Þjóðviljinn - 16.04.1981, Page 12

12 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 16. april 1981.
Og þá er þaft vatnsnuddift.l svona félagsskap og vift þessar kringumstæftur er auðvelt aft una sér allan daginn.
Mynd: — eik
Heilsuhælið
í Hveragerði
Svona reifttúr blátt áfram tálga af manni holdin, segir Kristján tsfeld.
Mynd: —eik
HEILBRIGT LIF
SKIPTIR HÖFUÐMÁLI
Rúmur «ldarfjórðungur
er nú liðinn síðan Heilsu-
hæli Náttúrulækninga-
félags íslands tók tilstarfa
i Hveragerði. Fram-
kvæmdir við byggingu
hæl isins hóf ust árið 1953 en
það var opnað 24. júlí 1955.
Gat það þá tekið á móti 40
sjúklingum. Fyrsti læknir
hælisins og óþreytandi bar-
áttumaður fyrir stofnun
þess var Jónas Kristjáns-
son, sem um langa hríð
hafði verið héraðslæknir í
Skagaf irði, við mikinn
orðstírog verðskuldaðan.
Svo gerftist þaö einn daginn aö
vift Einar ljósmyndari lögftum
leift okkar austur i Hveragerfti
m.a. i þvi augnamiði aö fá, þótt
ekki væri nema ofurlitla nasasjón
af þeirri starfsemi, sem fram fer
á Heilsuhælinu. Var okkur tekift
tveim höndum af yfirlækninum,
Isak G. Hallgrimssyni og fram-
kvæmdastjóranum, Friðgeiri
Ingimundarsyni. Hitt er svo ann-
aft mál hvernig til tekst meft aft
koma þvi öllu til skila, sem þarna
var aft sjá og heyra, en ég set alit
mitt traust á Einar meft mynda-
vélina, þvi hann er mikill meist-
ari ,,i faginu”. Hafa þeir ísak og
Friftgeir aft mestu leyti orðift um
þaft, sem hér fer á eftir. Verftur
ekki farift Ut i aft flokka hvaö er
haft eftir hvorum en vift spurðum
þá fyrst hve lengi þeir hefðu
starfaft vift Hælift.
— i
f
Ymiss konar
mannleg mein
— Ég byrjafti hér hinn 1. októ-
ber 1979, sagfti tsak. Kom þá frá
Sviþjóft þar sem ég haffti stundaft
sérnám i orkulæknihgum og
endurhæfingu.
— Og ég tók hér vift fram-
kvæmdastjórninni 1977, sagfti
Friögeir.
— Ekki ert þú eini læknirinn vift
Hæliö, Isak?
— Nei, hér starfar einnig annar
læknir, Þórhallur B. Ólafsson,
sem var áöur héraöslæknir i
Hveragerfti.
— Hverskonar kvillar eru þaö
Friögeir Ingimundarson
lsak G. Hallgrfmsson
einkum, sem þift glimiö hér vift?
— Þaft er nú fyrst og fremst
ýmis, konar gigtarkvillar, sem
hrjá þá sjúklinga, sem hingaö
sækja og svo likamleg vandamál
önnur af ýmsu tagi.
— Er sjUklingunum visað
hingaft eöa koma þeir ötilkvadd-
ir?
— Ailir sjUklingar koma hingaft
eftir tilvisun frá lækni.
Læknismeðferð
— Er kannski hægt aft lýsa, i
stuttu máli, þeirri meðferö, sem
sjUklingar fá hér?
— 1 stuttu máli er þaft nú e.t.v.
erfittsvo aö gagn verfti aft. En vift
leggjum mikiö upp úr mataræft-
inu. Vift reynum aft megra fólk,
þvi margir eru i þörf fyrir þaft. I
þvi skyni beitum vift m.a. föstu.
Sumum list kannski ekki alltof vel
á þaft en ekkert bendir til þess aft
fóiki sé óhollt aft fasta, þvert á
móti. Ég hef reynt hana á sjálfum
mér, (Isak), og varft afteins gott
af. I Sviþjóft hefur verift gerð til-
raun meft aft láta fólk fasta i 40
daga og kom siftur en svo nokkuö
neikvætt Ut Ur þvi. Amerikumenn
hafa gert tilraunir meft ennþá
lengri fóstu.
En við skulum gera okkur grein
fyrir þvi aft svelti er allt annaft en
fasta. Meöan á föstunni stendur
fær sjUklingurinn pressaftan safa
af ávöxtum og grænmeti, annaft
ekki. Ef óþæginda verður vart þá
breytum vift eitthvaft til ai yfir-
leitt þolir fólk föstuna vel og liftan
þess er góft. Vift náum af sumum
1/2 kg. á dag, þegar best lætur, en
árangurinn veltur mikið á vilja
fólksins sjálfs.
NU svo er þaö náttúrlega matar
æftift. Vift foröumst fiturikan
mat, hvitt hveiti, sykur og þvi um
likt. Höldum okkur sem allra
mest við gröfmetift. Foröast ber
aft neyta áfengis og tóbaks. Þó er
hér eitt herbergi, sem fólk fær aft
reykjaief þaft er mjög Ula haldið.
Þaft nefnist Syndin.
Þaft skiptir höfuftmáli hvaft
menn láta ofan i sig, þvi þaft er
ekki sama hvafta eldsneyti vélin
brennir. Vift getum sagt, aft þaö
sem er einkennandi fyrir þennan
staft sé mataræftift og heilbrigt lif i
sambandi vift þaö. Og svo er eins
og sumir þurfi bara aö komast i
nýtt umhverfi.
— Heldur fólk sig vift þaft matar.
æöi sem hér tiökast þegar þaö er
farift héftan?
— Sumt af þvi gerir þaft
áreiftanlega. Aftrir kunna aft
svigna fyrir aðstæöum og um-
hverfi. En yfirleitt er mataræði
fólks að breytast i þá átt, sem
náttúrulækningamenn hafa
boðað.
NU svo eru það náttúrlega böft-
in. Ekki skyldi þeim gleymt, bæfti
vatnsböftog leirböö og svo höfum
viö tværsundlaugar, mismunandi
heitar. Hitameftferft er snar þátt-
ur og ómissandi i sjúkrameftferft
okkarog það er hitinn, sem þarna
hefur fyrst og fremst áhrif. Siöan
erum viö meft nudd, bæfti venju-
legt nudd og vatnsnudd, ljósaböft,'
hljóöbylgjur, stuttbylgjur, leirböft
og sjúkraæfingar.
— Og árangurinn af öllu þessu?
— JU, við getum vel leyft okkur
aft segja, aft fólkift spretti upp hjá
okkur, einkum hift eldra. En eins
og ég sagfti áöan: Spurningin er
kannski öllu öftru fremur sú
hverjum árangri sjúklingurinn
vill sjálfur ná. Þaft á vifta vift, aö
viljinn dregur hálft hlass en hann
gerir stundum meira.
Allstaðar að
— Hvaö hafift þift rúm fyrir
marga vistmenn hér núna?
— NUna höfum vift hér 150-160
rúm. Þegar hælift tók til starfa,
árift 1955, þá rúmafti það 40 sjúk-
linga. Arift 1965 voru þeir orftnir
110 og nU er þaft orftift þetta. Vift
erum hér tveir læknar. Ætli það
megi ekki lengi leita aft staft þar
sem þetta margir sjUklingar
koma á lækni?
En þrátt fyrir þetta er alltaf
langur biftlisti hér. Aftstaða fyrir
heilsubótarstarfsemi er mjög góft
hér í Hverageröi en hún er viftar
til og gegnir furftú að hún skuli
ekki vera betur nýtt.
— Og þaö þarf auftvitaft ekki að
þvi aft spyrja aft þaft fólk, sem
mhg ræðir við ísak G. Hallgrímsson, yfirlækni
Heilsuhælis Nátturulækningafélagsins í Hveragerði,
og Friðgeir Ingimundarson, framkvæmdastjóra þess,
um hælið og þá starfsemi, sem þar fer fram
Fimmtudagur 16. aprll 1981. ÞJÓÐVILJINN — SIDA 13
Nudd er þýftingarm ikill þáttur I læknismeftferft á heilsuhælinu
11? « ''
Mikift er þetta notalegt. Okkur liggur ekkert A rfþp úr strax
Hér er einn I orkumeftferft,
H vern langar ekki til aðleggjast f leirkerin?
Mynd: — eik
hingaö sækir, er hvaöanæva af
landinu?
— Já, þaft er frá öllum lands-
hornum. Ætli láti ekki nærri aft
helmingurinn sé af landsbyggft-
inni en hinn helmingurinn þá af
Reykjavikursvæöinu. En þess
bera aft gæta aft 20-25% af sjúk-
lingunum koma af sjúkrahúsum i
Reykjavik.
— Hvaö dvelja sjúklingarnir
hér yfirleitt lengi?
— Þaft er nú dálitiö mismun-
andi, en algengasti timi meft-
ferðar er 3-5 vikur.
Getur verið
„glatt á Hjalla”
— NU mun þaft fólk, sem hér
dvelur, yfirleitt ekki sárþjáö. Er
ekki stundum lif og fjör i tuskun-
um og töluvert um skemmtanir?
— JU, jU, hér gerir fólk sér aö
sjálfsögöu ýmislegt til dægra-
styttingar. Hér er t.d. spilaft og
teflt. Og svo höfum vift hér ágæt-
an samkomusal og þar eru haldn-
ar kvöldvökur. Vift erum einmitt
aft undirbUa eina núna. Þaö er
siftur en svo aft^lvaran riki ein á
kvöldvökunum, þar fer fram
hljóftfæraleikur, upplestur, söng-
ur, sýndir eru leikþættir og þann-
ig mætti halda áfram aft telja.
Vistmenn, og þá meö aftstoft
starfsfólks, sjá um prógrammift
hverju sinni. — Nú og svo fer hér
fram guösþjónusta einu sinni i
mánufti.
Dvalarkostnaður
— Hvaft kostar dvölin hérna á
dag?
— Þaft fer aft nokkru eftir þvi
hvort bUift er i eins manns her-
bergjum eöa fleiri eru saman.
Eins manns herbergin eru aft
sjálfsögftu dýrari en þau eru engu
aft siöur eftirsótt, enda nefnist sá
gangur Gullströndin. Fast dag-
gjald er kr. 175 og svo eru sérdag-
gjöld eftir herbergjum, frá þvi aft
vera um 25 kr. á dag i eldri hluta
byggingarinnar og upp i aft vera
um 40 kr. i nýja hlutanum. Til aft
byrja með var þaft þannig aft
sjUklingurinn greiddi aö öllu leyti
sjálfur kostnaftinn vift dvöl sina
hér. En svo kom aft þvi að
Tryggingarnar fóru aft greifta
hluta kostnaftarins fyrir þá, sem
hingaft komu eftir tilvisun frá
læknum. Daggjöld hér eru
ákveöin af svonefndri Daggjalda-
nefnd, en þau nægja ekki fyrir
dvölinni hér. Það mun láta nærri
aft 13-15% kostnaðar verfti
sjUklingarnir sjálfir aft greiða.
Og enn er byggt
— Og enn eruft þift aö bæta hér
vift byggingum og þaö i veruleg-
um mæli.
— JU, vift erum að þvi og veitir
ekki af þar sem þvi fer fjarri aft
vift getum annaft eftirspurn eftir
dvöl hér. Viö erum núna að bæta
vift okkur fjórum byggingaálm-
um ogætlum aft koma þeim svona
uppi áföngum. Vifterum búnir aft
taka eina af þessum álmum i
notkun, önnur er orftin fokheld og
svo byggist þaft á fjármagninu
hversu ^reiftlega gengur meft
framhaldiö. En þegar þessar
álmur eru allar komnar upp þá
bætast hér vift 120 rúm.
— Hvernig hefur gengift aft út-
vega fjármagn?
— Auftvitaft engan veginn nógu
vel. Rikift hefur lagt fram nokkr-
ar miljónir og bankar og
Tryggingastofnunin hafa veitt
okkur lán.
NáttUrulækningafélag Islands
stendur fyrir þessum byggingum
og á þær en heilsuhælift hefur sér-
stjórn og hún sér um rekstur
sjUkrahUssins.
Starfsfólk á
faralds fæti
— Hvernig gengur ykkur aft fá
starfsfólk?
— Þaft hefur nú ekki gengift
nógu vel. Vift þurfum t.d. mikift á
sjúkraþjálfurum aö halda en á
þeim er skortur hérlendis. Dálitift
höfum vift fengift hingaft af þýsku
fólki, eins og deildarstjórann okk-
ar hjá nudddeildinni. Hann, —■
það er nU raunar kona, — er búinn
aö vera hér i 15 ár, enda gift og
orftinn islenskur rikisborgari. En
yfirleitt staftnæmist þetta erlenda
fólk hér stutt, þvi þykir launin
vera lág og auftvitaft eru þau þaft
miðaft vift þaft, sem gerist er-
lendis.
— Erþaftrétt, sem ég hef heyrt,
aft hælift reki garðyrkjustöft?
—- Já, þaö er rétt, viö erum hér
meft okkar eigin garftyrkjustöft.
Og þar er einungis ræktaö þaft,
sem vift köllum lifrænt ræktaft
grænmeti, sem þýftir aö viö not-
um eingöngu hUsdýraáburft vift
ræktunina en hvorki tilbUinn
áburft né lyf. Hinsvegar framleift-
um vift ekki ennþá nægilegt af
grænmeti til eigin þarfa.
Og svo kveftjum viö Einar, stór-
um fróftari en vift komum. Þaft
liggur vift aft okkur sé farift aft
langa tii aft £á ofurlítift gigtarkast.
—mhg
I

v>