvast.
Ég spyr hvers megi vænta af
stjórn JLP, ef flokkurinn ynni
þær kosningar sem fyrirhugaöar
eru seinna á árinu. Og Smith
svarar:
— Þaö. fyrsta sem viö myndum
gera er aö skapa erlendum aöil-
um meiri fjárfestingarmöguleika
á Jamaica.
Hann bætir þó viö að (til að
koma I veg fyrir misskilning) aö
erlend fjárfesting megi ekki
valda því að Jamaicabúar missi
stjórn á efnahagslífi slnu. Smith
segir ennfremur yfirburöi JLP
liggja I þvi, að flokkurinn skilji þá
einföldu staöreynd aö þaö að
stjórna heilu þjóöfélagi sé ekki
svo frábrugöiö þvl aö stjórna vel-
reknum fyrirtækjum.
Dæmigert
þróunarland
Ariö 1965 var meöalverö tonns
af sykri, framleiddum á Jamaica,
73.7 dollarar og Ford traktor
kostaöi á sama tima 1.536 dollara.
1979 selur Jamaica sykurtonniö á
534 dollara en kaupir sambæri-
lega Ford-dráttarvél á 30.905
dollara. Niöurstaða þessa
reiknisdæmis er að 1965 þurftu
Jamaicabúar að framleiða 21
tonn af sykri til að kaupa eina
dráttarvél frá Bandarikjunum,
en I dag þurfa þeir heil 58 tonn til
aö eiga fyrir samskonar dráttar-
vél. Sambærilegum efnahags-
staöreyndum verður hver rikis-
stjórn á Jamaica aö mæta, hvaöa
nafni sem hún nefnir sig.
PNP meö Manley i fararbroddi
hefur reynt aö hrinda ýmsum
áætlunum I framkvæmd, sem
minna um margt á stjórnarstefnu
krata á Norðurlöndum.Eöa eins
og Paul Miller sagöi:
— PNP vill koma á fót „blönd-
Pratty ásamt börnum sinum og kunningjum fyrir framan lágreist hús sitt. Húsaleigan er 50 dollarar á
mánuöi.
uöu efnahagskerfi” á Jamaica,
svipuöu þvl sem kratastjórnir
Noröurlanda hafa barist fyrir.
Aögeröir rikisstjórnar Manleys,
s.s. aukin lýöræöisréttindi á
vinnustööum, lög um lágmarks-
laun og uppskiptingu á ónotuöu
landi, hafa valdiö fjársýslumönn-
um miklum ugg. Rlkisstjórnin
reyndi að sannfæra miöstéttar-
fólk og fjársýslumenn heima og
erlendis um aö ekki væri fyrir-
huguö nein bylting á kúbanska
vlsu. Straumur fjármagns og
menntafólks frá Jamaica hefur
veriö efnahagsllfi landsins mikill
fjötur um fót og veriö megn á-
stæöa fyrir minnkandi fram-
leiðslu.
En hefur þá hin framfarásinn-
aða stefna PNP borið einhvern
ávöxt?
Manley forsætisráöherra sagöi
i ræöu nýlega að þau skref sem
viö höföum stigiö I átt aö jafnari
skiptingu tekna i Jamaica hafi
takmarkast af hinum mikla sam-
drætti þjóöarframleiðslunnar.
Astand efnahagsmála Jamaica
er mjög erfitt þessa stundina.
Undanfarnar vikur hefur veriö
skortur á ýmsum nauösynjavör-
um svo sem hveiti, hris, sápu og
ýmsum varahlutum. Gjaldeyris-
sjóöur eyjunnar er uppurínn og
vel þaö. Landiö nýtur ekki lengur
lánstrausts erlendis og hefur s.l.
vikur átt I viðræðum viö Alþjóö-
lega gjaldeyrissjóöinn um aöstoö.
Sjóöurinn hefur sett ýmsar kröfur
um samdrátt i rikisrekstri sem
rikisstjórn PNP hefur ekki getaö
fallist á. Ef Jamaica fær ekki aö-
stoö eöa lán erlendis- frá, mun
iðnaðarframleiðsla%sem byggist
að mestu á innfluttum hráefnum,
stöövast og atvinnuleysingjum
fer fjölgandi.
Víst er aö PNP hefur náð
árangri á ýmsum sviðum eins og
landbúnaöi. En árangur átta ára
stjórnar sem kennir sig viö
sósialisma hefur aö litlu leyti
Strætisvagnabiöskýli I Kingstonj Strætisvagninn er einng sölustaður og bænahús.
í strætó
I Kingston er strætó
meira en vagn sem flytur
fólk frá einum stað til ann-
ars. Fyrir íbúa Kingston er
strætó/ auk þess að vera
nauðsynlegt flutningstæki
í örstækkandi höfuðborg
Jamaica, mikilvægur sölu-
staður og bænahús.
Fyrir langförulfrá Islandi, meö
sólbrennt nef, er ein strætóferö
heil kennslustund um hagi og
hætti fólks á Jamaica. Þessar
línur voru skrifaöar eftir eina lit-
rika strætóferöin frá miðborg
Kingston.
Klukkan átta
að staðartíma
Ég er sestur inn I strætó. Þar
sem hvorki sést til bilstjórans né
miöasalans spyr ég einn samfar-
þega minn hvenær vagninn fari af
staö. Hún er ung og brosmild
stúlka, litur á mig furðulostin.
Hún áttar sig þó fljótt, sér að ég
er ekki heimamaður, og segir
mér kurteislega aö um það hafi
hún enga hugmynd.
Af þolinmæðinni hafa Jamaica-
búar fengiö vel útilátinn skammt.
Klukkan stjórnar ekki jafnmikið
geröum og feröum hér á þessari
sólriku eyju eins og á „Isaköldu
landi”. Af þessu leiðir aö mikill
timi fer I biö, biö eftir strætó, biö
eftir afgreiöslu, biö eftir hverju
sem er. Og ef svo einhver ókunn-
ugur er gripinn óþolinmæöi og
æsir sig yfir seinaganginum
setja heimamenn upp alvörusvip
og svara stutt „Soon come” (sem
á Islensku útleggst „Þetta kemur
allt með kalda vatninu”),
Jamaicabúar gerá grin að
óstundvlsi og segja útlendingum
frá kl. átta aö staöartima (8
o’clock Jamaican time). Ég
spuröi einn kunningja hvaö 8 aö
staöartima þýddi og hann svar-
aði: „Any time after eight” (hve-
nær sem er eftir klukkan 8 — en
alls ekki kl. 8).
Ef strætó fylgir einhverri tima-
áætlun þá hafa hvorki farþegar
né bilstjóri hugmynd um hana,
þaö henti mig einu sinni aö biöa i
tvo tima eftir strætó númer 7. Þá
birtust skyndilega sjö vagnar i
röö... Þeir þrir fyrstu aö sjálf-
sögöu troöfullir af fólki, en þeir
tveir siöustu tómir.
En þolinmæöi þrautir vinnur
allar. Eftir smá biö birtist bll-
stjórinn og miðasalinn. Vagninn
leitar hægt og sigandi út úr um-
ferðarþvögu miöborgarinnar.
A tvinnuleysi
En margt haföi boriö á góma
áður en vagninn hélt af staö.
Fyrst höfðu þrir sölumenn boöið
mér frostpinna. Tvær konur
gengu um vagninn og buöu far-
þegum salthnetur. og rétt áöur en
vagninn rann úr hlaöi reyndi lítill
strákur aö fá mig til aö kaupa
tyggjugúmml.
uppfyllt hinar veikustu vonir hér
á Jamaica. Hverju þetta er að
kenna er erfitt aö svara eftir
þriggja vikna dvöl á eyjunni. Eitt
er þó vist: spilling er mikil innán
stjórnarinnar og stöðugur flótti
fésýSlumanna frá Jamaica hefur
komiö i veg fyrir framfarir.
Ég held að Andrew Young hafi
haft mikiö til slns máls, er hann
sagöi i grein i New York Times
nýlega, aö „rikisstjórn Jamaica
hefur viöhaldiö trausti alls staöar
Iheiminum, nema þar sem þaö er
mikilvægast: heima meöal miö-
stéttarfólks, sem þurft hefur aö
gjalda umbótastefnu stjórnarinn-
ar, og i Bandarikjunum.”,
í leit að
nýjum leiðum
Ég hitti prédikarann A1 Miller i
yfirfullum strætó á leiö til Cross
Road I Kingston. Miller er stuðn-
ingsmaöur Manleys, en segir
spillinguna vera rikisstjórninni
fjötur um fót. Ég spyr hann hvaö
hafi fariö úrskeiöis og Miller
svarar:
— Þaö sem viö viljum gera er
gott. En vegna þess aö viö förum
ekki rétt aö, þá gerum við meira
tjón en gagn. Viö vinnum á móti
okkar málstaö. Þaö sem viö
þurfum er aöferö til aö koma okk-
ar hugmyndum i framkvæmd.
Aðferö, sem viö enn höfum ekki
fundið.
Og Manley hefur sagt nei viö
tilboöi Alþjóöa gjaldeyrissjóösins
og boöað sjálfstæöa efnahags-
stefnu. Allt viröist þó benda til
þess aö JLP og loforö þess um aö
hverfa aftur til velsældarára
sjöunda áratugsins hljóti meiri-
hluta atkvæöa i kosningunum
slöar á þessu ári.
Og þá á eftir aö sjá hvort Pratty
Capmbell og vinum hennar eigi
eftir að liöa betur I þvl þjóöfélagi.
Af 2 miljón ibúa á Jamaica eru
a.m.k. 300.000 atvinnulausir.
örþrifaráö margra er aö hefja
sölumennsku á einhverju smádóti
svo sem sígarettum, munnþurrk-
um, tyggjó, klósettpappir, sápu
eöa gosdrykkjum. Allar götur eru
fullar af sölumönnum. Stundum
reisa þeir smá skúra, en oftast er
varningurinn ekki fyrirferöar-
meiri en þaö aö hann kemst fyrir i
höndunum á kaupmanninum.
Salan getur varla veriö mikil og
sumir Jamaicabúar halda þvi
fram að i dag séu fleiri seljendur
en kaupendur á götum Kingston.
Lítið pláss
Jamaica er lOsinnum minna en
tsland, en auk þess 10 sinnum
fjölmennara. Sérstaklega verður
vart viö þrengslin i Kingston þar
sem u.þ.b. 700.000 ibúanna hafa
komiö sér fyrir, oft viö hinar
frumlegustu aðstæöur.
Strætó ber einkenni plássleysis-
ins á Jamaica betur en nokkuö
annaö. A skilti á vagninum marg-
nefnda stóö 42 i sæti og 38 stand-
andi. Þegar vagninn ók af staö
höföu svo sem 120 manns troðið
sér ir.n i vagninn, og þá eru ekki
meötaldir þeir fimm eða átta sem
héngu utan á.
Prédikun og
sálmasöngur
1 landi þar sem fátækt og ör-
birgö eru daglegt brauö mikils
hluta þegnanna hefur trúin miklu
hlutverki aö gegna. Aö sjálfsögöu
fer ekki strætó á mis viö trúariök-
anir. Vagninn var varla farinn af
stað frá miöborginni þegar
prédikari nokkur hóf upp dimma
titrandi raust sina. Skilaboö pré-
dikarans voru skýr og einföld —
„Leggiö allt I hendur Jesú og all-
ar dyr standa ykkur opnar”. Allt
böl hvað prédikarinn trúleysinu
aö kenna.
Og eftir langa og áhrifamikla
prédikun hófst sálmasöngur.
Mibaldra siitnar svertingjakonur,
sorgmæddir atvinnuleysingjar og
fáklædd hungruö börn tóku
hressilega undir: „Drottinn okk-
ar bjargvættur”.
Strætó skreið út úr miöborginni
fullur af fátæku fólki sem ákallaði
drottin sinn af heilum hug.
Langförull frá Islandi, meö sól-
brennt nef, gat ekki annað en
hrærst.