Þjóðviljinn - 26.06.1980, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 26. júni 1980.
UÚÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjódfrelsis
(Jtgefandi: tJtgáfufélag ÞjóBviljans
Framkvemdastjóri: Eiöur Bergmann
RiUtjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson. Kjartan ölafsson
Fréttastjóri: Vilborg Haröardóttir.
Auglýsingastjóri: Þorgeir Olafsson.
Umsjónarmaöur Sunnudagsblaðs: Þórunn Siguröardóttir
Rekstrarstjóri: Olfar ÞormóBsson
AfgreiÖslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guöjón Friöriks-
son.Ingibjörg Haraldsdóttir, Magmls H. Gíslason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn Magnússon.
iþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elisson
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Safnvöröur:Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Sigríöur Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa :Guörún Guövaröardóttir.
Afgreiösla: Kristin Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir, Bára Siguröardóttir
Simavarsla: Olöf Halldórsdóttir, Sigríöur Kristjánsdóttir.
Kflstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
útkeyrsla:^>ölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar: Sföumúla 6, Reykjavfk, simi 8 13 33.
Prentun: Blaöaþrent hf.
Stefnt í rétta átt
• Oí snemmt er að meta i öllum atriðum áhrif og
afleiðingar fyrir landbúnaðinn, einstaka bændur og
efnahagslifið i heild af ákvörðun rikisstjórnarinnar
um 200% skatt á innfluttan fóðurbæti. Ljóst er þó að
hér er brotið i blað og væntanlega er um mun
áhrifarikari aðferð að ræða til takmörkunar á
mjólkurframleiðslu en verðskerðing kvótakerfis-
ins.
• Með þeim bráðabirgðalögum sem sett hafa ver-
ið um kjarnfóðurskattinn er stefnt að þvi að halda
mjólkurframleiðslunni i þvi horfi að hún fullnægi
innanlandsþörfum, en til þess þarf hún að minnka
um 10 til 15%. Verð á innfluttum fóðurbæti hefur um
skeið verið óraunhæft vegna mikilla niður-
greiðslna i rikjum Efnahagsbandalagsins. Þetta
ástand hefur ýtt undir mjólkurframleiðslu hér á
sama tima og nauðsynlegt er talið að draga úr henni
og kippt fótunum undan innlendun fóðuriðnaði.
• 1 lögunum felst mikilvæg rýmkun á kvótakerf-
inu sem fyrst og fremst á að koma til góða frumbýl-
ingum og þeim sem búa litlum búum. Fyrir löngu
var sýnt að kvótakerfið yrði afar erfitt og flókið i
framkvæmd og að það myndi, ef þvi væri framfylgt
út i æsar, skera hluta af bændastéttinni niður við
trog. Kjör bænda eru afar mismunandi og má i raun
skipta stéttinni niður i smábændur og stórbændur. í
landi þar sem það er talið keppikefli að samfelld
byggð sé i sveitum hlýtur markmið landbúnaðar-
stefnu að vera hæfileg bústærð, og engin lausn i þvi
fólgin að bregða fæti fyrir smærri búin.
• Miðað við að 25% samdráttur verði i fóðurbæt-
iskaupum er gert ráð fyrir að kjamfóðurskatturinn
nemi um 5 milljörðum króna á þessu ári. Skatturinn
kemur ekki fram i hækkuðu almennu búvöruverði
til neytenda og þýðir þvi bæði auknar álögur á
bændur og tekjumissi vegna minni framleiðslu i
mörgum tilfellum. A móti kemur að skattféð rennur
raunverulega aftur til landbúnaðarins. Lögin gera
m.a. ráð fyrir að það verði endurgreitt eftir ýmsum
leiðum, t.d. bústærð, landshlutum og búgreinum.
Hluta fjárins verður varið til að létta verðskerð-
ingu kvótans, þannig að á afurðir allt að 300 ærgilda
komi fullt verð en skerðingin var áður ráðgerð 8%.
Samkvæmt þessu ættu litlu búin að sleppa við verð-
skerðingu að mestu eða öllu. 'Frumþýlingar sem
kljást við mikinn fjárfestingarkostnað eiga einnig
að fá greitt úr sinum vanda. Stærsta hluta teknanna
af kjarnfóðurskattinum verður þó varið til verð-
jöfnunar vegna útflutnings búsafurða sem bændur
hefðu ella þurft að greiða á annan hátt.
• Enda þótt sett hafi verið bráðabirgðalög sem
eiga að takmarka mjólkurframleiðslu i sumar og
rýmka kvótareglur um verðlækkun á umframfram-
leiðslu,er enn margt óljóst um það,hvernig endur-
greiðslunni til bænda verður hagað. Frjáls verð-
lagning er á alifugla- og svinaframleiðslu og gæti
fóðurbætisskatturinn hækkað verð þessara afurða
til neytenda. Á þvi máli verður tekið nú innan tiðar
en ákvarðanir um aðra þætti verða ekki teknar fyrr
en bændasamtökin hafa mótað tillögur sinar þar
um.
• Það hefur sjálfsagt ekki farið fram hjá neinum
að miklar og almennar umræður urðu meðal bænda
um leiðir til þess að takmarka búvöruframleiðsl-
una. Kvótakerfið varð ofaná i þeim umræðum og nú
er stefnt að þvi að sniða af þvi agnúana og beita
skjótvirkari aðferð. Hvort horfið verður frá verð-
skerðingu með framleiðslukvóta verður umræðu-
efni Stéttasambandsþings i haust.
• Mikið hefur verið rætt um að taka þyrfti rösk-
lega á offramleiðsluvandanum i landbúnaðinum.
Ekki hefur staðið á bændum að taka skynsamlega
og málefnalega þátt i þeim umræðum. Stefnumörk-
un hins opinbera hefur hinsegar verið seinvirk og
ómarkviss. Núverandi rikisstjórn hefur tekið af
skarið og stefnir hiklaust i rétta átt. —ekh
Míppt
Forsetaraunir
Algengt efni i fréttaskýring-
um þessa daga er dapurleiki sá
sem hvilir yfir væntanlegum
forsetakosningum 1 Bandarikj-
unum, eftir aö Jimmy Carter
forseti og Ronald Reagan unnu
kapphlaupiö um útnefningu
flokkanna stóru. Vesturþýska
vikuritiö der Spiegel oröar þetta
á svofelldan hátt:
Carter: óhæfastur allra.
séu hvert ööru betra!) — en
slikir dómar eru mjög algengir
ekki sist I evrópskum blööum, já
og hin bandarisku'sýnast ekki
mikiö hrifnari, þótt þau oröi
áhyggjur sinar á miklu kurteis-
ari hátt. Þaö helsta sem menn
hugga sig viö er þá þaö, aö jafn-
vel aumur forseti getur fundiö
sér sæmilega samstarfsmenn ef
gæfan er meö.
En þaö er kannski ekki sér-
lega stór huggun, þvi að I em-
bætti Bandarikjaforseta sam-
einast tvennt: þaö er annars-
vegar eitt hiö valdamesta I
heiminum — hinsvegar er leiöin
aö þvi embætti vöröuö þeim
hindrunum, að það er eins og
þaö veröi óliklegra aö stór-
menni komist i þaö.
Og útkoman er svo þessi: 55-
58% bandariskra þegna eru
mjög miður sin vegna þess aö á
lokasprettinum eru þaö einmitt
Carter og Reagan sem takast á.
Meira en fjórir af hverjum tiu
Repúblikönum og meira en fjór-
ir af hverjum tiu Demókrötum
(svo aöeins sé talaö um þá til-
tölulega fáu sem gefa sig uppi I
stjórnmálum) svara þegar þeir
eru spuröir um eftirlætisfram-
bjóöanda sinn: Hvorugur þess-
arra fyrrnefndu — None of the
above...
---------------------—,
þvi, aö foröast aö gera grein
fyrir stefnumálum, heldur láta
sér nægja aö bera fram nokkrar
stuttar, einfaldar og lágkúru-
legar setningar, sem festast
sæmilega I minni og höföa til
fólks (hvort sem þaö skilur hvaö
á baki er eöa ekki).
Reagan: afturhvarflandi froðu-
snakkur
Allt sem
einfaldast
Sé frambjóöandi greindur vel
Martröð Bandarlkjamannsins: ,,Eru þeir enn þarna?”
„Annar þeirra: skinhelgur
áhugamaöur I pólitik, sem er i
þeim mæli óhæfur til alvarlegra
hluta aö margir landar hans
telja hann ekki eiga sinn lika I
sögu Bandarikjanna. Stjórn
hans er „ein brotahrúga.” Hann
hefur á þeim þrem árum sem
hann hefur setiö I embætti eytt
sinni pólitisku innistæöu, og aö
mestu leyti þvi sem hann átti
inni hjá fólki i manneskjulegu
tilliti.
Hinn er uppgjafa kvikmynda-
leikari, tæplega sjötugur erin-
dreki fortiðarinnar, sem prédik-
ar angurvær afturhvarf til
þeirra Bandarikja, sem aldrei
hafa veriö til, og aö þvi er varö-
ar vandamál samtiöarinnar,
sem hann skilur alls ekkert i
mörgum hverjum, þá ýtir hann
þeim frá sér meö innantómri
mælgi.
Þetta eru — ef ekki gerist
kraftaverk — þeir ömurlegu
valkostir sem boönir eru borg-
urum „þegnum Bandarikjanna
þegar þeir kjósa sér forseta
þann fjóröa nóvember: Carter
eðá Ronald Riagan.”
Guö sé oss
nœstur
Þetta er haröur dómur (og
eitthvaö annaö uppi en umtaliö
um okkar forsetaefni, sem flest-
ir hafa komiö sér saman um aö
Eöa eins og einn af lesendum
Time komst aö oröi um and-
rúmsloftiö i landinu: „Reagan
gegn Carter — þvi veröur aöeins
svaraö meö einu oröi: HjálD!”
Sjónvarpsbölið
Allt þetta getur sýnst þver-
stæöukennt, þvi vel má segja
sem svo: ekki eiga þeir Carter
og Reagan hiö mikla forskot sitt
yfir aöra i forkosningum og
keppni um fulltrúa á flokksþing
neinum öörum en kjósendum aö
þakka. Þetta vildu þeir. Þeim
verðuraösviöa sem undir miga,
segir máltækiö.
En málið er ekki svo einfalt.
Þaö er miklu fremur kosninga-
kerfinu sjálfu, hinni löngu og
kostnaöarsömu göngu til flokks-
þinga og útnefningar aö kenna,
aö niöurstaðan er sú, aö kjós-
endur standa uppi meö fram-
bjóöendur, sem eru, eins og
Anderson, óháöur frambjóö-
andi, segir — ekki valkostir
heldur vandræöi. Þessi leiö er
einskonar vitahringur. Sá
kemst ekki langt, sem ekki kann
að koma sér i sjónvarpiö og-eöa
hefur ekki efni á aö kaupa sér
rándýran sjónvarpstima. Ekki
nóg meö þaö, hann þarf aö hafa
til aö bera þaö rétta sjónvarps-
skyn. Þaö felst meöal annars I
_______og
og margfróöur er eins gott fyrir
hann aö fela það rækilega.
Reagan hefur lifaö pólitisku
þægilegheitalifi i Kaliforniu út á
nokkur einföldvigorð, sem hann
notar einnig nú. Til dæmis:
„Fólk hefur ekki misst traust á
sjálfu sér, þaö hefur misst
traust á stjórninni.” Eöa: „Þaö
eru til einföld svör viö öllum
spurningum.” Og viö þetta er
bætt útspekúleruöu brosi eöa
áhyggjuhrukkum, allt eftir þvi
sem aöstæöur segja til um.
Carter er einnig drjúgur
meistari i aö einfalda alla hluti,
enda hefurhann sem mest hann
mátti foröast aö láta sjá sig I
sjónvarpi viö hlið sér miklu fær-
ari manns, Edwards Kennedys.
Kennedy átti i raun og veru
þann sjaldgæfa möguleika aö
margra mati, að geta fellt rikj-
andi forseta frá framboöi — en
þá komu þeir Khomeini og
Brésjnef til skjalanna og björg-
uöu Carter. A erfiöum timum
þurfti hann ekki annaö en „tala
hátt og sveifla gildu priki” — og
þaö fellur I góöan farveg hjá
þegnum stórveldis sem telur sér
ógnaö, hvort sem fyrirgangur
þessi er af viti geröur eöa ekki. I
þeim gauragangi týndist Ed-
ward Kennedy og tiltölulega
frjálslynd sjónarmiö hans — og
valkosturinn ömurlegi kom upp.
áb.
skortó