Þjóðviljinn - 04.07.1981, Page 10

10 SÉDA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 4.-5. júll 1881
ritiögeristþegar hiin fer noröur á
Akureyri til aö halda uppá 10 ára
stUdentsafmælið sitt. Þar lendir
hún i uppgjöri viö foreldra sina og
dóttur en þó einkum viö sjálfa sig
og samband sitt viö karlmenn.
Af hverju hafa svo fáar konur
hérlendis skrifaö leikrit?
— Ætli þaö sé ekki meðal ann-
ars vegna kjarkleysis. Eittaf þvi
sem einkennir konur er hve þær
vantreysta sjálfum sér. Það er
ekki bara allt of fáar konur sem
skrifa leikrit, heldur allt of fáar
konur sem skrifa.
Ein af ástæöunum fyrir þvi aö
ég reyndi, var kannski einfald-
lega sú, að mér fannst of fáar
konur skrifa. Stundum getur ver-
iö gagnlegt að hugsa einfalt, eins
og t.d.: Það sem karlmenn geta,
það get ég. — Og þó öllu heldur:
Það sem karlmenn geta ekki, þaö
get ég. Það er mjög mikilvægt að
lifinu séekki bara lystfrá annarri
hliðinni, og kannski þekkir enginn
hina hliðina betur en við. Ef ekki
er fyrir að fara barnaómegð eða
almennu aura- og aöstöðuleysi,
þá ættu konur ekki að láta kjark-
leysi aftra sér frá þvi að skrifa.
Það veit enginn hvað hann getur
fyrr en hann reynir.
Eru leikritaskriftir alveg að
færast yfir á starfandi leikara?
— Leikarar hafa alltaf skrifað
leikrit. Shakespeare, Moliere,
Dario Fo, Kroetz, Kjartan
Ragnarsson.
Ég geri annars ráð fyrir, að sU
þjálfun sem leikarar hafa fengið i
leikhUsi komi þeim að góðum not-
um við að skrifa leikrit. Það þýðir
samt ekki að allir leikarar geti
skrifað leikrit. En leikari sem
getur skrifað og liggur eitthvað á
hjarta getur kannski skrifað leik-
rit.
Ertu búin að segja það sem
þarf, eða megum við eiga von á
framhaldi?
— Ætli sé ekki löngu bUið aö
segja allt sem þarf. En ástæðan
fyrir því að fólk heldur samt
áfram aö skrifa, er sU að maður
þarf sifellt aö vera að prófa gaml-
an sannleika á nýjum tima.
Hvernig standast goðsagnir um
manninn og konuna i nUtiman-
um? Þetta er leikrit um nUtima-
fólk. Annars er best að gefa engin
fyrirheit,við sjáum fyrst hvernig
þetta tekst til.
Kviðir þú fyrir haustinu?
— Nei, ég hlakka til!
— lg-
Nýtt leikrit
eftir
Steinunni
Jóhannésdóttur
frumsýnt
í haust.
— Astæðan fyrir því að ég
samdi þetta leikrit? — Kannski
allt mitt lif, einhver innri þörf,
löngun til að kanna hvað maöur
getur. Reyna að spreyta sig.
Það er Steinunn Jdhannesdóttir
ieikari sem hefur oröiö.ien I haust
verður frumsýnt á aðalsviði Þjóö-
leikhdssins nýtt leikrit eftir Stein-
unni sem hlotiö hefur nafnið
,,Dans á rósum”.
Æfingar á leikritinu hófust i
vor.og fékk blabamaður Þjóðvilj-
ansab fylgjast með siðustu æfing-
um fyrir sumarhlé, sem i raun
var fyrsta æfingin á Stóra svið-
inu. Níu leikarar koma fram I
sýningunni og fer Saga Jdnsdóttir
meö aðalhlutverk hjá Þjóðleik-
hdsinu. Lárus Ýmir óskarsson
leikstýrir og er þaö hans fyrsta
leikstjdrn hjá Þjóðleikhúsinu, en
Þórunn Sigriöur Þorgrimsdóttir
gerir leikmynd.
Aðrir leikendur eru Helgi
Skúlason, Kristbjörg Kjeld,
Sigurður Skúlason, Þorhallur
Sigurðsson, Sigrún Edda Björns-
dóttir, Guðjón Pedersen, Július
Hjörleifsson, þau þrjú sfðasttöldu
eru nýútskrifuð frá Leiklistar-
skóla tslands, og höfundurinn
sjálfur Steinunn Jóhannesdóttir
fer með hlutverk i leiknum. Að-
stoðarmaður leikstjóra er Inga
Bjarnason.
Að aflokinni siðustu æfingu
vorsins var Steinunn spurð
hvernig henni fyndist að byrja æf-
ingar á verkinu i vor en hvila það
siðan yfir sumarið fram á haust
og frumsýna það þá.
— Ég held að það sé gott og
gagnlegt að fá aö vinna á þennan
hátt við nýtt verk. Ég get þá
hugsað málið betur I sumar og
gert þær breytingar sem ég tel
Höfundurinn Steinunn Jóhannesdóttir og leikstjórinn Lárus Vmir óskarsson á fyrstu sviðsæfingunni á
leikritinu ,,Dans á rósum”, sem frumsýnt verður I Þjóðleikhúsinu ihaust. Ljósm. eik.
nauösynlegar, en I raun er svið-
setningin komin mjög stutt i
vinnslu. Þetta voru okkar fyrstu
skref á sviöinu sem þú sást i dag.
Var erfitt að skrifa þetta leik-
rit?
— Já voðalega erfitt!
Báið að brjótast lengi um f þér?
- Já.
Varstu lengi að skrifa það?
— Hvaö er lengi? Ég var bæöi
lengi og ekki lengi. Byrjaði og
lagði það siðan til hliðar og þorði
ekki að lesa það I langan tima.
Siðan tók ég það fram aftur og þá
var ég ekkert m jqg lengi að ljúka
þvi.
Eftir að leikstjóri að verkinu
var valinn hef ég siöan gert
nokkrar breytingar i samráði viö
hann, en samstarfið við Lárus
Ýmihefur veriðmjög gagnlegt og
hann reynst mér óvæginn gagn-
rýnandi.
Um hvaö f jallar leikritið?
— An þess aö ég reki söguþráð-
inn þá má segja að leikritið fjalli
fyrst og fremst um tilfinningaleg-
an vanda einnar konu (eða
kannski konunnar með greini)
fremur en félagslegan vanda.
Þetta er leikrit sem fjallar um
baráttu kynjanna uppá lif og
dauöa. Þetta er leikrit sem fjallar
um fjölskyldu.
Sjá áhorfendur Steinunni Jó-
hannesdóttur Ijósli fandi sem
abalpersónu leikritsins?
— Ég vona að þeir sjái Astu
Harðardóttur ljdslifandi.
Hver er Asta Harðardóttir?
— Ásta Harðardóttir er ung
menntakona i góðri stööu og leik-
Árni
Bergmann
skrifar
stjornmál á sunnudegi
Hver á Mitterrand?
Fvia og fögnuður
Þeir á Alþýðublaðinu hafa
verið I mikilli fýlu undanfarna
daga. Ástæöan er sú að Þjóðvilj-
inn hefur fjallaö mjög ýtarlega
um frönsk stjórnmál og fagnað
þeirri vinstrisveiflu sem I
Frakklandi hefur orðið meö
miklum sigri Mitterrands og
Sósialistaflokks hans. Meira að
segja hefur Vilmundur Gylfason
fundið sig knúinn til að skrifa
langlokur um að það sé ,,mis-
visun” og hérumbil rangfærsla
að kalla Sósialistaflokk Frakk-
lands sósialistaflokk, vegna
þess að á fslensku er til orð eins
og jafnaöarmaöur, sem hefur
hlotið nokkuð önnur örlög en
orðið sósialisti. Samkvæmt
þessu ættu t.d. danskir kratar
að vera æfir yfir þvi að blöð og
útvarp hjá þeim kalli flokk Mitt-
errands Téttu nafni, og heimta
aö hann sé kallaður sósialdemó-
krataflokkur — með tilvisan til
þess að f.Danmörku eru starf-
andi Sósíalíski alþýðuflokkurinn
og Vinstri sósialistar. Það er
ekki öll vitleysan hálf, sagöi
karlinn.
Tækifærisstefna?
Jón Baldvin ritstjóri telur þaö
háöulega tækifærisstefna bæði
hjá Frökkum og Þjóðviljanum
að fagna sigursælum sósfalista-
foringja og lætur sem Þjóövilj-
inn hafi kastað franska komm-
únistaflokknum fyrir róða fyrir
sakir einmitt þessarar tækifær-
ishyggju — að vilja elta sigur-
vegarann. Hér svikur minnið
rilstjórann herfilega. Þjóðvilj-
inn hefur reyndar allar götur
frá þvi' að franskir kommúnist-
ar sneru bakinu við þvi vinstra-
bandalagi sem áður hafði verið
gert milli þeirra, sósialista og
vinstriradikala, gagnrýnt þá
hikstalaust fyrir að bregöast
vonum og nauðsyn franskrar al-
þýöu. Hér i' blaði hefur aö sjálf-
sögðu lika birst gagnrýni á end-
urupptöku náinnar samstöðu
þessa kommunistaflokks við
Sovétrikin i stórmálum eins og
Afganistan sem og lágkúrulega
afstöðu hans til erlendra far-
andverkamanna. Allt þetta var
að sjálfsögöu löngu fyrir sigur
sósialista.
Margbreytileiki
Ogsemsagt: vitaskuld fagna
islenskir sósfalistar sigri hinna
frönsku, þó nd væri. Vitanlega
fagna vinstrisinnar vinstri-
stjórn, sem er meira en velkom-
in eftir þá köldu hægristrauma
sem yfir álfuna ganga. Og það
væri vissulega fagnaðarefni, ef
jafn liflegur og I raun marg-
þættur flokkur og Franski sós-
ialistaflokkurinn gæti með for-
dæmisinu ýtt við jafn forstokk-
uöum hægrikratasöfnúði og hin-
um islenska Alþýðuflokki. Þaö
er að sönnu ekki liklegt að það
verði mikið Ur slikum áhrifum,
en eins og þar segir: lengi skal
manninn reyna. Ritstjóri Al-
þýðublaðsins hefur a.m.k. allt i
einu munað eftir „siðleysi”
Bandarikjanna i þriðja heimin-
um — má vera þar sé um holl
áhrif fra utanrikisráðgjafa
Mitterrands, byltingavininum
Régis Debray, að ræða, hver
veit.
Régis Debray minnti okkur
reyndar fyrir skömmu á það,
sem er hollt að hafa i huga þeg-
ar menn velta fyrir sér eðli
flokka, að hvorki i Frakklandi
né Vestur-Evrópu sem heild er
um samstæða vinstrihreyfingu
að ræöa. Sósialistar i kaþólskri
Evrópu eru um margt ólikir
Ncrðurlandakrötum. Þaö eru til
vinstri kratar og vinstri sósíal-
istar, og þaö eru til mismunandi
straumar innan kommúnista-
flokka. Og sjálfur er Sósialista-
flokkur Mitterrands eins konar
bandalag, þar sem finna má
hefðbundna krata á hægriarmi
og róttækan vinstriarm eins og
Miðstöð sósi'alískra rannsókna,
CERES, þar sem m.a. eru hafð-
ar uppi aörar skoðanir um utan-
rikismál og kjarnorkumál en af
hálfu Cheyssons utanrikisráð-
herra. Það er einmitt þessi
margbreytileiki, sem Mitter-
rand stýrirúr sinni flokksmiðju,
sem gerir hinn sigursæla
franska flokk gjckólikan Al-
þýðuflokknum islenska. Sá
flokkur hefur ákaflega lítið
svigrúm til nýsköpunar einmitt
vegna þess að það vantar á hann
ekki aðeins vinstri arminn held-
ur miöjuna líka. Hægrikjarninn
er einn eftir.
Forsetinn hefur orðið
Enþeimtilfróðleiks sem vilja
skilja viðhorf franskra sósial-
ista af þeirra eigin málflutningi
skal hér vitnað i tvigang til
Mitterrands forseta. Hann legg-
ur til að vinstrimenn hafi svo-
fellda utanrikisstefnu: „Eina
leiðin sem hugsanleg er fyrir
Frakkland er sú, aö berjast
gegn forræði hinna tveggja
blakka (austur og vestur). Allt
sem leysir þann tvöfalda hnút er
gott isjálfu sér. öll ráð til þess
eru góð. Hvaða ráð?: stefna
vesturevrópskrar uppbygging-
ar, hlutleysi Mið-Evrópu, ráð-
stefna allra Evrópurikja, af-
vopnun, hernaðarblakkimar
tvær séu lagðar niður i áföng-
um, stefna vináttu i garð rikja
utan hernaðarbandalaga og að-
stoðar við þriðja heiminn...”
I annan stað skal vitnað til
svars sem Mitterrand gefur
sjálfum sér við spurningunni
um umbætur eða byltingu á
þingi Sósialistaflokksins 1971:
„Mig langar til að segja: já,
bylting... Um leið vildi ég taka
það fram, vegna þess að ég vil
ekki leiða menn á villigötur um
það sem mér býr i brjósti, og án
þess aö ég sé I oröaleik, að ég lit
svo á aö dagleg barátta fyrir
ótviræðum breytingum á kerf-
um geti verið byltingarkennd i
eðli sinu. En það sem. ég er aö
segja gæti veriö fjarvistaraf-
sökun ef ég bætti ekki annarri
setningu við: hvort sem bylting
er gerö með valdi eöa friðsam-
legum hætti, þá er hún fyrst og
fremst fólgin I þvi að rjúfa
tengsli (la rupture)... Sá sem
ekki fellst á aö rjúfa tengslin við
rikjandi skipulag — hið póli-
Uska, þaö segir sig sjálft, og við
þjóöfélag kapitalismans, sá
hinn sami, segi ég, getur ekki
verið fylgismaður Sósialista-
flokksins”.
Finnst mönnum ræður þessar
i ætt viö Natóhjal Benedikts
Gröndals eöa stefnulýsingar
Kjartans Jóhannssonar? Svari
hver fyrir sig. AB