Þjóðviljinn - 28.02.1981, Page 13

Helgin 28. febrúar til 1. mars 1981 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 13

Gamla
hirð-
leikhúsið
Aftgöngumiði að
grimudansleiknum
fræga aðfararnótt
17. janúar 1772.
í Kristjánsborgarhöl
situr nú danska þingiö,en
áður var þar konungssetur.
Að vísu ekki í þeirri höll
sem nú er, því að hún er
ekki svo gömul. Gamla
Krist jánsborgarhöll er
brunnin, en þó urðu hliðar-
álmurnar eftir. I einni
þeirra hefur varðveist
gamla hirðleikhúsið sem
merka stof nun og segir hér
frá henni.
Hinn 30. janúar 1767 var hirð-
leikhúsið opnað formlega i tilefni
af 18 ára afmælisdegi Kristjáns
sjöunda Danakonungs. Var þá
sýnd franska óperan ,,Le roi et le
fermier” eftir Sedaine og Mon-
signy. Næstu áratugi og aldir var
vagga leiklistarinnar i Danmörku
t.d. á siðustu öld ungur, og feim-
inn maður og bað um inngöngu og
fékk að vera eitt af tröllunum i
bellettinum Armida. Þetta var
hr. Andersen eins og stóð i pró-
gramminu, siðar þekktur sem
ævintýraskáldið H.C.Andersen.
Sjálfur hefur hann skrifað hvi-
likur stórviðburður það var fyrir
hann að sjá nafnið sitt á prenti i
fyrsta sinn. Hann tók pró-
grammið með sér i rúmið um
kvöldið og starði á það langt fram
á nótt.
Og þetta minnir á að hér stóð
vagga danska ballettsins. Ef ætti
að rifja upp sögu þessa leikhúss
og hverjir hafa komið þar upp á
senu væri það til að æra óstöð-
ugan. Þess vegna látum við
staðar numið hér. — GFr
Eitt af því sem Vigdís
heimsótti í Danmörku
l>etta rúmlega 200 ára
gamla leikhús er nú
leiklistarsafn Dana
Stofnandi hirðleik-
h ú s s i n s , g e g g j a ð i
konungurinn Kristján
\ II
grimudansleikir við hirðina og
meðan þeir stóðu sem hæst iðk-
uðu drottningin og greifinn ástar-
leiki sina i hliðarherbergi sem
enn er varðveitt.
Aðfararnótt 17. janúar dansaði
drottningin i siðasta sinn i hirð-
leikhúsinu. Þá fór fram grimu-
dansleikur, en nóttina eftir var
gerð hallarbylting. Struensee
greifi var handtekinn i rúmi sinu
og sömuleiðis leikhússtjórinn,
vinur hans Brandt greifi. Þeir
voru báðir dæmdir til dauða og
teknir af lifi en drottningin gerð
útlæg til Hannover.
Þannig hefur þetta aldna leik-
hús verið umgerð stórfenglegra
atburða i sögu Danmerkur og
þegar maður kemur inn i það
andar allt af sögu. Hingað kom
Ganili iniigaiigurinn i hirðleik-
húsiö
1 þessu búningsherbergi átti Karólina Matthildur ástarfundi við
Struonsee greifa meðan dansleikir fóru fram i sjálfu leikhúsinu.
vígt var á öndverðu því
herrans ári 1767. Þar er nú
leiklistarsafn og var Víg-
disi Finnbogadóttur, for-
seta íslands sýnt það sl.
fimmtudag. Skömmu áður
var íslenskum blaðamönn-
um i boðsferð sýnd þessi
Hreinn Erlends-
son forseti Al-
þýðusambands
Suðurlands
llreinn Erlendsson var kjörinn
forseti Alþýðusambands Suður-
lands á þingi þess um siðustu
helgi með meirihluta atkvæða á
inóti Auði Guðbrandsdóttur.
Meirihluti kjörnefndar lagði fram
tillögu um Hrein, en tillagan um
Auði kom fram á þingfundinunt.
Samstaða varð i kjörnefnd um
tilnefningu til varaforseta, Sigurð
Óskarsson, og hlaut sú tillaga
samþykki þingsins.
Þá varð i kjörnefnd full sam-
staða um Gunnar Kristmundsson
sem ritara, Þorstein Bjarnason
gjaldkera og Dagbjörtu Sigurðar-
dóttur, Simon Gunnarsson og
Hilmar Jónsson sem meöstjórn-
endur.
i hirðleikhúsinu i Kristjáns-
borgarhöll. Undir þvi voru hest-
hús konungs og hrossalyktin
þaðan varð brátt órjúfanlegur
þáttur i leikhússtemmningunni.
Það var i anda tiskuheimspekings
18. aldar Rousseaus er boðaði
afturhvarf til náttúrunnar.
Kristján konungur sjöundi var
snargeggjaður sem frægt var.
Hann var svo áhugasamur leik-
húsmaður að hann krafðist þess
að fá að leika sjálfur. Þannig lék
hann t.d. Orosman soldán i leik-
ritinu Zaire eftir Voltaire árið
1768. Soldán þessi er menntaður
einvaldur sem drepur sig og sina
heittelskuðu vegna afbrýðisemi.
Nútimalæknar hafa komist að
þeirri niðurstöðu að þátttaka kon-
ungs hafi ekki einungis stafað af
einskærri ást á listum heldur voru
viðtökurnar sem hann fékk á sviði
til þess fallnar að bægja frá
honum þunglyndi.
í hlutverki soldánsins öðlaðist
hann það sem lifið neitaði honum
um. Drottning hans, Karolina
Matthildur hélt nefnilega heiftar-
lega framhjá með stórkostlegum
afleiðingum fyrir hana sjálfa og
allt Danaveldi. Viðhaldið var
enginn annar en læknirinn
Struensee greifi sem notfærði sér
ástarsambandið við drottninguna
til þess að gripa völdin og i raun
gerast einvaldur yfir landinu um
skeið.
1 hirðleikhúsinu fóru fram
MANNFAGNAÐUR
FERMING
Kaldu boröit) frá Hlíóaremia
er öðruvísi. Vid senilum þad
heim á fötum og í skálum
hönnudum af Hauki Dór.
^ Verð kr. %.—
HLÍÐARENDI
OPNARKL. 18.00
ÖLL KVÖLD.
BORÐAPANTANIR
FRÁKL. 14.00
Í SÍMA 11690.
BRAUTARHOLTl 22.
ÞARFT ÞÚAÐ HALDA:
stjórnarfund, kokkteil-
partí, blaðamannafund,
aðalfund, brúðkaup,
fermingu?
Þá skaltu halda hann á
HLÍÐARENDA í hádegi.
Við leigjum út salinn frá
kl. 10.00 fh.—17.00.
Munið: Hjá okkur eru
allar veitingar.