Þjóðviljinn - 28.07.1981, Page 6

\/
6 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 28. júll 1981
Hér sést plantan unnin: saxaO gras (marihuana), fræ, gras i rettum, hass pressaOI plötur.
liem eru iltaf f yrir sig ekki tiöindi,
en þau meiri, aö greinin er
skrifuð af neytanda sem
þrátt fyrir allt er þeirrar skoð-
unar að leyfa eigi neyslu og inn-
flutning efnisins, og sé þannig
auðveldari við að fást sá vandi
sem hampreykingum fylgir. Höf-
undur greinarinnar, Eske Holm,
er dani á fertugsaldri og hefur
reykt hamp siðan á sjöunda ára-
tugnum.
Ólík viðhorf.
Viðhorf til hampneyslu skiptast
mjög í tvö horn. Annarsvegar
standa óttaslegnir foreldrar. sam-
félagsstoðir ýmsar og æskulýðs-
umsjónarmenn sjálfskipaðir eða
rikisreknir, og standa agndofa
frammi fyrir þessum framandi
imink i' hænsnabUi sinu: og hættir
oft til að flokka allt eitur undir
sama hatt að undantekinni rót-
blekking eiturlyfjaneytandans?
Hlýðum á Eske Holm :
Til vamar hampinum
Blessun hampsins er ungling-
um oft tiðrædd, vegna þess, að
hampurinn er „efnið þeirra”.
Hampurinn stendur i skurðpunkti
kynslóðabils og ólikra lifsvið-
horfa. Það að reykja hass getur
orðið táknrænn samsöfnunar-
staður ungs fólks gegn þvi þjóð-
félagi sem það þó á að erfa.
Röksemdir til varnar hamp-
neyslu má flokka i ferna staði:
I fyrsta lagi: Hampur er ekki
vanabindandi, þ.e. fráhvarfsein-
kenni eru engin.
1 öðru lagi: Hann er ekki skað-
legur, þ.e. veldur ekki likamleg-
um meinum eða sjúkdómum.
I þriðja lagi: Maður undir
hampáhrifum er rólegur, vingj-
arnlegur og án ofbeldisáráttu.
Maðurinn minn og faðir,
Helgi Marís Sigurðsson,
Stigahliö 34
lést i Borgarspitalanum 26. þessa mánaðar.
Sigþrúður Guðbjartsdóttir
Þórður Helgason
Rósborg Jónsdóttir, Njarðargötu 47,
er dáin. Jarðarför hefur farið fram.
Þakka hlýhug og kveðjur
Kjartan ó. Kjartansson,
synir, tengdabörn og barnabörn.
Félagsleg vanabinding.
Það er rangt, aö stöðug hamp-
neysla unglinga sé ekki vana-
bindandi. Hampurinn er róandi,
minnkar streitu, deyfir ótta. Það
er þvi full ástæöa til að ætla, að
reykingamaður á æskuskeiði
verði órdlegur og streitufullur
þegar hann hættir að reykja. Þvi
öryggi sem hampsogi nýtur við
neysluna, oftast i hóp, hættir til aö
leysast upp við langt reykjar-
hlé.Neyslustöövun getur birst I
slikum fráhvarfseinkennum.
Erekki ákveðinn óróleiki eðli-
legur unglingsárunum, spyr
greinarhöfundur. Þroski getur
ekki skapast við annað ai átök, og
vigstöðvar unglings eru margs-
konar, það þarf að losa um tengs-
lin við fjölskylduna, axla ábyrgð i
heimi fullorðinna, hefja erfið
samskipti við hitt kynið, allt á
sama tfma og strax.
Hvað ungur nemur, gamall
temur. Unglingsreynsla skapar
þann grunn i persónuleika sem
fullorðinn siðan stendur á i at-
höfnum og tilfinningalifi. Þroski
skapast við samfundi persónu-
hafurtasks og hins óbliða raun-
veruleika. Einn verstur galli við
hampneyslu unglinga er þvi
notkun efnisins i þeim tilgangi aö
forðast einmitt þau átök sem
forma persónuleikann.
Stöðugar hampreykingar geta
þvi haft i' för með sér þær afleið-
ingareinna verstar, aö unglingur
skapi sér persónuvitund á grunni
of litillar og of einhæfrar reynslu.
Það má segja ýmislegt gott um
hampvi'mu, en hitt verður að
viðurkenna, að reynslusvið
hennar er i rauninni þröngt.
Einkanlega fyrir neytanda á við-
kvæmu þroskaskeiði.
Vanabinding hampsins felst
fyrstog fremst i þessu, að æ ofani
æer sóttá sömu, þekktu reynslu-
miðin.
Skaðsemi ókönnuð
Því er gjarna haldið fram að
Bauni skrífar grein um ungt fólk og hampneyslu:
Hampur er sama orðið og kannabis þegar tillit hefur verið tekiö til ger-
manskrar hljóðfærslu, svokallaðrar synkópu og annarra málfræði-
legra smámuna.
gróinni og næstum þjóðlegri
.áfengisneyslu. Hasspipan leiði
fyrr eða sfðar til heróinspraut-
unnar. Allavega grafi hampurinn
undan heilbrigðri vinnusemi,
ástundan hollra samfélagshátta
og verðmætamats: i föruneyti
þess séu ýmsir stórhættulegir
ðsiðir erlendir, ósæmilegt kyn-
ferðislif, kommiinulifnaður, sam-
félagsiirsögn gegnum duldðar-
speki, örvæntingarróttækni eða
smáglæpamennsku.
Hinsvegar fylkja sér neyt-
endur, yfirleitt ungir að árum, og
nenni þeir að mynda sér skoðun
er sá oft tekinn að draga fjöður
yfirmöguleika skaðsemi, og gylla
neysluna rómantfskum bjarma. í
ákafa sinum við að Utskýra fyrir
sjálfum sér og öðrum hvað
hampur erekki.og svara þar með
þvi miður mis réttmætri gagnrýni
gleymist hömpurunum oft að at-
huga hvað hampurinn er. Sjálfs-
Flýtum
okkur
.. Miiwcurcrrt” mttiihuanu
Motihuana frp
Eske Holm
um i' för með sér óeðlilegan skort
á stundvísi. Hinn ungi neytandi
lifir i si'num eigin tima, og telur
hann réttari en annarra. Það
leiðirafturauðveldlega tilþess að
finnast jafnvel framsækið að
mæta alltof seint til vinnu eða á
stefnumót. Vananeyslumanni
með vott af pólitiskri vitund
hættir til að rugla byltingunni
samanvið ósköp klénan skort á
almennri tillitsemi og nauðsyn-
legum sjálfsaga.
Rannsóknir! Umræður!
Eske Holm telur sig nú hafa
leiðrétt helstu goðsagnir neytend-
anna sjálfra um undralyfið hamp.
En hann lætur ekki hér við sitja:
Ýmislegt bendir til þess að
vanabundin hampneysla leiði til
nokkurra sálarlifsbreytinga. Þó
að hampvfma sé oft skemmtileg
eru lfkur til að langvarandi
stöðug neysla geti ýtt undir þung-
lyndishneigðina eftilvill vegna
þess einfaldlega að ekki er
kraftur til að gera allt það sem
um er dreymt.
Eske Holm leggur að lokum
áherslu á að hann sé ekki á móti
hampreykingum þrátt fyrir allt
þetta. Það sé bráðnauðsynlegt að
skilja að hampneytendur og
glæpamenn, og lögleiða hamþnn.
En mest um vert sé þó að safna
betri upplýsingum um afleiðingar
hampneyslu og raunveruleg áhrif
efnisins. Það þarf að veita fé til
rannsókna, og það þarf að upp-
lýsa um þetta nýja ffkniefni af
hlutlægni og af alvöru, segir
greinarhöfundur.
Ella eykst bilið enn milli þeirra
sem reykja og þeirra sem reykja
ekki, og það þýðir í raun milli
kynslóða sem hvor um sig heldur
i einstrengingslegar skoðanir
sinar. Slöppum af og ræðum mál-
in! Þá er bara hvort það á að
blanda pipu i' leiðinni.
(Þýtt, stytt og endursagt úr Inf).
—m
Undanfarið hefur orðið vart
hér á landi tilhlaups að umræðu
uim ffkniefni, og athyglin beinst
aðallega að hampsmygli og
neyslu, sem fikniefnalögreglan
telur meiri en áður. Þessi um-
ræða hefur að visu fariö fram að
mestu i þokulúðrakalli milli
stofnana, og siður rætt um raun-
verulega skaðsemi þessa fikni-
efnis eða félagsrammann utanum
notkun þess.
Helstu viðspornunarráð þeirra
úr stofnununum hljóma fremur
lcunnuglega: fjölga i lögreglulið-
inu, herða dóma, stöðva sam-
göngur við smitburðarlönd.
Það hefur hinsvegar litið heyrst
frá neytendum þessa fikniefnis,
ssem kannski er vonlegt, en skaði,
þvi að þeir vita væntanlega gerst
um ákveðna þætti málsins, og
hafa eftilvill sinar ástæður fyrir
lögbrotinu hampneyslu.
Við rákumst á grein i dönsku
blaði um skaðsemi hampneyslu,
1 fjórða lagi: Hampur er hug-
víkkandi efni (og þarafleiðandi
jákvætt).
Þetta þykja höfundi fátækleg
rök. Hann bendir hinsvegar á, að
varnarbarátta hamptökumanna
sé i sjálfu sér eðlileg. Gagnrýni
fullorðinna beri vott um tvöfalt
siðgæði að mati unglinganna.
Gagnrýnendur komi fram sem
verjendur samfélags sem sjálft
er gegnsýrt af áfengisneyslu, og
þessutan lítt vænlegt til inngöngu
ungu fólki. Hneykslunartónninn
sé allsráðandi, en lítið grafist
fyrir um ástæður unglinga, hvað
þá bent á leiðir til heilbrigðrar út-
rásar æskufjörs, þroskaleit ungs
fólks hljóti að beinast i þver-
öfugar áttir við hina opinberu
vegvísa Ur skólum, æskulýðs-
apparötum og uppeldisráðuneyt-
um.
En þetta afsakar ekki að hefja
hampinn tilskýja. Rannsökum nú
þessa fjórliða stefnuskrá.
hampurinn sé óskaðlegt efni. Tja .
Þetta vitum við h’tið um. Þótt
hampurinn kunni að standa sig
vel I samanburði við áfengi, að
ekki sé talað um enn sterkari
fikniefni, þá bendir reynsla min,
segir Eske Holm, og annarra
þeirra sem reykt hafa lengi til
þess, að hampurinn geti valdið
minnisgötum, erfiðleikum við að
tiieinka sér nýjan fróðleikeða að-
ferðir, það gleymist sem munað
skyldi og er nýlært o.s.frv.
Og þvf er enn ösvarað hvort
hampurinn hafi ekki skaölegar
likamlegar afleiðingar. Heili og
miðtaugakerfi?
Þeir fullorðnir sem hafa reykt
yfir sig af hampi eiga á tiðum
erfitt með að hafa stjórn á flók-
inni rökhugsun. Aðalsetningar
verða áberandi i málfari þeirra,
og hæfileikar hrörna við að draga
saman og tengja upplýsingar, og
við að halda jafnvægi á tilfinn-
ingalífi sinu.
Or þvi svo getur verið með full-
orðna er sýnt að hampneysla i
miklu magni á unglingsárum er
vægast sagt varasöm.
Hugvikkandi ofbeldis-
andúð?
Það er rétt, heldur daninn
áfram, að hampneysla leibir ekki
til ofbeldis, að hampvimdir séu
yfirleitt rólegt fólk og vingjarn-
legt. En þá má spyrja að þvi
hvort unglingum sé heilbrigðara
að sitja viö rólegt fóndur hamp-
vimunnar en sýna óánægju sina
og erfiðleika fullum fetum svart á
hvitu, hvort sem athæfi þeirra fer
i fi'nu taugarnar á rábsettu for-
eldrakynslóðinni eða ekki.
Er hampurinn hugvikkandi?
Hampneysla getur að dómi hins
danska neyslumanns skerpt
ákveðnar gáfur, aukið næmi
neytandans á tónlist, liti; neysla
efnisinssé þaraðauki ánægjuauki
1 kynferðisli'finu. En það gerist
hinsvegar að þessi dýpkun eða
vi'kkun skynjunar komi niðurá
öðrum þáttum hugarstarfsemi
viðm'kla neyslu.áður hefur verið
minnst á minni og rökhugsun, og
þar viö má bæta breytingum á
tímaskynjun, sem hefur á stund-
hægt!