Þjóðviljinn - 28.02.1981, Page 10

10 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 28. febrúar til 1. mars 1981
#mér
datt það
í hug
Ingi Hans
í Grundarfirði
skrifar
Við rætur Snæfellsjökuls að
sunnan eru tveir litlir byggða-
kjarnar, Hellnar og Stapi.
Þessir staöir eiga sér langa,
sögu, sem er merkileg fyrir þær
sakir að enn i dag lifa menn i
sátt og samlyndi við náttúr-
una, þiggja björg af henni, láta
dag, ár liða. Þar er ekki til
stress, ekki alvarlegar þenk-
ingar Ut af verðbólgu, ekki
magasár vegna klukku. Hverj-
um degi ér látin nægja sin þján-
ing.
Ég læt nú hugann reika um
þessar slóðir. Hellnar koma
alvarlega upp, kannske vegna
þess að faðir minn sleit barns-
skónum þar. Kannske vegna
hátiðleikans, er hrifur mig i
hvert sinn, þegar ég kem
þangað oft á sumri. Alltaf verö
ég hátiðlegur, er ég stend uppi á
Gróuhdlnum og svipast um. Og
kannske er ég hátiðlegur i þessu
bréfkorni. En á engan helgistað
hef ég komið sem er eins hátið-
legur og Hellnar, sem er þó eng-
inn helgistaður, nema þá
skeglunnar, ekki veit ég það en
slikt sköpunarverk sem þetta er
vandfundið i henni veröld. Hver
svo sem skapaöi það hefur
vandað sig mjög og sé það satt
að heimurinn hafi verið skap-
aður á sex döeum. hlvtur skap-
Áður
nú
ókomin
tíð
arinn aö hafa byrjað á Hellnum
og er honum sæmd af þvi.
1 þjóðsögum eru margar
sögur sagðar af viðskiptum
manna við Kölska og eru þær
allar á þá leið að menn seldu
Kölska sálu sina fyrir veraldleg
gæöi og reyndu siðan að komast
undan loforði sinu með alls kyns
brellum. Eftír svo sem þúsund
ár verða vonandi lesnar þjóð-
sögur á íslandi. Þá mun sagan
af sumarhúsum útgerðarauð-
valdsins verða álika vinsæl og
sagan af Sæmundi fróða er nú.
En á þeim sögum er regin-
munur og ekki þykir mér senni-
legt að mönnum muni þykja
mikið til Sæmundar koma við
hliöina á þvi þegar L.I.O. keypti
sálina af Kölska og fékk hann til
að lofa sér aö reisa nokkur
sumarhús á Hellnum, en Kölski
sjálfur þó greindur væri og
klókur skildi ekki nútima skrif-
finnsku og átti erfitt við að sætta
sig við apparöt eins og Land-
nám rikisins, Jarðanefnd,
Náttúruverndarráð og annað
þvi um likt. Þess vegna má telja
fullvi'st að auðveldara hefði
verið að selja dómkirkjuna i
Reykjavik undir álver eða aðra
slika drullukvörn, sem kristnir
menn láta sér sæma, en þennan
jarðarskika undir heimskt arð-
ránsvald, er skilur ekki náttúru
landsins og heldur aö hún sé
bara landslag eða kynlif.
En náttúran er söm við sig
undir Jökli eins og Þórður sagði
og eftir mikið brambolt og læti
voru reistar undirstöður fyrir
tittnefnd sumarhús, en þær
hurfu náttórulega. Og nú er svo
komið að Kölski mun þurfa að-
stoð skriffinnskunnar til að
losna undan loforði sinu við
LtU. Svei mér ef Hellnar eru
ekki helgistaður, þvi að þar er
náttúran svo hrein að varla
finnst þar ihaldsmaður og
hlýtur þvi endir þessa máls að
verða eins og Adams- og Evu-
málsins forðum, aö ekki var
Kristján Ragnarsson lengi i
Paradi's.
Einar Karl Haraldsson skrifar
R eykja víkuríhaldiö
og málefni aldraða
íslenskir ihaldsmenn lenda
oft i hinum verstu ógöngum
þegar kenningar þeirra um
alræði markaðshyggjunnar
rekast á veruleika og atkvæði.
Dæmigerö tvöfeldni þeirra
kemur best i Ijós i öldrunarmál-
unum svokölluðu. Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur verið mikils-
ráðandi i riki og borg frá þvi I
siöariheimsstyrjöld. Framan af
þeim tima og nU á siðustu árum
markaðshyggjuofstækis voru og
eru sumir Sjáifstæðismenn
þeirrar skoðunar að „frelsi ein-
staklinganna’’ sé best borgiö
með sem allra minnstum opin-
berum afskiptum.
„Réttlæti” og „jöfnuður”eru
eitur i beinum kenningasmiða
frjálshyggjunnar vegna þess aö
með þau hugtök á vörum hafa
menn gert kröfur á hendur hinu
opinbera og tekiö á sig aukna
skattbyrði. í munni kenninga-
smiða ihaldsins á hins vegar
réttlætiö og jöfnuðurinn að
veröa sjálfkrafa afleiðing
gróðasóknar frjáls framtaks og
dreifingargetu markaðskerfis-
ins. Af slikum kenningum leiðir
að málefni aldraðra ættu að
leysast af sjálfu sér ef heil-
brigðiskerfiö losnaði undan
áþján hins opinbera.
Ekki okkar mál
Sjálfstæðismenn i
Reykjavik voru fram á sjöunda
áratuginn þeirrar skoðunar aö
borgaryfirvöldum kæmi ekki
við hvort eða hvernig menn
kæmu sér þaki yfir höfuðið. Það
var ekki þeirra verk aö sjá fólki
fyrir húsnæði. Best færi á þvi að
hver væri sjálfum sér næstur i
þeim efnum.
llið sama gilti um vanda-
mál aldraðra. Sjálfstæðismcnn i
Reykjavik höfðu þá bjargföstu
tru að góðgerðar- og liknarfélög
og atorkusamir einstaklingar í
elliheimilarekstri myndu
geyma gamla fólkið á þann veg
að af þvi þyrfti engan ama að
hafa. nema að sækja það á kjör-
dag til þess að kjósa yfir sig
íhaldiö.
Og eins og Adda Bára Sig-
fúsdóttir hefur nýlega rakiö i
Þjóðviljagrein var það ekki fyrr
en á siðasta kjörtimabili, að
meirihluti Sjálfstæðismanna,
sem ráöið hafði i borginni i hálfa
öld, tók að sinna húsnæðismál-
um aldraðra aö einhverju
marki. Astæðan var sú að Al-
bert Guömundsson „gerði allt
vitlaust” innan flokksins og
knUði það fram aö borgarstjórn
ræki af sér slyðruorðið og tæki
að byggja þjónustustofnanir
fyrir aldraða. Hann fékk
samþykkta myndarlega fjár-
hæð á fjárhagsáætlun 1974 i
þessu skyni, en þegar til átti að
taka eftir kosningar þaö ár var
ekkert I kassanum.
Byggt af krafti
Þaö var loks áriö 1975 sem
hafist var handa um byggingu
ibUða fyrir aldraöa viö Furu-
gerði. Byggingarnar við Löngu-
hlið og Dalbraut tóku við og
má skrifa fyrrnefndu fram-
kvæmdina á góðverkareikning
fyrrverandi meirihluta. Þjón-
ustuíbUðir við Dalbraut voru
teknar i notkun i nóvember 1979
og lét nýi meirihlutinn Albert
Guðmundsson njóta verka sinna
með þvi' að kjósa hann áfram til
formennsku i byggingarnefnd
stofnana i þágu aldraðra.
Byggingarnefndin og hinn
nýi meirihluti létu ekki staðar
numið við Dalbraut, en hélt rak-
leiðis áfram og snemma á næsta
ári verður stórt dvalar- og hjúkr-
unarheimili fullbúið við
Snorrabraut. Þá verður tekið til
við þá næstu, sem veröur i
Seljahverfi. Núverandi meiri-
hluti hefur þvi byggt af krafti
allt kjörtfmabilið. Hinsvegar
hefur verið horfið frá þeirri
stefnu að hafa allt undir i einu
og koma litlu i verk, eins og
lenska var á ihaldstimanum.
Þess í stað er öllum kröftum
beitt að afmörkuðum verkefn-
um og kappkostaö að ljúka þeim
á skömmum tima.
Þetta á sérstaklega við um
framkvæmdir við Borgarspital-
ann. Þegar nýi meirihlutinn tók
við var ákveðið að einbeita
kröftunum að þvi aö ljúka bygg-
ingu þjónustuálmu eins og óhjá-
kvæmilegt var talið, og snúa sér
siðan af fúllum krafti að B-álm-
unni. B-álma Borgarspitalans
mun fuilbyggð rúma 174 aidraöa
langlegusjúklinga og stefnt er
að þvi' að ljúka viö hana
snemma á árinu 1983.
Leist ekki á
áróðursstöðuna
Birgir Isleifur Gunnarsson
fyrrum borgarstjóri hefur hins-
vegar dregið fram pappira sem
eiga að sýna að B-álman hefði
verið að þjóta upp siðustu árin
hefði ihaldiö ráðiö áfram i
Reykjavik. Adda Bára Sigfús-
dóttir borgarfulltrúi hefur á
ákaflega ljósan hátt sýnt fram
á hér i' Þjóðviljanum 26. febrú-
ar, að pappirsdraumar Birgis
Isleifs eru hjákátleg plögg og
dæmd i öskutunnuna frá
upphafi.
Hugur Sjálfstæðismanna al-
mennt hefur greinilega komið
fram við afgreiðslu fjárhags-
áætlana i Reykjavik- siðustu
árin. „Það var tómahljóð i
borgarkassanum sumarið 1978
og Birgir tsleifur Gunnarsson
talaði um að niðurskurður
okkar á fjárhagsáættun við þær
aöstæður væri kák. Siðan hafa
þeir Sjálfstæðismenn ekki lagt
neitt til málanna, þegar fjár-
hagsáætlanir hafa verið af-
greiddar fyrr en nú aö þeir lögðu
til 5% niðurskurð á öllum
framkvæmdum borgarinnar.
Þegar leið á þann fund borgar-
stjórnar sem afgreiddi fjár-
hagsáætlun, báðu þeir að visu
um aö fá aö breyta tillögu sinnni
og undanskilja by ggingar I þágu
aldraöra. Þeim leist vist ekki á
áróðursstöðuna með tillöguna
óbreytta," skrifar Adda Bára.
Samfellt átak og
verulegir fjármunir
t þingræðu á dögunum
sagöi Svavar Gestsson félags-
Ritstjórnargrein
málaráðherra m.a. um þjón-
ustustofnanir fyrir aldraöa:
„Það er athyglisvert að sam-
kvæmt spám sem liggja fyrir
frá Þjóöhagsstofun og Hagstofu
um ibuafjölda i landinu þá er
gert ráð fyrir því að núna 1.
desember s.l. hafi veriö 19800
einstakiingar 67 ára og eldri hér
ilandinu, en að þeir verði orðnir
um 27 þúsund um næstu alda-
mót. Það er þvi alveg ljóst, að
hér er um vaxandi verkefni að
ræða. Þó aö átak verði gert með
þeim hætti, sem nú er i undir-
búningi meðýmsum byggingum
hér á höfuðborgarsvæðinu, er
alveg augljóst mál, að sliku
átaki verður að halda áfram.
Það verður ekki hægt aö staldra
við i fyrirsjáanlegri framtiö,
heldur þarf stöðugt aö verja tii
þessa mjög verulegum fjár-
munum.”
Frelsað með
niðurskurði
Vandamál aldraðra lang-
legusjúklinga eru alvarleg og
brýn. Þau má nota I baráttunni
um atkvæðin. En hvernig ætlar
ihaldiö sem hyggst frelsa borg-
ina meö skattalækkunum að
leysa þennan vanda? Hér er um
að ræða pólitiskt mál og spurn-
ingin stendur um það hvort
stjórnmálamenn og almenn-
ingur erureiðubúnir að greiða
þann kostnað sem er þvi sam-
fara að búa sæmilega að þeirri
kynslóö sem lokið hefur
starfsferli sinum. Ihaldið i
Reykjavik undir nýrri forystu
herskárra niðurskurðarmanna
ætlar að frelsa borgina meö
stefnu sem gengur i þveröfuga
átt.
—ekh.