Þjóðviljinn - 24.06.1980, Blaðsíða 5

Þriöjudagur 24. júnl 198«. ÞJ6ÐVILJ1NN — StÐA 5
Hugsunarlausar plur? (Asthildur Bernharösdóttir I hlutverki kaupfélagsstjóradótturinnar)
Hrakfallasagan
Óðal feðranna
Þaö er full ástæöa til aö óska
Hrafni Gunnlaugssyni til ham-
ingju meö „Óöal feöranna”. Hér
er um aö ræöa verulegt stökk
fram á viö frá Blóörauöu sólar-
lagi og Silfurtunglinu. „óöal feör-
anna” er tæknilega vei unnin
mynd, spennandi og vls tii aö
hljóta meöaösókn.
Mér viröist einsætt, aö allir sem
stóöu aö gerö þessarar myndar
hafa lagt sig fram um aö gera sitt
besta. Einkum finnst mér at-
hyglisvert hve vel leikararnir
standa sig upp til hópa, þótt
enginn þeirra sé leikari aö at-
vinnu. Arangur þeirra veröur
vitaskuld aö skrifast aö töluveröu
leyti á afrekaskrá leikstjórans.
Þaö er ekki öllum gefiö aö stjórna
áhugaleikurnum svo vel fari, og
satt aö segja kom þaö mér
skemmtilega á óvart hve Hrafni
viröist hafa fariö fram aö þessu
leyti.
Enn er þaö svo, aö sérhver
islensk kvikmynd hlýtur aö höföa
sterkar til okkar en erlendar
myndir einfaldlega vegna þess aö
hún er islensk, sýnir islenskt fólk i
islensku umhverfi. Okkur hefur
svo lengi vantaö þessa spegil-
mynd af okkur sjálfum. Viö horf-
um hugfangin á landslagiö i
myndunum, könnumst viö fólkiö
og vandamál þess.
Nú er þó svo komiö aö islenskar
kvikmyndir af fullri lengd eru
ekki lengur hvitir hrafnar. Þaö
fer aö koma aö þvi aö viö getum
boriö saman, vegiö og metiö og
jafnvel leyft okkur aö gagnrýna
án þess aö eiga á hættu aö vera
kölluö landráöamenn sem vilja
islenska kvikmyndalist feiga.
Fjölskyldusaga
„Óöal feöranna” er unnin i hóp-
vinnu einsog allar kvikmyndir, og
endanlegur árangur þeirrar
vinnu, kvikmyndin sjálf, er verk
margra höfunda. 1 þessu tilviki er
þó nauösynlegt aö tala um einn
aöalhöfund, vegna þess aö Hrafn
Gunnlaugsson skrifaöi sjálfur
handritiö, og hugmyndin er frá
honum komin; kvikmyndin sem
viö sjáum á tjaldinu varö fyrst til
i hans huga. Sagan sem Hrafn
segir okkur er fjölskyldusaga. I
upphafi myndarinnar erum viö
viöstödd erfisdrykkju, þar sem
bóndinn Hafsteinn er kvaddur.
Viö kynnumst ekkju hans og
börnum þeirra þremur, og
myndin fjallar siöan um þaö sem
á daga þeirra drifur eftir aö fyrir-
vinnan er fallin frá.
Þaö er ekkert smáræöi sem yfir
þetta fólk dynur. Þegar upp er
staöiö i myndarlok undrast
maöur eiginlega aöeins eitt: þaö
er ekkert morö i myndinni. Allt
hitt er á sinum staö. Reyndar
furöa ég mig á þvi aö myndin
viröist ekki vera bönnuö börnum,
og leyfi mér aö vara fólk viö þvl
aö fara meö ung börn aö sjá hana.
Ekki svo aö skilja aö hún sé neitt
óhugnanleg fyrir þá sem hafa
aldur og þroska til aö horfa á
fulloröinskvikmyndir yfirleitt, en
a.m.k. tvö atriöin eru þess eölis
aö litil börn veröa dauöskelkuö,
einsog sannaöist á frumsýning-
unni.
Flest af þvi sem gerist I mynd-
inni gæti vafalaust gerst i raun-
veruleikanum, og vissulega veit
maöur um fjölskyldur sem
viröast rata i allar hugsanlegar
ógöngur. Stundum liggur þó viö
aö manni þyki meira en nóg um
óheppnina sem hundeltir fólkið,
þaö er varla einleikiö. Hér er ekki
ætlunin aö rekja atburöarásina 1
þessari slysasögu, enda væntan-
legum áhorfendum enginn greiði
geröur meö þvi. óöal feörannaer
atburöarik mynd og spennan
byggist á atburöunum fremur en
á sálrænum eöa heimspekilegum
„pælingum”.
Út í hött
Nokkur atriöi kemst ég þó ekki
hjá ab nefna. Aöeins eitt atriöi
myndarinnar fannst mér hróp-
lega út i hött og forkastanlegt
meö öllu. Þaö var geldingar-
atribiö, sem reyndar var orðið
frægt af slúöurdálkum blaöanna
löngu áöur en myndin var full-
gerö. Mér skilst aö þaö eigi að
vera táknrænt fyrir þá andlegu og
likamlegu geldingu sem fólgin er
I þvi fyrir piltinn Stefán aö þurfa
aö vera heima og stjórna búinu,
komast ekki i skóla einsog hann
haföi dreymt um, aö fá ekki aö
njóta lifsins i höfuöborginni.
Hinsvegar fáum viö þennan
boöskaö rækilega framreiddan i
myndinni, bæöi fyrir og eftir
geldinaratriöib, svo þaö er i raun-
inni óþarft meö öllu. Þaö eina
sem getur legiö á bak viö þetta
atriöi er löngun til aö „sjokkera”
áhorfendur. Atriöiö er úr takti viö
myndina i heild, ósmekklegt og
óréttlætanlegt á allan hátt, aö
minu mati.
Annaö sem vekur til umhugs-
unar og er reyndar miklu stærra
mál, er kaupfélagiö og hlutverk
þess i lifi fjölskyldunnar. Nú er ég
aö visu ekki kaupfélagsfróö
manneskja, en mér er stórlega til
efs aö sú mynd sem viö fáum af
þvi þarna sé raunhæf. Ef hún væri
'það hlyti niöurstaöa áhorfandans
aö vera sú, aö íslenskir bændur
væru ánaubugir þrælar og byggju
i einskonar lénsskipulagi. Getur
þetta veriö satt? Ég vona aö ein-
hver mér fróðari taki sig til og
svari þeirri spurningu einhvers-
staöar. Fjölskyldan i myndinni
viröist furöu varnarlaus and-
spænis þeirri voöalegu mafiu sem
kaupfélagiö er. Þaö er einsog
fólkiö kunni ekki á kerfið, viti t.d.
ekki aö til eru lánastofnanir. Ég
er ekkert aö mæla gegn þvi aö
spillingin i íslensku þjóöfélagi sé -
tekin óvægilega fyrir, slöur en
svo. En veröum viö ekki aö gæta
þess aö fara meö rétt mál hver ju
sinni? Dettur ekki botninn úr
gagnrýninni ef hægt er aö sýna
fram á aö hún er ekki á nægilega
sterkum rökum reist?
Kvenfyrirlitning
Enn eitt sem aö minum dómi
var ekki nægilega sannfæraandi,
Framhald á bls. 13
Meö VIGDISI á
Jónsmessuhátíó
Laugardalshöll í kvöld kl. 20.30
Fundarstjóri: HALLDÓR E SIGURÐSSON tyrrv. ráðherra
Ávörp flytja:
ÞÓR MAGNUSSON, þjóðmlnjavörður
GUÐRUN ERLENDSDÓTTIR, dósent
KRISTJÁN THORLAClUS, lorm. B.S.R.B.
SVAVAR GESTSSON, ráðherra
GRÉTAR ÞORSTEINSSON, (orm. trésm.fél. R.víkur
ÁSTHILDUR ÓLAFSDÓTTIR, húsmóðir
SIGRlÐUR HAGALlN leikari
PÁLL PÉTURSSON, bóndi og alþ.maður
Séra BOLLI Þ. GUSTAVSSON, Laufásl
VIGDfS FINNBOGADÖTTIR
Fjórtán lelkarar flytja dagskrá undir
stjórn KJARTANS RAGNARSSONAR lelkara.
GUÐNÝ GUÐMUNDSDÓTTIR konsertmelstarl
flytur létta klassíska tónlist,
undirleikari ÞORSTEINN GAUTI SIGURÐSSON.
ÞORSTEINN Ú. STEPHENSEN Ijóðalestur
INGVELDUR ÖLAFSDÓTTIR og JÚHANNA LINNET
syngja undir stjórn SIGURÐAR RÚNARS JÚNSSONAR
JÓNAS ÞÓRIR lelkur á orgel
KARLAKÖR REYKJAVlKUR syngur
Lúðrasveit Árbæjar og Breiðholts
ieikur frá kl. 20.00.