Þjóðviljinn - 04.04.1981, Blaðsíða 17

Helgin 4.-5. april 1981. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 17
Bandaríski rithöfundur-
inn Marilyn French vakti
heimsathygli er bók henn-
ar Kvennaklósettið kom út.
Á síðasta ári kom ný bók
frá hendi höfundar, er
nefnistThe Bleeding Heart
er þýða mætti sem
Viðkvæm sál eða eitthvað í
þeim dúr. Hefur hún einnig
vakið mikla athygli og
umtal. Hér á eftir _ fer
þýðing á viðtali sem norski
blaða maðurinn Else
Michelet átti við Marilyn
French eftir útkomu sfðari
bókarinnar en það birtist í
7. hefti tímaritsins
Kontrast árið 1980. I viðtal-
inu er rætt um þær spurn-
ingar sem bækurnar hafa
vakið/t.d.: Breytingar eru
nauðsynlegar, en er það
öruggt að við verðum
hamingjusamari með því
að breytast? Hvers vegna
líta svo margir karlmenn á-
kvenréttindahrey finguna
sem ógnun? Er nýtt
menningartímabil að hef j-
ast? Þetta er þemað í
viðtalinu.
Norski blaðamaðurinn Else Michelet
ræðir við bandaríska rithöfundinn
Marylin French, höfund bókarinnar
Kvennaklósettið
Marylin French: Konur af okkar kynslóö fórna sér og er fórnaö.
HVAD TEKUR VIÐ?
—Enskur rithöfundur hefur lát-
ið svo um mælt aö bók þin
Kvennaklósettið sé ein af þeim
bókum sem breytir lífi manns.
Heldurðu að nokkur bók og þá
þessi sérstakiega sé fær um að
breyta lifi manna?
— Ég kallaði aðalpersónu
sögunnar Miru sem er gælunafn
fyrir spegilinn sem við sjáum
okkursjálfi. Ég held að marg-
ir hafi fengið það á tilfinninguna
að i bókinni hafi lif þeirra verið
skrásett á einhvern verðugan og
þýðingarmikinn máta, sem þeir
höfðu aldrei leyft sér að leiöa
hugann að sjálfir. Þeir sem senda
mér bréf skýra frá breytingum. A
ytra boröinu felast þær i þvi að
konur skilja við menn sina
o.s.frv. En i raun og veru felast
þessar breytingar i þvi að kon-
urnarfara að lita öörum augum á
sjálfarsig.
— Mfra finnur smátt og smátt
lifi sinu gildi og verður meðvituð
um sjálfa sig. A bakhlið kiljuút-
gáfunnar stendur að þessi þróun
sé tákn um þá upptendrun sem
fylgi frelsun konunnar. En nú er
Mira hreint ekki svo mjög upp-
tendruð i bókarlok.
— Ég lit siöur en svo á að þróun
Miru sé i átt til hins verra heldur
þvert á móti til hins betra. Rauði
þráöurinn i mörgum kvennabók-
menntum er sá aö ef manni takist
að breyta lifi sinu veröi maöur
hamingjusamur og siðan sé
framhaldið samfelld sigurbraut.
Þetta nær auðvitað ekki nokkurri
átt. Mira er heilsteypt kona i
bókarlok. Hún átti ekki annarra
kosta völ en fara þessa leiö. En
breytingin hefur ekki endilega i
för með sér paradis.
— Kvennaklósettið hefur nú
verið þýtt á fjölmörg tungumál og
er orðið að eins konar klassik.
Finnst þér móttÖkurnar, sem þú
og boðskapur þinn hefur fengiö,
inisjafnar eftir þjóðum og ólfkum
kvennahópum?
— Móttökurnar eru svipaðar
hjá venjulegum konum. Það
getur maður séð á sölu bókarinn-
ar og viöbrögðum við henni eftir
þvi sem timinn hefur liðið.
Viðbrögð hinna ýmsu kvenfrelsis-
hreyfinga hafa hins vegar verið
misjöfn. Feministar i Þýskalandi
og á Spáni hafa t.d. afneitað
henni. Þeim finnst ég ekki vera
nægilega róttæk. Sjálfri finnst
mér ég vera miklu róttækari en
þær. Þær vilja tengja kvennabylt-
inguna efnahagsbyltingu og binda
von sina viö hóp manna sem
sagan hefur margsinnis sýnt að
eru ekki veröugir þess að binda
vonir við. Byltingin verður að
ganga miklu lengra heldur en
marxisminn gerir ráð fyrir.
Vopnuð bylting er að minu áliti
gagnslaus. Við þurfum byltingu
sem breytir viðhorfum kvenna til
sjálfra sin og karlmanna til
kvenna og lifs þeirra.
— Vildi ekki Che Guevara
senda okkur á ný inn f eldhúsin?
— Eöa f rúmið. Stokely
Carmichael var spurður um það
hver væri staöa konunnar i
mannréttindahreyfingu svartra i
Er ofbeldi eina
tilfinningin sem
fullorðnir
karlmenn eru
færir um að tjá?
Bandarikjunum og hann svaraði
„prone” (liggjandi).
— Fyrsta atriöiö i Kvenna-
klósettinu snerti einhvern streng
hjá mér og örugglcga mörgum
öðrum. Það er þegar Mira þorir
ekki út af klósettinu en situr vit-
stola af hræöslu á „womens
room”. Siðan endarðu með setn-
ingunni „some Deaths take
forever”. Mér finnst það sem þú
lýsir i Kvennaklósettinu vera
Hefð árþúsunda
um samskipti
karls og konu og
uppe 'ldi barna
verður ekki
þurrkuð út í
einu vetfangi
nokkurs konar lýsing á dauðan-
um. Þar er fjallaö um fólk sem
fer inn á nýja braut án þess að
geta nýtt sér hana, þvi ef það
gerir eitthvaö verður þaö notaö
gegn þvi. Einmitt þess vegna er
það mér mikilvægt að heyra af
þinum vörum að einangrunin sem
Mira finnur fyrir undir iokin sé
nauðsynleg og góö...
— Ég er ekki viss um að hún sé
nauðsynleg. Ungar konur fara
léttar inn á þessa lifsbraut og
finna ekki fyrir sama vonleysi og
Mira. Mira er af þeirri kynslóð
sem fórnar sér og er fórnað. Hún
tilheyrir þeim sem ekki geta losn-
að undan hinum sterku tilfinn-
ingaböndum fortiöarinnar jafnvel
þó aö hún sé orðin vel meövituö
kona. Ég held að margar aðrar
konur standi i sömu sporum.
Kannski verður þetta allt ööru
vist hjá börnunum ykkar. Þau
fara i skóla og háskóla og hrærast
á sinn hátt i öðru kerfi, öðrum
heimi. Það sem heldur tilfinn-
ingalega aftur af Miru og hennar
kynslóð er hiö hefðbundna hlut-
verk eiginkonunnar og móðurinn-
ar.
— Já, einmitt. Ef allt lifið hefur
miðast að þessu tvennu, þá er það
orðið skiiorðsbundið. Þú getur
ekki slitið þig frá þvi. Þú getur
ekki gefið „kærleikann” upp á
bátinn jafnvel þó að það hafi i för
með sér að þú veröir að fórna öllu
öðru. Einu sinni kaliaði ég það
„ógn hamingjunnar”.
— Það er ekki hamingja. Það
ernokkurskonar,,ást” sem þýðir
að þú hættir að ráða yfir lifi þinu.
Þaö er gott að vera elskaöur en að
vera ástfanginn er ekki
hamingja; þaö er eiginlega aö
vera galinn. En innræting okkar
kvenna nær ekki bara til ástar-
innar og hamingjunnar. Okkur
hefur verið kennt að það sé ekkert
skemmtilegt aö vera einar á báti.
Ég trúi ekki þeirri kenningu
þegar allt kemur til alls. Ég held
að maður geti haft mikla ánægju
af þvi að vera alein, sérstaklega
ef þú hefur alið upp barn og átt
fjölskyldu eins og ég. Mér finnst
það dásamleg tilfinning að ganga
inn I auða íbúö þar sem enginn
ætlast til neins af þér. Þú átt þig
sjálfa I þinu eigin lifi.
En það skal tekið fram að við
erum mótaðar af ákveðinni
menningu og túlkum tilfinningar
okkar eins og hún hefur kennt
okkur. Það er hræðilega erfitt að
slita sig frá þessari menningu og
raunar ekki gerlegt andlega. Og
við munum halda áfram að eitra
fyrirungum stúlkum með venjum
okkatj stofnunum og hugtökum.
— Nýr skiiningur þýöir ekki
endilega að breyting fyigi strax.
Það þarf langan tima til að verða
frjáls undan þessum aðstæðum.
Bækur þinar eru að mörgu leyti
svartsýnar. Lýsing á þvi sem við
gætum kailað „nauðgunarsam-
félagið” gefur okkur skýringu á
þvi hvernig og hvers vegna kon-
ur, ef svo mætti segja, fara yfir
mörkin og verða byltingarsinnað-
ir feministar sem heyja baráttu
sina með öllum tiltækum meööl-
um. Eru slíkir hópar sterkir i
Bandarikjunum?
— Nei, en ég held að þeir veki
hræðslu hjá karlmönnum sem eru
máttugri en nokkuö annað sem ég
hef fundið. Komi saman 2—3 rót-
tækar konur eru þeir um leiö
komnir á sporiö og reyna að
útrýma þeim.
Fyrir u.þ.b. 10 árum var hópur
Framhald á bls. 18.
er