Þjóðviljinn - 25.06.1980, Page 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 25. júni 1980.
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyf ingar og þjóðfrelsis
(Jtgefandi: Útgáfufélag ÞjóBviljans
Framkvemdastjóri: EiÖur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson. Kjartan ölafsson
Fréttastjóri: Vilborg Haröardóttir.
Auglýsingastjóri: Þorgeir Olafsson.
Umsjónarmaóur Sunnudagsblaðs: Þórunn Siguröardóttir
Rekstrarstjóri: Úlfar Þormóösson
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöamenn: AlfheiÖur Ingadóttir, Einar örn Stefónsson, Guöjón FriÖriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn Magnússon.
Iþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elisson
Ilandrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Ellas Mar.
Safnvöröur:Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Sigríöur Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa :GuÖrún Guövaröardóttir.
Afgreiösla: Kristin Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir, Bára Siguröardóttir
Slmavarsla: ólöf Halldórsdóttir, Sigríöur Kristjónsdóttir.
Kflstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar: Slöumúla 6, Reykjavfk, slmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Stórbœtt
jjárhagsstaöa
• Sjálfstæðismenn sem skipa minnihluta borgar-
stjórnar eiga erf itt með að sætta sig við þá staðreynd að
fjárhagsstaða Reykjavíkurborgar hefur gjörbreyst síð-
ast liðin tvö ár og eru nú verulega betri en á valdatímum
íhaldsins. Það var einn veigamesti þátturinn í áróðri
Sjálfstæðismanna að borgin væri vel rekin og vinstri
f lokkunum væri ekki treystandi fyrir f járráðum hennar.
• Viðskilnaður Sjálfstæðismanna var þó slíkur að nýi
meirihlutinn tók við kosningavíxlum, miklum erlendum
skuldum, slæmri greiðslustöðu og vandræðum á f lestum
sviðum fjármála borgarinnar. Höfuðviðfangsefni hans
á fyrri hluta kjörtímabilsins hef ur verið að koma lagi á
fjárreiður borgarrekstursins.
• Arsreikningur Reykjavíkurborgar fyrir 1979 sýnir
greinilega að fjárhagsstaðan er óðum að styrkjast.
Erlend lán borgarsjóðs eru að fullu greidd og hlutfall
veltuf jármuna er nú mun hagstæðara en verið hefur um
langan tíma. Ef tekið er tillit til tekna borgarinnar þá
hafa skuldir Reykjavíkur lækkað um nær helming á
þeim tveimur árum sem nýi meirihlutinn hefur farið
með stjórn borgarinnar.
• Ekki verður þó sagt að ytri aðstæður eða verðbólga
haf i verið Reykvíkingum neitt hagstæðari nú en á valda-
tíma Sjálfstæðisflokksins. Arangurinn hlýtur því að
mega rekja til bættrar og ábyrgari f jármálastjórnar í
höfuðborginni.
q Oddvitar íhaldsins íborgarmálum berja höfðinu við
steininn og segja að skuldirnar hafi aukist þrátt fyrir
staðreyndir. Viðskiptavinir borgarinnar hafa sem betur
fer aðra sögu að seg ja. Þeir þurfa ekki að koma dag eftir
dag með ógreidda reikninga að lokuðum dyrum eins og í
borgarstjóratíð Birgis ísleifs Gunnarssonar. Fyrir utan
slík greiðsluvandræði hlóðust upp skuldir við viðskipta-
bankana.
• En tölurnar tala sínu máli. Samkvæmt útreikningum
borgarhagfræðings hafa skuldir borgarinnar lækkað úr
6.6 miljörðum frá því um mitt ár 1978 í 5.1 miljarð í árs-
lok 1979. Þær hafa því lækkað um 1.5 miljarð í krónutölu
og að sjálfsögðu miklu meir ef tekið er tillit til verðbólgu
og veltu. Handbært f é borgarsjóðs var 31. maí sl. um 3.5
miljarðar en var um 112 miljónir um mitt ár 1978.
Skammtímaskuldir borgarinnar lækkuðu um 1.2
miljarða frá síðustu áramótum til maíloka eða úr 3.5
miljörðum í 2.3 miljarða króna.
• Endaþótt það sé erfitt fyrir Sjálfstæðismenn að
kyngja því þá er það samt staðreyndin að f járhagsstaða
borgarinnar hefur sjaldan eða aldrei verið betri en um
þessar mundir.
—ekh
Atvinnan í húfi
• Ríkisstjórnin hefur nú gert samþykkt um hvernig
hún fyrir sitt leyti hyggst bregðast við vanda frysti-
iðnaðarins í landinu. ( fyrsta lagi verður framhaldið
hægfara gengisaðlögun fram eftir sumri, sem gæti haft
í för með sér um 6% gengissig. Skyndiátak verður gert í
markaðsmálum og stefnt að því að marka um leið f ram-
búðarstefnu á því sviði.
• Til þess að mæta auknum birgðahaldskostnaði hef ur
peningastofnunum verið falið að undirbúa skuldabreyt-
ingaraðgerðir um leið og vandamál útvegsbankans
verða tekin til sérstakrar meðferðar. Einnig er stefnt að
markvissum framleiðniaðgerðum og samhæfingu veiða,
vinnslu og markaðsmöguleika við ákvörðun fiskveiði-
stefnu.
• Einstökum fagráðuneytum hefur verið falið að
fylgja fram þeirri stefnumótun sem ríkisstjórnin hefur
nú samþykkt. Vonandi verður gengið rösklega f ram í því
að greiða úr þeim vandamálum sem hrannast hafa upp.
Um er aðtefla atvinnuöryggi fjölda fólks í byggðarlög-
um um allt land.
—ekh
klrippt
Afinœlisveisla
General Electric
A sunnudagskvöldiö var
sýndur i sjónvarpinu skemmti-
þáttur einskonar og komu þar
fram nokkur þekkt nöfn úr
skemmtanaiönaöi. Þaö væri i
sjálfu sér ekki i frásögur fær-
andi heföi mynd þessi ekki veriö
i leiöinni einskonar afmælis-
veisla og þar meö auglýsing
fyrir stórfyrirtækiö General
Electric.
Kannski viö getum átt von á
japanskri skemmtikraftasyrpu
þar sem efnt er til gleöskapar á
merkisafmæli Mitshubishi eöa
aö stiklaö veröi á stóru i sögu
Þýskaiands og þýskra skemmt-
ana vegna þess aö I.G. Far-
bendintustrie stendur á tlma-
mótum?
Fyrir utan þaö aö þessi aug-
lýsing var borin fram sem al-
mennt skemmtiefni, var þáttur-
inn I mörgum greinum þannig
geröur, aö þaö er erfitt aö sjá
hvaöa erindi hann ætti út fyrir
Bandarlkin. Þegar brugöiö var
upp skyndimyndum úr sögu
bandariskra skemmtapa, upp-
finninga, iþrótta og stjórnmála
var bersýnilega ætlast til þess
aö áhorfendur annaöhvort væru
bandariskir eöa heföu haft hug-
ann allan I þvi landi i sl. fjörutiu
ár eöa svo. Auk þess var undir
lokin boöiö upp á væmiö þjóö-
rembuhjal um Þjóöfélagiö
Mikla — satt best aö segja
minnti sá söngur undirritaöan
mest á Rússa þegar þeir eru
sem angurværastir yfir eigin
ágæti. Slikar uppákomur munu
gerast I mörgum löndum, satt
er þaö, — en hitt er svo jafnvist
aö þaö er hálfgert blygöunarefni
aö vera aö flækjast meö slikan
fjanda land úr landi.
Róbinson er
okkar maður
Lærisveinar Friedmans og
Hayeks eru I herskárra lagi um
þessar mundir og leita viöa
fanga til aö sýna fram á þá
eftirlætiskenningu sina aö sú
dýrkun markaöslögmála og
einkaframtaks, sem þeir kalla
frjálshyggju, sé i samræmi viö
mannlegt eöli, gott ef ekki guös
vilja. Eitt dæmi fróölegt er aö
finna I nýju hefti Frjálsrar
verslunar I grein sem nefnist:
Róbinson Krúsó — frjálshyggju-
maöur eöa sósialisti. Hún hefst
á þessa djúphuga leiö:
„Sjálfsbjargarviöleitni og
óskin um aö búa I haginn fyrir
sjálfan sig hvetur til ákveöinna
viöbragöa hjá sérhverjum skip-
reikaeinsetumanniá eyöieyju”.
Nokkru siöar kemur þetta
gullkorn hér:
„Frjálshyggjumenn segja, aö
árangur Róbinsons Krúsó sanni
framleiöni frjáls framtaka, ef
þaö er óheft af dauöri hönd opin-
berrar skriffinnsku og ekki
lamaö meö gagnslausri sóun
náttúruauölinda I fyrirfram
vonlausar framkvæmdir”.
Gaman, gaman.
r
Oöal feöranna
Þaö hefur ekki fariö fram hjá
neinum, aö meiri tiöindi gerast
nú f íslenskri kvikmyndagerö
stuttum tima en dæmi eru áöur
fyrir. A laugardaginn var frum-
sýnd mynd Hrafns Gunnlaugs-
sonar, ööal feöranna, og er
margt vel um þá myndumleiö og
liklegt er aö hún veki upp and-
mæli og deilur. Tveir gagnrýn-
endur eru þegar komnir i hár
saman út af þvi atriöi i mynd-
inni aö foli er geltur. Ingibjörgu
Haraldsdóttur finnst hér I Þjóö-
viljanumaö atriöiö sé „ósmekk-
legt og óréttlætanlegt á allan
hátt” — en hjá Sæbirni Valdi-
marssyni i Morgunblaöinu er
atriöiö „ómissandi”. Og þá væri
núlifandi mönnum illa I ætt
skotiö, ef traustir Framsóknar-
menn risu ekki upp og mót-
mæltu harölega myndinni á
þeim forsendum, aö i henni væri
fariö meö niö um flokkinn og
Kaupfélögin.
Þaö er reyndar svo um þessa
mynd, aö áhorfandinn á erfitt
með aö sannfærast um, aö allir
þeir þættir sem hún er saman
snúin af séu úr sama tima. Sam-
timaunglingar myndarinnar,
húsbúnaöur og tryllitæki eru
óneitanlega i einhverju ósam-
komulagi bæöi viö ofurvald
kaupfélagsins og svo þaö viö-
horf, aö andlega vanheil stúlka
skuli eiga barn sem til er oröiö
viö nauögun. Sitthvaö er van-
hugsaö i þessum efnum i mynd,
sem annars á sér marga ljósa
punkta — t.d. móöurina á bæn-
um, sem Hólmfrlður Þórhalls-
dóttir leikur af mikilli prýöi.
Níö um karla?
Vel á minnst: móðirin.
Kvennagagnrýnin svonefnd tók
til máis hér I blaöinu i gær. Ingi-
björg Haraldsdóttir segir:
„AB lokum langar mig til aö
fetta fingur út i enn eitt, sem
mér finnst spilla þessari mynd
stórlega. Þaö er sú mynd sem
áhorfendur fá af konum. Ungu
konumar sem viö sjáum eru
allar — aö Helgu undanskilinni,
en hún er vangefin, sem fyrr
segir — kynferöisverur ein-
göngu, hugsunarlausar piur.
Ekkjan lætur hlunnfara sig
gróflega i viöskiptum. Einstæöa
móöirin er drykkfelld og
óheiöarleg drusla. Ég fæ ekki
betur séö en aö i þessum
kvennamyndum komi fram afar
ógeöfelld kvenfyrirlitning.
Þaö er rétt, aö ungu konurnar
eru „hugsunarlausarpiur”. Þaö
er rétt aö ekkjan lætur hlunn-
fara sig f viöskiptum. En það er
hæpiö aö segja, aö þetta allt lýsi
kvenfyrirlitningu. Ekkjan er
um margt helsta „jákvæöa”
persóna leiksins — þaö er ekki
henni aö kenna og kemur af-
stööu til kvenna ekki viö, aö hún
ræöur ekki viö vélabrögí
bisnessmanna. I sömu stöðu
heföi vel getaö veriö ekkill sem
var eins og hún, vön að treysta á
forsjá höföingjanna (og þaö var
maöurinn hennar sálugi
reyndar vanur að gera). Og at-
hugum annaö: Karlpeningurinn
I þessari mynd er sannarlega
ekki upp á marga fiska. Hvað
eru synirnir annaö en „hugs-
unarlausir gæjar”? Þeir hlaupa
frá móöur sinni daginn sem
faðir þeirra er jaröaöur til að
eltast viö stelpur, súpa og
reykja gras. Annar karlpen-
ingur er enn lakari: alþingis-
maöurinn, kaupfélagsstjórinn,
bissnessmaöurinn úr Reykja-
vik, vinnumaöurinn — ailt eru
þetta mestu fúlmenni, hver meö
sinum hætti. Ef menn héldu
áfram likindareikningi, þá er
eins vist aö menn fengju út, aö i
myndinni ööal feöranna kæmi
fram hin mesta karlafyrirlitn-
ing.
— áb
og skorrið
Óréttiætanlegt og ómissandi atriöi úr óöali feöranna.