Þjóðviljinn - 01.05.1981, Blaðsíða 6

B SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur i. mai 1981
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs
hreyfingar og þjódfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson,
Ölafsson.
Auglýsingastjóri: Þorgeir Ólafsson.
Umsjónarmaður sunnudagsblaös: Guðjón Friöriksson.
Afgreiðslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Ingibjörg Haraldsdóttir,
Kristin Ástgeirsdóttir, Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórs-
son.
iþróttafróttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Þingfréttaritari: Þorsteinn Magnússon.
Útlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Eliasson.
Ilandrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Auglýsingar: Svanhildur Bjarnadóttir.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Haröarson.
Afgreiösla: Kristin Pétursdóttir, Bára Siguröardóttir.
Simavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigriður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Útkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar: Síöumúla 6,
Reykjavík, simi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf..
ritstjórnararein
Rétturinn til
vinnu
• Enn er hinn alþjóðlegi baráttudagur verkalýðs-
hreyfingarinnar 1. maí runnin upp. íslenskt verkafólk
hefur frá fyrstutíð notið þess að vera hluti hinnar vold-
ugu mannfélagshreyfingar verkafólks allra landa.
• Á þessum degi fögnum við þeim sigrum sem fært
hafa verkafólki betra líf í krafti baráttuvilja og skjóli
samstöðu. Um leið lýsum við stuðningi við baráttu allra
kúgaðra manna og þjóða fyrir frelsi og fullveldi. Við
fordæmum áþján og ógn sem verkafólk verður að þola
vfða um lönd. Verum þess minnug að enn f dag eru for-
ingjar verkamanna fangelsaðir, pyntaðir og myrtir
vegna baráttu sinnar fyrir mannréttindum. Mannleg
þjáning kemur okkur við hvar f veröldinni sem hún birt-
ist og við berum að okkar hluta ábyrgð á hamingju allra
manna. Þannig er hugsjón okkar hreyfingar.
• Ein meginkrafan um mannréttindi er rétturinn til
vinnu. Atvinnuleysi er mikið böl um allan heim. Sem bet-
ur fer höfum við átt því láni að fagna hér á landi nú
síðustu árin, að fullhraustir menn hafa í flestum tilfell-
um fengið vinnu. En því miður á þetta ekki við um alla
menn. Mörgum hef ur verið meinað um starf vegna þess
eins að hann hef ur átt við fötlun að stríða. Þetta er þeim
mun alvarlegra þar sem talið er að 6.-7. hver maður á
Norðurlöndum sé fatlaður. Sem betur fer búa flestir
úr aimanakínu
19. apríl s.l. var þess minnst á
Kúbu aö tuttugu ár voru þá liðin
frá „fyrsta ósigri heimsvalda-
stefnunnar i Ameriku” sem
jafnframt var glæsilegur sigur
kúbönsku þjóðarinnar á þeim
stað er Svinaflói hefur veriö
nefndur. Svinaflóainnrásin er
áreiðanlega mörgum í fersku
minni enn, a.m.k. minntist
Mogginn hennar um siðustu
helgi með þvi að birta dapur-
lega grein um „ófarirnar
miklu”. Hér er þó ekki ætlunin
að rifja upp gamlar minningar,
þótt vissulega væri gaman aö
orna scr við frásagnir af fræki-
legri framgöngu kúbanskrar
alþýðu sem á tæpum þremur
sólarhringum gjörsigraði inn-
rásarliöið, sem CIA hafði
þjálfað og vopnað og sent til
Kúbu til að endurheimta jarðir
og verksmiðjur sem byltingar-
stjórnin hafði þjóðnýtt.
Svinaflóainnrásin var ósköp
eðlilegur liður i þeirri pólitik
sem Bandarikjamenn reka og
hafa alltaf rekiði Mið- og Suður-
Ameriku. Komist einhver til
valda þar um slóðir sem ekki er
þeim að skapi eru þeir yfirleitt
ekkert að tvinóna við að hlutast
til um gang mála og koma við-
komandi rikisstjórn frá völdum,
annaöhvort með beinni eða
óbeinni ihlutun. Ötal dæmi eru
um hvorttveggja. Fyrir Svina-
flóainnrásina hafði þetta alltaf
tekist. KUbumenn þekktu dæmi
þeirra aðeins við tímabundna fötlun, en þó alltof stór
hópur við varanlega fötlun.
blóðbað i' E1 Salvador og verri
kúgun en nokkru sinni fyrr i
sögu landsins, og i öðru lagi
auknar líkur á beinni banda-
riskri ihlutun i Nicaragua. Þá
verður stefnt að þvi að svipta
Nicaragua þvi sem þar hefur
áunnist og hindra að Nicaragua
verði „önnur KUba”.
Enginn þarf að efast um að
Bandarikjamenn gera allt sem i
þeirra valdi stendur til að
hindra Utbreiðslu þjóðfrelsis-
striðsins i Mið- og Suður-
Ameriku. Þessvegna leggjaþeir
ofurkapp á að berja niður alþyð-
una i' E1 Salvador. Ósigur
stjórnvalda þar yrði mun verra
áfall en nokkur Svlnaflóaósigur
fyrir Bandarikjamenn. En við
verðum lika að minnast þess, að
alþýðan i E1 Salvador hefur alllt
að vinna, engu að tapa. Striðið
þar er ekki strið tveggja þjálf-
aðra herja, heldur strið hersins
gegn allri alþýðu landsins.
Fyrir nokkrum vikum var E1
Salvador daglega i fréttum. NU
er ekki minnst á striðið þar
• Fjölmargt þessa fólks hef ur þó bæði vilja og þrek til
að stunda almenna vinnu. Það að geta séð fyrir sér og
sínum skapar fólki sjálfstraust og öryggi, auk þess sem
félagsskapur á vinnustað veitir í flestum tilfellum lífs-
fyllingu.
• Þrátt fyrir lagaákvæði um að fatlaðir og fólk sem
verið hefur í endurhæfingu eigi forgang til vinnu, hafa
þau lög verið að engu höfð. Það er því sérstök ástæða til
að fagna því, að verkalýðshreyfingin á íslandi hefur
ákveðið á þessu ári fatlaðra að reyna að leggja sitt af
mörkum ti I að tryggja rétt þeirra til vinnu og aðstöðu til
að lifa eðlilegu lífi. Engum stendur það nær en verka-
lýðssamtökunum að taka málefni fatlaðra upp á sína
arma. Enda segir i stefnuskrá Alþýðusambandsins:
„ Kröfur verkalýðshreyf ingarinnar um jöfnuðog réttlæti
eiga fremur öðru við þá sem búa við skerta starfsorku
eða aðra hópa, sem af ýmsum öðrum ástæðum hafa
dregist aftur úr."
• Verkalýðssamtökin eru um þessar mundir að móta
í kröfur sínar vegna kjarasamninganna á komandi hausti.
Þess er að vænta að í þeirri kröfugerð verði málefni
fatlaðra í fremstu röð. Þá liggur mikið við að verkalýðs-
samtökin gleymi ekki málefnum aldraðra og beiti sér af
fullum þunga að úrbótum á vandamálum þeirra.
Tryggingarbætur ellilífeyrisþega þarf að auka verulega.
Ekki skiptir síður máli að bæta þá aðstöðu sem aldraðir
búa við, bæði með aukinni heimilishjálp, almennri þjón-
ustu og f jölgun dagvistunar- og dvalarheimila.
• Þótt mikið hafi áunnist í félagslegum réttindamál-
um sl. tvö ár, svo sem með lengingu fæðingarorlofs, lög-
um um aðbúnað á vinnustöðum, stórauknum f ramlögum
til félagslegra íbúðarbygginga og stjórnarfrumvarpi um
auknar bætur atvinnuleysistrygginga, þarf enn að sækja
rösklega fram á þessu sviði. í því sambandi er sérstök
ástæða til að nefna ójöfnuðinn í lífeyrismálum, sem er
með öllu óviðunandi.
• En þótt kröfur um félagsleg réttindi verði hátt reist-
ar f komandi samningum mun krafan um aukinn kaup-
mátt kauptaxta verkafólks án efa sett fram af fullum
þunga. Á það verður einnig lagt allt kapp að nýir kjara-
samningar komist á fyrir fyrsta nóvember, þegar
samningstiminn rennur út.
• Það hvernig verkalýðssamtökunum tekst að ná þess-
um kröfum sínum fram ræðst ekki síst af þátttöku og
starfi verkafólks i samtökum sínum. Verkalýðsfélögin
og sambönd þeirra eru öf lugustu tæki sem alþýða manna
býr yfir til að skapa þjóðfélag jafnaðar og réttlætis.
Liggjum því ekki á liði okkar. Leggjum hvert og eitt
fram okkar skerf.
— BÓ
Þeirra barátta er
einnig okkar barátta
um beina og óbeina ihlutun
Btmdarikjamanna i þeirra mál-
efni allt frá þvi i lok 19. aldar
þegar eyjarskeggjar voru að
losa sig undan yfirráðum Spán-
verja og Bandarikjamenn
ákváðu að koma i staðinn fyrir
gömlu nýlenduherrana. Siðan
höfðu þeir oft hertekið eyna og
einnig notað aðrar aðferðir til
að gera óþægar rikisstjórnir
þægar eða bola þeim burt ef það
gekk ekki. En 1961 voru allar
aðstæður breyttar á KUbu, þótt
CIA hefði ekki áttað sig á þvi.
Sósiali'sk bylting hafði verið
gerð i landinu og alþýða manna
sá nU fram á betri tið með blóm
i haga. Friðsömustu menn voru
reiðubUnir að bita i skjaldar-
rendur og verja það sem áunnist
hafði, og KUbumenn þekktu dvin
sinn. Þvi fór sem fór.
Þvi miður varð sigurinn við
Svinaflóa ekki upphaf byltingar
i Mið- og Suður-Ameriku.
Bandarikjamenn héldu upp-
teknum hætti i öðrum löndum
álfunnar, og nægir að minna á
Dóminikanska lýðveldið 1965 og
Chile 1971—73. En með sigri
Sandinista i Nicaragua sumarið
1979 var tekinn upp þráðurinn
aftur frá Svinaflóasigrinum.
Bandarikjamönnum mistdkst i
Nicaragua, og þeir öfgasinnuöu
hægrimenn sem nú eru komnir
til æöstu metorða i Washington
telja áreiðanlega að það hafi
verið Jimmy Carter að kenna.
Mannréttindavaðallinn i honum
á ekki upp á pallboröiö hjá eftir-
manni hans, Reagan, enda var
hann i engu samræmi við
bandariska stefnu og banda-
riskar hefðir i Rómönsku
Ameriku.
Reagan og hans menn þekkja
hinsvegar sitt hlutveck I „bak-
garði Bandarikjanna” einsog
Mið-Amerika er stundum köll-
uð. Þeir hafa margeflt stuðning
USAvið stjórn E1 Salvador, sem
starfar nU dyggilega að þvi að
murka lifið Ur alþýðu landsins,
og þeir hafa lofað öllu fögru i
nágrannalöndunum, þar sem
górillurnar eru teknar að
skjálfai hnjáliðunum af ótta við
fordæmin frá Nicaragua og E1
Salvador.
Þrátt fyrir allan mannrétt-
indavaðalinn kom Carter ýmsu
til leiðar á þessu svæði, t.d. var i
hans stjórnartið aukið og eflt
hernaðarkerfi Bandarikjanna á
Kari'basvæðinu, umhverfis
KUbu, og hefur viðbUnaöur
þeirra i Mið-Ameriku og á haf-
inu umhverfis eyjarnar aldrei
verið meiri en nU.
Ollum sem um Mið-Ameriku*
hafa fjallað af einhverju viti ber
saman um að framtið Mið-
Ameriku verði ráðin i E1
Salvador. Takist þjóöfrelsis-
hreyfingunni þar að sigra mun
draga til tiðinda i nágranna-
löndunum og þjóðfrelsisstriðiö
breiðast Ut einsog eldur i sinu.
Þá verður rööin komin að
Guatemala og Honduras. Verði
þjóðf rel sishreyfingi n i E1
Salvador hinsvegar barin niöur
mun það hafa uggvænlegar af-
leiðingar: i fyrsta lagi hryllilegt
nema þegar Bandarikjamaður
hverfur eða eitthvað álika
gerist. Þetta stafar ekki af þvi
að striðinu sé lokið eða að það
hafi breyttum eðli, heldur ein-
faldlega af þviað athygli stóru
fréttastofanna var allt i einu
beint I aðra átt: það sauð uppUr
i Libanon. Eitt af einkennum
þeirrar fréttaþjónustu sem við
bUum við er einmitt hversu tak-
mörkuð hún er, það er einsog
það sé aldrei pláss fyrir nema
tvö-þrjU lönd i fréttunum hverju
sinni. Samt er alltaf eitthvað aö
gerast, lika i þeim löndum sem
aldrei er minnst á.
1 Mið-Ameriku er allra veðra
von. Fólkið i E1 Salvador berst
fyrir li'fi sinu, Nicaragua-menn
búast við innrás á hverri stundu
og gera sinar ráðstafanir til að
mæta þeirri innrás. Og á KUbu
hafa verið skipulagðar heima-
varnarliðssveitir i öllum borg-
um, bæjum og þorpum. í þessar
sveitir hafa hundruð þUsunda
KUbumanna gengið sem sjálf-
boðaliðar á undanförnum
mánuðum, konur og karlar á
öllum aldri. Sveitirnar eru
hugsaðar sem liðsauki við her-
inn. Heimavarnarlið er engin ný
bóla á KUbu, það var einmitt
heimavarnarliðiö sem stærstu
sigrana vann viö Svinaflóa. En
við þær uggvænlegu aðstæður
sem upp eru komnar siðan
Reagan settist i forsetastól i
Hvita hUsinu þótti ekki annað
ráölegt en að endurvekja þessa
gömlu hefð, vopna og þjálfa al-
þýðuna að kUbönskum sið. Það
kemur þvi enginn að tómum
kofanum þar.
I dag er fyrsti mai og færi vel
á þvi' að islenskir verkamenn
hugsuöu til stéttarbræðra sinna
og systra sem eru að berjast i
Mið Ameriku. Þeirra barátta er
einnig okkar barátta.