Þjóðviljinn - 25.06.1980, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 25. júni 1980. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
Griðarlega mikið er af svartfugli I Grimsey og hefur honum fjölgað
mjög á siðustu árum eftir að hætt var að veiða hann til matar aö
nokkru ráði. Fuglaveiðar eru nú mest stundaðar sem sport í eynni.
Myndin er tekin þar sem kallað er Básar.
Hverfi þeir
,sporlaust’
Ekki er beinlinis hægt að segja
að ferðamannastraumur liggi til
Grimseyjar enn sem komið er. Þó
er nokkuð um að menn komi til
eyjarinnar og skoði sig um og ein-
staka hyggur á lengri dvöl.
Sigurður Aöalsteinsson
framkvæmdastjóri F.N. sagði að
flestir sem heimsæktu eyna stæðu
ekki við nema einn dag, sumir
héldu aö hægt væri að skokka um-
hverfis hana á nokkrum klukku-
timum en það tæki heilan dag.
Ekki taldi Sigurður að gróðri eða
dýralifi væri hætt sakir gesta-
komu i eyna,en þeir hjá flugfél.
Norðurlands vildu gjarnan að
menn fengju tækifæri til að koma
til Grimseyjar og skoða
sig um en siðan væri best aö þeir
hyrfu „sporlaust”, enginn áhugi
væri fyrir þvi aö arðræna hvorki
fólk né náttúru.
— hs.
Jóhann Pálsson forstöðumaður slær ekki slöku við þó að gesti beri
að garði.
Lystigarðurinn á Akureyri
Unaðsreitur
Enginn kemur svo til Akur-
eyrar að hann skreppi ekki i
Lystigarðinn sérstaklega i góðu
veöri. Garðurinn var stofnaður
1910 en opnaður formlega tveim-
ur árum sfðar. Svo sem kunnugt
er voru það konur sem gerðu
garöinn og voru þar fremstar I
flokki mæðgurnar Anna og Mar-
grét Schiöth, danskar að ætt.
Við hittum að störfum í garðin-
um Jóhann Pálsson forstöðu-
mann en hann er grasafræðingur
að mennt og er þetta þriðja árið
hans i starfinu. Hann sagöi að i
garöinum væri að finna næstum
alla flóru Islands og nú væri veriö
að reyna að koma upp safni ark-
tiskra jurta, þ.e. jurta sem lifa
norðan heimskautsbaugs. — hs
Þetta eru barnapfurnar Jóhanna, Sigurjóna og Helena. Þær eru
þarna komnar með smáfólkið sitt nývaknaö af miðdegislúrnum.
Lystigarðurinn er afar vinsæll af barnaplum staðrins, enda eölilegt
þar sem nóg er af grasbrekkum og trjám, lautum og bolium til að
ólmast i.
á dagskrá
„Akvörðun Vigdísar Finnbogadóttur að gefa fyrst
kvenna á Islandi kost á sér til embættis forseta
Islands, var söguleg ákvörðun sem ein sér sýnir
kjark hennar og þor. Framganga Vigdísar í
kosningabaráttunni er ein af afrekssögum
kvenna á Islandi og hefur glætt þessar
forsetakosningar miklu lifi.”
Verður 29. júní sögudagur?
Siðustu vikurnar hefur verið
bjart yfir þessu landi þrátt fyrir
árvissan barlóm um verðbólgu,
verðfall á afurðum og halla-
rdistur i hverju horni. Ekki aö-
eins veðurguðirnir hafa sýnt á sér
sinar betri hliðar, heldur hefur
margur fundið fyrir birtu i sinum
innri ranni. Eitthvað hefur það
veriö að gerast með þjóðinni, sem
vekur þá tilfinningu, að söguleg
stund sé i nánd.
Sögulegar forseta-
kosningar.
Þaö er að sjálfsögðu að bera i
bakkafullan lækinn að minna á,
aö við göngum að kjörborði þann
29. júni n.k. Hins vegar viröist
þaö ekki hafa lokist upp fyrir
ýmsum, að þessi dagur kunni að
verða með merkari dögum Is-
lenskrar sögu. Enn sitja ýmsir i
filabeinsturnum.
Sigurför Vigdisar Finnboga-
dóttur um landið undanfarnar
vikur og mánuði má llkja við
vakningu, þar sem hversdags-
leikanum hefur verið ^svipt burtu.
Þjóöarsálin hefur verið snortin.
En Vigdis er ekki ein á ferð. Þrir
mætir karlarásamtkonum sinum
gera hosur sina grænar fyrir
fólkinu og þeim er fylgt á leið af
skyldurækni og vana. Orð falla
um ýmsa góða kosti þeirra, en
það vantar samhljóminn.
t forsetakosningunum 1968
eignaðist þjóðinn forseta sinn á
einu andartaki, þeirri stundu
þegar dr. Kristján Eldjárn gaf
kost á sér til forsetakjörs. Nú
hafði stór hópur stjórnmála-
manna, embættismanna, forustu-
manna stéttarfélaga og ýmissa
félags- og hagsmunasamtaka i
þjóðfélaginu veðjað á sinn mann i
forsetakjöri áður en Vigdis Finn-
bogadóttir gaf kost á sér. For-
ystumenn höfðu verið spurðir,en
þjóðin ekki.
Að vera og vera ekki
Fullyrða má, aö hinn mikli
stuðningur viö framboð Vigdisar
Finnbogadóttur til embættis for-
seta sé afleiðing af umræðu og
baráttu undanfarinna ára fyrir
jafnrétti kvenna og karla I þjóð-
félaginu. Við siðustu forsetakosn-
ingar og þar áöur minntist enginn
á konur sem forsetaefni. Tim-
arnir eru þrátt fyrir allt breyttir.
Það vekur þvi athygli, aö sjá
sumar konur sem hafa talið sig I
fararbroddi fyrir jafnrétti
kvenna, 1 slagtogi með öörum
frambjóðendum. Framganga
Vigdisar Finnbogadóttur i þess-
ari kosningabaráttu, þar sem hún
hefur verið fremst meöal jafn-
ingja, hefur hins vegar gert þess-
ar konur að hálfgerðum viðundr-
um, þegar sú stund e.t.v. nálgast,
að kona verður I fyrsta sinn kjörin
forseti lýöveldis I heiminum.
Þáttur herstöðvaand-
stæðinga.
Sjálfstæðismál þjóöarinnar
blandast að sjálfsögðu i þessar
kosningar eins og aörar. Afstaöa
til hers og herstöðva er rótgróið
deilumál hér á landi og oft notað
til að gera einstaklinga tortryggi-
lega. Svo hefur einnig farið nú.
Þótt þeir Albert Guðmundsson,
Guðlaugur Þorvaldsson og Pétur
Thorsteinsson hafi allir lýst yfir
stuðningi viö óbreytt ástand I
vamarmálum þjóöarinnar þá
minnist ég varla aö hafa séð það
gagnrýnt i þessari kosningabar-
áttu. Oöru máli gegnir með Vig-
dlsi. Landsfrægar urðu greinar
dr. Þorsteins Sæmundssonar
stjörnufræðings, þar sem reynt
vartil hins ýtrasta aö koma höggi
á Vigdísi. Þótt þetta hafi orðið hið
mesta klámhögg, þá viröist þaö
ekki hafa snert hjarta ýmissa,
sem I orði hafa fundiö dvölbanda-
riska hersins hér á landi allt til
foráttu. Hins vegar hafa risið upp
menn sem unna skoðanafrelsi og
rétti minnihluta jafnt sem meiri-
hluta til aö láta skoðanir sinar i
ljósi, og þar með snúist gegn
skrifum dr. Þorsteins.
Éru forsetakosningar
samningar um kaup
og kjör?
Vart verður fjallað svo um
þessar forsetakosningar, að
nefna ekki hlut ýmissa þeirra,
sem stýra stærstu jafnréttissam-
tökum landsins, stéttarfélög-
unum. Það hefur vissulega flögr
að aö manni að afstaöa margra
forustumanna launþegasamtak-
anna i landinu til forsetaefna
ráðist af kunningsskap, tilitssemi
Ut frá samningum um kaup og
kjör, fyrirgreiðslupólitik eða af
hverjum forsetaframb jóð-
endurnir eru fæddir.
Engan af forsetaefnunum hef
ég séð orða afstöðu sina til þjóð-
félagsmála betur en Vigdisi, þeg-
ar hún svaraöi spurningu um
stjórnmálaskoðanir sinar meö
svari eitthvað á þessa leið: ,,Ég
ólst upp við það að standa með
þeim sem eru minni máttar”.
Ekki mörg orð en lýsa grundvall-
arskoðun þess sem ann og vill
jafnrétti.
Stéttarfélögin eru að sjálf-
sögðu jafnréttissamtök i viðum
skilningi. Staða kvenna á vinnu-
markaöi og reyndar hvar sem er i
þjóöfélaginu er mál sem varöar
öll samtök launamanna, ekki sist
stéttarfélög sem i eru eingöngu
konur. Hvað um afstöðu þeirra
sem stýra þessum félögum? Þar
kemur margt einkennilega fyrir
sjónir.
Að skapa sögu.
Það er til marks um hæfni og
baráttuþrek Vigdisar Finnboga-
dóttur i þessari kosningabaráttu,
aö þrátt fyrir engin samtök af
neinu tagi að baki, hefur myndast
sú breiðfylking fólksins i landinu,
sem vonandi dugar til að tryggja
kjör Vigdisar Finnbogadóttur
sem næsta forseta okkar tslend-
inga. Eftir þvi mundi verða tekið
um allan heim. Dagurinn 29. júni
yrði þá ekki aðeins timamóta-
dagur I tslandssögunni, heldur
stór dagur I jafnréttisbaráttu
kvenna um heim allan.
Kjósandi góður. Akvörðun Vig-
disar Finnbogadóttur að gefa
fyrst kvenna á Islandi kost á sér
til embættis forseta tslands, var
söguleg ákvörðun sem ein sér
sýnir kjark hennar og þor. Fram-
ganga Vigdisar I kosningabarátt-
unni er ein af afrekssögum
kvenna á tslandi og hefur glætt
þessar forsetakosningar miklu
lifi.
Hver vill og hver vill ekki skrá
sögu með atkvæöi sinu I þessum
kosningum? Þitt er valið.
Nýútkomin bók í Þýskalandi:
Jarövísindalegar
rannsóknir her
Gunnar
Karlsson
prófessor í
íslandssögu
Forseti tslands hefur að tillögu
menntamálaráðherra skipaö dr.
Gunnar Karlsson prófessor i
tslandssögu i heimspekideild
Háskóla Islands frá 1. júli 1980 aö
telja.
Bók um jarðvisindalegar rann-
sóknir á Islandi er komin út i
Þýskalandi, en bók þessi er jafn-
framt sérstakt tslandshefti af
timariti þýskra jaröeðlis-
fræðinga. 1 bókinni eru 37 sjálf-
stæðar jarðvisindalegar greinar,
allar um tsland eða efni tengt
tslandi. Höfundar eru alls 70
talsins frá ýmsum löndum og eru
islenskir vlsindamenn höfundar
eöa meðhöfundar rúms helmings
greinanna. Greinarnar I bókinni
fjalla allar um niðurstööur
nýlegra rannsókna, sem fram
hafa fariö á tslandi eða á land-
grunni þess á undanförnum
árum.
Efni bókarinnar skiptist i þrjá
meginkafla. Sá fyrsti fjallar
einkum um jaröfræðilega gerð og
jarösögu Norður-Atlantshafsins
og tsland ásamt landgrunninu,
sem hluta af þessu landsvæði. -
Annar kaflinn fjallar um jarð-
hræringar á tslandi og tengt efni.
Ber þar mest á greinum um jarð-
hræringar við Kröflu, sem hófust
1975 og enn standa yfir. Þriðji
kaflinn fjallar um gerð jarð-
skorpunnar undir Islandi. Koma
þar fram niðurstöður umfangs-
mikilla athugana er fram hafa
farið i samvinnu islenskra og er-
lendra vísindamanna undanfarin
ár.
Bók þessi er gefin út af Spring-
er International sem einkum
gefur út bækur um timarit og
bækur um raunvisindi. Ritstjórar
bókarinnar eru Jacoby og Möller
frá Þýskalandi og dr. Axel
Björnsson frá tslandi.