Þjóðviljinn - 28.02.1981, Síða 25

Þjóðviljinn - 28.02.1981, Síða 25
Helgin 28. febrúar til 1. mars 1981 ÞJOÐVILJINN — StÐA 25 Botvinnik Fyrir rúmlega tlu árum var bandariskur skáksniliingur, Bobby Fischer, fenginn til aö gera 10 sjónvarpsþætti fyrir júgósla vneska sjón varpsstöð. Efni þáttanna var umfjöliun um 10 mestu skákmenn allra tima. Hver þáttur fjallaði um einn einstakan skákmann þar sem Fischer skýrði eina skák, tók fyrir séreinkenni hvers skák- meistara og rabbaði jafnframt iitillega um hitt og þetta sem á daga viðkomandi hafði drifið. Ekki man ég nákvæmlega hverjir þessir skákmeistarar voru, nema hvaö i hópnum mátti finna Lasker, Aljékín, Capablanca, Tal, Spasski, Petrosjan og Larsen. Fischer tók sjálfan sig ekki fyrir i þáttum þessum, né heldur Mikhacl Botvinnik, þann skákmeistara, sem einn frægasta skákmann heimsins. Þaö er út af fyrir sig skiijanlegt að Fischer skyldi hafa látiö hjá liggja að fara ofan i saumana á eigin persónu, siikt gæti flokkast undir sjálfbirgingshátt, og Fischer hefur ávallt veriö varkár i samskiptum sínum við fjöl- miðla. Þaö vakti hinsvegar mikla athygli, að hann skyldi sleppa Botvinnik, þeim skákmanni sem einna lengst hefur haldiö heims- meistaratitlinum. Aöspuröur sagöi Fischer, aö Botvinnik heföi teflt bæöi litiö og illa þau ár sem hann bar krúnuna en heföi tekist aö halda svo lengi i titilinn vegna sterkar aöstööu sinnar f sovésku þjóðlífi. I þessu felst auövitaö nokkurt sannleikskorn. Utan þess að verja heimsmeistaratitilinn reglulega frá árunum 1951-’63, þá tefldi Botvinnik sárasjaldan i opinberum skákmótum. Hann haföi öörum hnöppum aö hneppa sem rafmagnsverkfræöingur, vann fulla vinnuviku, nema hvaö á miövikudögum tók hann sér fri sem hann notaö til skákrann- sókna. Botvinnik þótti á þessum árum hreint ótrúlega reglusam- ur, dagurinn var þrautskipulagö- ur út i ystu æsar. Þaö var t.a.m. ekki heiglum hent fyrir kunningja hans aö koma i heimsókn. Ef knúiö var dyra þegar hinn heföbundni 30-minútna göngutúr — úti i frisku lofti •— var á dag- skránni urðu gestirnir aö gjöra svo vel aö biöa I hálftima, og ekki var svo vist aö betra tæki viö þegar gönguferöinni var lokið, t.a.m. ef reglulegar höfuö- og öndunaræfingar voru á dagskrá. Þaö er til marks um skipulags- hæfileika Botvinniks, aö þegar hann æföi undir seinna einvigiö viö Michael Tal, sem fram fór ár- iö 1961, þá lét hann þjálfara sinn ganga i kringum skákborðiö meö hrööum hreyfingum og svælandi sigarettu. t fyrra einviginu var það einmitt þetta háttalag töframannsins frá Riga sem hrjáöi Botvinnik hvaö mest. Ekki alls fyrir löngu barst greinarhöfundi i hendur úrdrátt- ur úr grein sem Botvinnik ritaöi i bók nokkra þar sem sovéskir af- reksmenn á hinum ýmsu sviðum gera úttekt á ferli sinum og frama. Þar fer Botvinnik ófögr- um oröum um Fischer og kann aö vera aö þar sé eina ástæöuna aö finna fyrir þvi aö Botvinnik var sleppt úr áöurnefndum sjón- varpsþáttum. I greininni ræöir Leiðin á tindirm er torsótt og ógreiðfær... Þaðan liggja allar leiðir niður á við Botvinnik segir frá Botvinnik um einvigi sem fyrir dyrum stóö milli hans og Fischers. Segir hann Fischer hafa veriö ósamvinnuþýöan i meira lagi og ávallt haldiö fram eigin kröfum um framkvæmd einvfgisins. Eftir mikla togstreitu var hætt viö þetta einvigi, er. var hugsaö sem einskonar svana- söngur Botvinniks á skáksviðinu. I staö þess var haldiö i Hollandi 4 manna skákmót meö þátttöku Spasskis, þáverándi heimsmeist- ara, Larsens og Donners. Þetta var i Leiden i Hollandi áriö 1970. En þaö er ýmislegt fróðlegt annaö en samskipti Botvinniks og Fischers. Botvinnik kom fram á sjónarsviöiö i kringum 1930 þegar sterkustu skákmenn heims voru enn Aljékin, Capabalnca og Lasker. Eftir stjórnarbyltinguna i Rússlandi var gert mikið átak til að gera veg skáklistarinnar sem mestan. Arangurinn kom eölilega nokkuö seint i ljós, en smátt og smátt uröu Sovétmenn leiöandi þjóö á skáksviöinu. Alþjóölega skákmótiö i Moskvu 1935 var i raun fyrsta mót sinnar tegundar i Sovétrikjunum og þá fóru menn aö taka eftir þvi hversu hinn almenni sk á k s t y r k 1 ei k i Sovétmanna haföi vaxiö. Mótiö fór fram fyrir fullu húsi áhorfenda, 5000 manns létu sig hafa þaö aö hanga hver upp á öörum. Botvinnik deildi sigrinum meö þáverandi tékka (siöar Sovétmanni), Salo Flohr, þeir uröu hálfum vinningi á undan Lasker sem þá var 66 ára. Capa- blanca hafnaöi i 4. sæti, en i neösta sæti varö eini kvenkyns þátttakandinn, Vera Menchik. A næstu árum vann Botvinnik hvern sigurinn á fætur öörum, og varö lýöum ljóst aö, jafnvel þótt Aljékin héldi titlinum, þá var þaö i meira lagi vafasamt, að hann ætti tilkall til þess aö teljast besti skákmaöur veraldar. Auk Bot- vinniks sýndi Keres af sér afar heilsteypta taflmennsku og nokkru siöar Smyslov, allt skák- menn sem meö árunum uröu þeir virtustu i heimi. Heimsstyrjöldin braust út, og þá þýddi nú litiö aö berjast meö taflmönnunum. A skáksviöinu sem annarsstaðar drabbaöist allt niöur, og margir fremstu stórmeistarar heims létu lifiö i þessum mikla hildarleik. Botvinnik slapp viö aö gegna herþjónustu sakir daprar sjónar, en vann öll striðsárin sem aö- stoöarmaöur I háspennustöö. Þegar séö var fyrir endann á striöinu var leitast viö aö koma á einvigis milli Botvinniks og Aljé- kins. Einvigið átti aö fara fram i Sov- étrikjunum og segir sagan að Aljékin, sem haföi oröiö aö þola hinar verstu hörmungar á striös- árunum, hafi hlakkaö mjög til feröalagsins, ekki sistfyrir þá sök aö nú átti hann loksins aö fá tæki- færi til aö berja fósturjörðina augum. úr þessu einvigi varö aldrei. Aljékin lést snemma árs 1945 — úr heilablóöfalli. Botvinnik vann svo titilinn i 5 manna keppni tveimur árum siöar. Þátt- takendur voru auk hans Reshevski, Keres, Euwe og Smyslov. Af skákum Botvinniks viö gömlu meistarana, þ.e. Capa- blanca, Alkékin og Lasker, er vinningsskák hans viö Capa- blanca frá AVRO-mótinu 1938 sú frægasta og hefur löngum veriö talin ein sú allra besta sem Botvinnik hefur teflt. Hún hefur viöa birst og komiö fyrir augu fjölmargra skákmanna. En aldrei er góö visa of oft kveöin: Hvitt: Botvinnik Svart: Capablanca Nimzoindversk vörn 1. d4-Rf6 2. c4-e6 3. Rc3-Bb4 4. e3-d5 5. a3-Bxc3+ 6. bxc3-c5 7. cxd5-exd5 8. Bd3-0-0 9. Re2-b6 10. 0-0-Ba6 11. Bxa6-Rxa6 12. Bb2-Dd7 13. a4-Hfe8 14. Dd3-c4? (1 aths. sinum gefur Botvinnik þessum leik spurningarmerki og segir aö jafnvel þó svartur nái aö vinna peðiö á a4 sem tekur óra- tima þá skipti þaö sáralitlu máli miðaö viö kraftinn i peöaframrás hvits á miöboröinu. Svartur átti mótsspilsmöguleika eftir c-lin- unni og meö þvi aö biöa meö aö ákvarða stööu c-peösins heföi hviti peðameirihlutinn á miö- boröinu oröiö vandmeöfarnari.) 15. Dc2-Rb8 (Þessi riddariá leiðinni tilb3.) 16. Hael-Rc6 19- e4-Dxa4 17. Rg3-Ra5 20. e5-Rfd7 18. f3-Rb3 21. Df2 (Undirbýr framrás f-peösins. Svartur á i vök aö verjast þrátt fyrir umframpeðiö.) 21. ,..-g6 22. f4-f5 (Þaö er tæplega hægt aö gripa til annarra ráöa. Svartur mátti alls ekki leyfa 23. f5.) 23. exf6-Rxf6 24. f5-Hxel (1 erfiöum stöðum skal leitast eftir uppskiptum, segir regla góö. 1 þessu tilviki fá uppskiptin litlu áorkaö.) 25. Hxel-He8 26. He6!-Hxe6 (Eöa 26. — Kf7 27. Hxf6+ Kxf6 28. fxg6+ o.s.frv.) 27. fxe6-Kg7 29. De5-De7 28. Df4-Dc8 (Hvitu mennirnir hafa náö hámarksvirkni. En er hægt að bæta stöðuna? Fái svartur minnsta friö eru peöin á drottn- ingarvæng komin af staö. Næsti leikur gerir gæfumuninn. Bot- vinnik varö aö hafa séö hann löngu áöur. Afbrigöi leikfléttunn- ar eru óvenju löng og enda, hvort sem menn trúa þvi betur eöa verr i lokastöðunni!) abcdefgh 30. Ba3!!-Dxa3 33. Dxt6+-Kg8 31. Rh5+!-gxh5 34. e7! 32. Dg5 + -Kf8 1 siöasta sunnudagsþætti var ekki aö finna neina þraut fyrir menn aö glima viö. Hér kemur ein óvenju strembin: abcdefnh — Hvftur mátar í þriöja leik. Frá alþjóölega skákmótinu I Moskvu 1935.José Raoul Capablanca situr aö tafli. Pallas Aþena horfir á. Mótiö fór fram i einu stærsta iistasafni Moskvuborgar og fylgdust um 5000 manns meö hverri umferö. Mikhael Botvinnik. (Nákvæmni er þörf. Eftir 34. Df7+ Kh8 35. e7 nær svartur jafn- tefli, 35. — Dcl+ 36. Kf2 Dd2+ 37. Kg3 Dxc3+ 38. Kh4 Dxd4+ 39. Kxh5 De5+ og svartur nær þráskák.) 34. ,..-Dcl+ 25. Kf2-Dd2+ 36. Kg3-Dd3+ 39. Kh4-De4 + 37. Kh4-De4+ 40. g4-Del + 38. Kxh5-De2+ 41. Kh5 — Svartur gafst upp. Hann skák- ar ekki miklu meira aö neinu gagni. WBDWaEÍ! ■ ■ ■ á besta staö í bænum. Þægileg vel búin herbergi. Lipur þjónusta. Kaffistofan... eropin allan daginn. Heitur matur, brauö, kaffi og kökur. Vistlegt umhverfi. RAUDARÁRSTÍGUR 18 SÍMi 28866

x

Þjóðviljinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.