Þjóðviljinn - 30.10.1980, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 30. október 1980 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5
um Alusuisse-
á Nýja-Sjálandi
i»ar ætlar ál-
hringurinn lika
ad krækja sér
í ódýra raforku-
borgar samt
þrefalt meira
en á íslandi
A Nýja-Sjálandi ætlar Alusuisse aö borga 1,8 sentfyrir kwt. stund en
andstæðingar álversins segja aö Nýsjálendingar þurfii 3,3 sent!
Deilt
álver
Alusuisse hefur samiö viö
stjórnvöld á Nýja-Sjálandi um
smiöi álverksmi'Oju sem á aO
geta afkastað um 200 þúsund
tonnum á ári. Þessi áform þykja
mörgum Nýsjálendingum næsta
hæpin og hefur veriö hafin gegn
þeim mótmælahreyfing. Adeila
þessi er um margt furðulik
þeirri sem hér var á íslandi háö
viösama fyrirtæki —og þá ekki
sist út af raforkuverðinu.
John Parker heitir hagfræði-
prófessor i Dunedin á
Nýja-Sjálandi sem nýlega gerði
sér ferð til Sviss til að safna
gögnum og stuðningi i baráttu
gegn álverksmiðju þessari.
Hann segir á þessa leið i viðtali
við svissneska blaðið Rote
Anneliese.
Orkuverð
Samkvæmt þeim samningum
sem gerðir hafa verið mun
Alusuisse kaupa af Nýsjálend-
ingum 400 megavött fyrir 1.8
sent kwstund (það þætti
tslendingum allgott — við fáum
0.6 sent fyrir kwtstund þeirrar
orku sem er seld til Straumsvik-
ur.) Parker og hans samherjar
eru mjög óánægðir með þennan
samning vegna þess, að þeim
reiknast svo til, að sú viðbót við
orkukerfi Nýja-Sjálands sem
þarf til að koma þessari álverk-
smiðju I gagnið kosti 3,3 sent á
hverja einingu. Þessi samning-
ur á að gilda i 22 ár og á það
grunnverð á raforku sem fyrr
var nefnd (1,8 sent) að elta verð
á áli á heimsmarkaði upp og
niður
Með öðrum orðum, segir John
Parker, er til þess ætlast að
rikisframlög og skattpeningur
almennings á Nýja-sjálandi
tryggi að fjárfesting Alusuisse
beri ávöxt.
--------------------------------í
Dýr fjárfesting
Auk þess telur John Parker að
hér sé um mjög hæpna fjárfest-
ingarstefnu að ræða. Alusuisse ■
mun leggja til 650 miljónir doll-
ara, en Nýsjálendingar munu I
þegar allt kemur til alls, leggja |
helmingi meira á móti. At- ■
vinnuleysi er mikið og vaxandi
og þvi brýnt að skapa sem flest
atvinnutækifæri. Álfjárfestingin I
kostar hinsvegar landið um eina ■
miljón dollara, hvert nýtt starf
— og er það kannski tiu sinnum I
dýrara en það kostar að skapa
störf i ýmsum öðrum greinum •
t.d. f iðnaði sem vinnur úr skóg-
um Nýja-Sjálands.
Millifærsla
Rote Anneliese hefur reyndar ]
fengið merkilegt tilsvar um >
Nýja-Sjáland frá einum tals-
manna Alusuisse: ummæli hans
gætu ósköp vel átt viö um ,
Island. Hann segir:
„Auðvitað gætum við byggt
einstaka álver i Evrópu enn. En j
raforkuveröið yrði ekki sam- ,
bærilegt við það sem viö fáum á
Nýja-Sjálandi. Þvi getum við - I
sagt, að við fjárfestum i Nýja-
Sjálandi til að halda álverum ■
okkar i Evrópu samkeppnis- I
færum”.
Alusuissemaðurinn mun að T
sjálfsögðu eiga við meginland ■
Evrópu, þegar hann talar svo, i
en ekki þá Paradis sem fyrir-
tækið hefur eignast á Islandi. I
(áb tók saman). *
________________________________I
STYRJÖLDIN MILLI ÍRAKS OG ÍRANS:
Leysir styrj aldarástandið
gíslamálið?
Styrjöld trans og traks og svo
kosningabarátta forsetaefna i
Bandarikjunum hafa enn á ný
fært mál bandarisku gislanna i
lran upp á dagskrá fjölmiðla.
Sumir fréttaskýrendur telja, aö
þaö mundi duga Carter forseta tii
sigurs, nú, ef gislamálið leyst-
ist á tiltöiulega hagkvæman hátt.
A hinn bóginn hefur transþingi
ekki tekist aö komast að neinni
niðurstöðu um máliö þrátt fyrir
stifa leynifundi og áhuga Bani
Sadr forseta og fleiri áhrifa-
manna á þvi aö fá máliö út úr
heiminum.
Það mun útbreitt skoðun meðal
áhrifamanna i tran að gislamálið
geti nú orðið aðeins skaöað Iran.
En á hinn bóginn hefur það vaxið
upp i þvilika stærð i vitund al-
mennings, að erfitt reynist að
finna smu^u út úr þvi. Hér við
bætist, að í opinberum áróöri hef-
ur stjórnin i Teheran lagt svo
mikið upp úr þvi, að Bandarikin
hefðu lagt á ráðin um innrás Iraka
aö erfitt er að útskýra fyrir þeim
almenningi sem þessu átti að
trúa, hvers vegna nú mætti
sleppa gíslunum lausum.
Viötal við Bani Sadr
Það er ekki langt síðan Bani
Sadr forseti itrekaði einmitt þá
skoðun aö Irak ætti Bandarikin að
bakhjarli I viötali við Newsweek,
sem birtist 6. okt. Þar var hann
fyrst spurður aö þvi, hvaða
ávinning hann teldi að trak vænti
sér af striðinu. Bani Sadr svar-
aöi:
„Irakar og Bandarikjamenn
hafa hvorir tveggja það sama
markmiö aö steypa byltingar-
stjórninni i Iran. Þeir vilja setja
bandariska leppa i staö okkar....
Um leiö og þeir hófu árás sina,
væntu Irakar þess, að Iranski
herinn fremdi valdarán og koll-
varpaöi byltingarstjórninni. Þeir
héldu, aö i Iran yrði komiö á nýrri
stjórn undir verndarvæng iraska
hersins. Að minnsta kosti töldu
þeir, að þeim mundi auðnast að
„frelsa” svæöi austan Iraks og að
setja þar á laggir svonefnda
frjálsa rikisstjórn”.
Sameinar landsmenn
Newsweek spurði þá aö þvi
hvort striðið yrði hættulegt fyrir
irönsku byltinguna ef það dragist
á langinn. Forsetinn svaraði:
Striöiö er sem spjót
Akkilesar: Það græðir sár, sem
það veldur. Vegna þess munum
við eiga hægara með að koma
fólki i skilning um það, að það
veröi að risa undir örðugleikum
byltingarinnar. I þvi tilliti kemur
striðið okkur aö góðum notum. En
ég verð að viðurkenna, aö á þvi
eru ein likindi á móti þúsund, að
byltingin hrynji.
Biaðamaðurinn: Mynduð þið
lýsa Hormuz-flóa i siglingabann,
ef Iran yrði króað inni I Persa-
flóa?
BaniSadr: Já, svo gæti farið.
Okkur féllust ekki hendur, þótt að
okkur yrði sótt á alla vegu, en við
gripum til allra tiltækra ráða.
Blaðamaöurinn: Gæti striðiö
leitt til valdaráns i tran?
Bani Sadr: 1 tran? Hver gæti
framið slikt valdarán? Nokkrir
áhangendur gamla stjórnarfars-
ins undir verndarvæng Banda-
rikjanna dreymir um valdarán, I
öllum bæjum landsins eru menn
undir vopnum. Þeir bera vopn
landinu til varnar. Meðal
vopnaðrar þjóðar kemur ekki til
valdaráns.
Afsökunarbeiðni?
Bani Sadr var þessu næst
spuröur aö þvi, hvort styrjöldin
breytti ekki stööu bandarisku
gislanna — og þar meö aö þeirri
spurningu sem efst er á blað sett
núna. Hann svaraði:
Nei, ekki eins og sakir standa.
En ef ástandiö innanlands versn-
ar, bitnar það á gíslunum. Við
höfum frétt, að Bandarikjamenn
veiti Irökum hernaðarlega að-
stoð. Ef satt reynist, verða gísl-
arnir verr staddir.
Blaðamaöurinn: Þurfa Banda-
rikjamenn aö biðjast afsökunar á
Veggmálverk i Teheran af bar-
dögum viö traksher: það hefur
verið haidið fast við þá kenningu
aö Bandarikjamenn stæöu að
baki innrásinni.
„glæpum i Iran”, til aö gislarnir
verði leysir úr haldi?
Bani Sadr: Hvað mér viövikur
hlýtur afsökunarbeiðni alltaf að
verða þörf.
Biaöamaðurinn: En nýlega
itrekaði ayatollah Khomeini ekki
kröfuna um afsökunarbeiöni.
Bani Sadr: Honum láðist þaö.
Ég er þess viss, aö hann æskir
hennar lika.
Tvísýna
I viðtalinu Itrekaði Bani Sadr
einnig að Iran væri ekki með
neinum hætti að færast nær
Sovétrikjunum. Hann taldi að
Iran þyldi að verða af tekjum af
oliuflutningi i eitt ár eöa kannski
nokkru skemur.
Eins og Rajai forsætisráðherra
lagði forsetinn áherslu á aö ekki
kæmi nein málamiölun til greina,
vegna þess að Irakar væru
árásaraðilar. Ekki myndu Iranir
fallast heldur á neinar þær kröfur
Iraka um yfirráð yfir umdeildum
svæðum á Shatt-el-Arab né heldur
láta af hendi þær þrjár eyjar sem
Irak hefur gert tilkall til.
Viðtal þetta, spm og flestar
seinni yfirlýsingar ráðamanna
Irans, benda þvi ekki til að styrj-
aldarástandið muni flýta fyrir
lausn gislamálsins. Hinsvegar
getur margt gerst: bandariskt
blað telur sig t.d. hafa komist að
þvi nú nýverið að erkifjendurnir I
Israel hafi útvegað Iran varahluti
I bandariskar orrustuþotur flug-
hers landsins. Þetta hefur reynd-
ar verið borið til baka i Israel en
með nokkurri tviræöni þó. Hafi
slikt gerst, gæti margt annað
fylgt á eftir.
jrjrjrjrjrjrjrjrjrjrjrjrjrjrjfjrjrjrjrjr
Hvað er svo glatt sem
GÓÐRA VINA FUNDUR
Miðnæturtónleikar Söngskólans i Reykjavik i
Háskólabiói næsta föstudagskvöld kl. 23.15
Söngur — og svolitið grín
Kennarar og kór Söngskólans i
Reykjavik
Hljómsveit undir stjórn Björns R.
Einarssonar
Aöstoö við sviðsetningu
Sigriður Þorvaldsdóttir
Kynnir Guðmundur Jónsson.
Söngskglinn í Reykjavík
Miðasala i Háskólabiói daglega frá kl. 16.00
jrjrjrjfjrjrjrjrjrjrjrjrjrjfjrjrjrjrjrjf