Þjóðviljinn - 01.05.1981, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 1. mal 1981
Þótt nokkuð
hafi áunnist í
þessum
efnum er
aðeins um að
ræða áfanga
Á mörgum
sviðum er enn
óplægður
akur varðandi
úrbætur á
aðbúnaðiog
hollustuhætti
á
vinnustöðum
Menn hugs-
uðu ekkert
um hvernig
vinnustaður-
inn leit út, það
var sjálf-
ságður hlutur
að hann væri
óhreinn
Fólkið sjálft
verður að
hafa frum -
kvæðið í að
koma lag -
færingum í
gegn á
vinnustöðum
Lögin um að-
búnað,
hollustuhætti
og öryggi á
vinnustöðum
ásamt
stofnun
Vinnueftirlits
ríkisins er
einn af
merkari
áföngum i
sögu verka-
lýðshreyf-
ingarinnar
Um aðbúnað og hollustuhœtti á vinnustöðum
Vífta I byggingariðnaðinum er ástandið bágborið hvað varöar aðbánað manna. Myndin talar slnu máli. — (Ljósm. gel).
Um síðustu áramót tóku
gildi lög um aðbúnað, holl-
ustuhætti og öryggi á
vinnustöðum og um leiðtók
til starfa Vinnueftirlit
ríkisins, sem sjá á um að
þessum lögum sé fram-
fylgt. Svo merkilegt sem
það er, þá hefur þessum
þætti vinnunnar sáralítið
verið sinnt hér á landi í
gegnum tíðina. Þó ber þess
að geta að árið 1866 voru
sett lög til verndunar
vinnuhjúum, og aftur voru
sett lög um þetta atriði
1928.
Síðan koma lög 1952
um eftirlit með verksmiðj-
um og vélum.en síðan ger-
ist ekkert fyrr en 1972
þegar sett voru lög um
hollustuhætti og Heil-
brigðiseftirlit ríkisins og
heilbriqðisnefndir sveitar-
félaga. Þannig verður ekki
sagt að þessum málum
hafi verið sinnt verulega
hér á landi fyrr en á sl.
áratug. Sennilega er
ekki á neinn hallað
innan verkalýðshreyf -
ingarinnar, þótt fullyrt sé
að einn ötulasti talsmaður
þessara mála allra á
undanförnum 20 árum haf i
verið Guðjón Jónsson for-
maður Málm- og skipa-
smiðasambands lslands,og
til hans leitaði Þjóðviljinn
og ræddi við hann um
þróun og stöðu þessara
mála.
Sá skítugasti var
talinn duglegastur
— Ætli það sé ckki best að byrja
á þvi að þú lýsir ástandinu i
þessum efnum um það leyti er þú
hófst störf i járniðnaðinum, Guð-
jón?
— Já, það var árið 1943 sem ég
hóf nám i járniðnaði og ég þekki
auðvitað best til á þeim vett-
vangi, en þá má skjóta þvi inni að
þar var og hefur veriðhvaö lakast
ástand hvað aðbúnaö og hollustu-
hætti á vinnustað snertir. Sann-
leikurinn er sá, að óhreinindi á
vinnustöðum voru hreint yfir-
gengileg á þessum árum og lengi
fram eftir. Maður heyrði oft þeim
mönnum mest hælt fyrir dugnað,
sem voru skítugastir og það var
vfða uppi þetta álit. Nú, varðandi
smiöjurnar á þessum árum, þá
var i besta falli einhver kaffistofa
með tréborðum og trébekkjum og
alltaf mjög óhrein. í mörgum
smiðjum var ekki um neitt at-
hvarf að ræöa; menn drukku
kaffið sitt i hornum og skotum i
vinnusalnum sjáifum. Og jafnvel
i þeim smiðjum, þar sem kaffi-
stofur voru, var alltaf stór hópur
manna sem ekki settist þar inn,
heldur fann sér einhver skot eða
önnur afdrep til að setjast í meö
kaffibrúsann sinn. I þá daga
tiökaðistþað aö menn færu heim i
matartimanum, sem var klukku-
stund. Jafnvel þótt um langan veg
væri að fara streittust menn við
að komast heim i mat.
Auðvitað varð maður
samdauna þessu; menn litu al-
mennt á ástandið sem óum-
breytanlega staðreynd, hugsuðu
hreinlega ekki til þess að fá þvi
breytt. Sá fyrsti sem eitthvað
hreyfði við aðbúnaðarmálinu var
Kristján Agúst Eiriksson sá ágæti
járniðnaðarmaður. Hann var að
færa það i tal við menn að nauð-
synlegt væri að gera eitthvað i
málinu, en talaði þá fyrir daufum
eyrum.
— Hvað var þaö fyrsta sem
breyttist til batnaðar á þessu
sviði fyrir utan að fá kaffistofu?
— Það fyrsta var að fá rennandi
vatn, vask og sápu til að geta
þvegið sér um hendurnar og þótti
mörgum lúxus. Þessu næst kom
aðstaða til aö geta geymt vinnu-
gallann og þá þurftu menn ekki
lengur að fara i skitugum vinnu-
gallanum heim eins og áður hafði
verið siður. En svo rótgróið var
þaö orðiö hjá mörgum að fara
heim i vinnugallanum, að þeir
notfæröu sér þetta aldrei. Svo var
það, aö upp voru sett mötuneyti i
stærstu smiðjunum. Ég man eftir
þvi þegar mötuneytiö kom hjá
okkur i Héðni. Mörgum þótti það
til bdta, einkum yngri mönnun-
um. Samt voru þeir æði margir,
sem áfram héldu þeim sið að fara
heim i m at og enn fleiri sem héldu
tryggð við hornið sitt i vinnusain-
um.
Aldrei tekið upp við samn-
ingagerð áður fyrr.
— Var ekki reynt að fá fram
breytingu á þessu i samningum?
- — Nei, það var aldrei gert á
þessum árum og eiginlega var
það ekki fyrr en á 8. áratugnum
sem aðbúnaðarmálin voru dregin
inni samninga.
— Hvenær fór þetta aö breytast
að einhverju marki?
— Hjá okkur i járniðnaðinum
fdr að koma hreyfing á málin
uppúr 1960. Ég varö starfsmaður
Fél. járniðnaöarmanna 1960 og þá
kynnist ég viðhorfum og verkefn-
um starfsbræðra á Norðurlönd-
unum og komst þá að þvi að þeir
voru komnir miklu lengra en við á
þessu sviði og um þær mundir
lögöu þeir höfuð-áherslu á að ná
fram lagfæringum i aðbúnaöi og
hollustuháttum á vinnustaö.
Sænska málmiðnaðarsambandið
tilað mynda helgaði 8. áratugirin
þessum málum hjá sér. Maður
komst fljótt að þvi að ekki er nóg
að tala um hlutina við atvinnu-
rekendur eina; jafnframt verður
að byrja á þvi að breyta hugarfari
starfsfólksins sjálfs til málanna.
Það veröur nefnilega aldrei neitt
Aflóga flutningagámur i hiutverki kaffistofu — (Ljósm.: gel).