Þjóðviljinn - 27.08.1981, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 27. ágúst 1981
UOOVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýös-
hreyfingar og þjódfrelsis
Otgefandi: Otgáfufélag Þjófiviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Ölafsson.
Auglýsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttir
Umsjónarmaöur sunnudagsblaös: Þórunn Siguröardóttir
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaðamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Ingibjörg Haraldsdóttir,
Kristin Ástgeirsdóttir, Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórs-
son.Jón Guöni Kristjánsson.
tþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Otlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Björn Br. Björnsson .
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Eliasson.
Handrita- og prófarkaiestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Augiýsingar: Unnur Kristjánsdóttir
Skrifstofa: Guðrún Guövaröardóttir, Jóhannes Haröarson.
Afgreiösla: Kristin Pétursdóttir, Bára Siguröardóttir.
Siinavarsla: ölöf Halldórsdóttir, Sigriður Kristjánsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Otkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar: Siöumúla 6,
Reykjavik, simi 8 13 33.
Prentun: Blaðaprent hf..
2% Morgunblaðsins
# Þaö má heita daglegt brauð að Morgunblaðið fari
með rangt mál og oft beinar falsanir á annarri hverri
síðu. Þetta á ekki síst við um þau stjórnmálaskrif, sem
ritstjórar blaðsins annast.
# í forystugrein Morgunblaðsins í gær er því haldið
blákalt fram, að Þjóðviljinn hafi boðað að grunnkaups-
hækkun í komandi kjarasamningum ætti að vera 2%.
# Hér er að sjálfsögðu um grófa fölsun að ræða, með
öðrum orðum beina lygi.
# ( þeirri forystugrein Þjóðviljans, sem Morgunblaðið
vitnar til segir orðrétt:
# ,, Hér ber þvi hiklaust að setja markið í kjaramálum
það hátt að láglaunafólki verði tryggður á næstu einu til
tveimur árum hærri kaupmáttur en nokkru sinni fyrr".
# I sömu forystugrein Þjóðviljans segir einnig orðrétt
að til þess að þessu marki verði náð þurfi kaupmáttur
,,ráðstöf unartekna að hækka um a.m.k. 3—4% og kaup-
máttur greidds tímakaups um 6—10%". Þarna er ekki
um að ræða neinar tölur sem Þjóðviljinn hefur búið til,
heldur opinberar upplýsingar frá Þjóðhagsstofnun.
# Þjóðviljinn hefur hins vegar leyft sér að halda því
fram að vænta megi um 2% hækkunar þjóðartekna á
mann á þessu ári, enda þótt spá Þjóðhagsstofnunar sé
nokkru svartsýnni í þeim ef num. Við bygg jum okkar spá
hvað þetta varðar ekki síst á því hversu þorskveiðin virð-
istá þessuári ætla að fara verulega fram úr þeim mörk-
um sem sett voru í upphafi árs, og Þjóðhagsstofnun
hefur miðað við í sínum útreikningum.
# Við höfum aldrei sagt, að grunnkaupshækkun lág-
launafólks, eigi að verða 2%, en við höf um bent á að með
hækkun þjóðartekna, ætti að vera auðveldara að tryggja
mönnum raunhæfar kjarabætur.
Vegna falsana Morgunblaðsins skal líka endurtekið
hér það sem sagði í ritstjórnargrein Þjóðviljans um síð-
ustu helgi, að „kaupmáttur launa lágtekjufólksins þarf
fyrst og fremst að hækka vegna þess að tekjuskiptingin
oq eignaskiptingin í landinu er nú sem fyrr langt f rá því
að vera réttlát".
# Verkalýðshreyfingin mun sjálf móta sínar kröfur i
komandi kjarasamningum. í þeim efnum hafa falsanir
Morgunblaðsins engin áhrif. k.
Tœmdur vindbelgur
# Meðan þingflokkur Alþýðuflokksins átti hlut að
þeirri ríkisstjórn Olafs Jóhannessonar, sem mynduð var
1978, þá hélt hann uppi samfelldri kröfugerð um meiri-
háttar kauplækkun og krafðist þess aftur og aftur, að
bannað yrði með lögum að greiða nema 4% verðbætur á
laun á þriggja mánaða fresti, enda þótt vöruverð
hækkaði helmingi meira.
# Þegar Olafslög voru sett í apríl 1979 og ákveðin
skerðingarákvæði leidd í lög, taldi þingflokkur Alþýðu-
flokksins, engan veginn nóg að gert í skerðingarátt og
heimtaði meira.
# Hann fékk ekki fram kröfur sínar um meiri kjara-
skerðingu, og sleit þess vegna stjórnarsamstarfinu
haustið 1979.
Þá voru þeir allir eitt vetrarritstjórinn Jón og sumar-
ritstjórinn Vilmundur ásamt öðrum helstu flokksbrodd-
um Alþýðuf lokksins.
# En nú kemur Vilmundur Gylfason í sjónvarpið i
fyrrakvöld og hef ur allt í einu uppgötvað það í sumar að
kaup verkafólks sé of lágt.
# Hann vildi þó hafa það miklu lægra. Enginn talaði
digurbarkalegar en Vilmundur um nauðsyn þess'að
lækka kaupið meðan Alþýðuf lokkurinn var í stjórn.
# Svo kemur þessi heillakráka Alþýðuf lokksins í sjón-
varpið og ber það á borð, að Eðvarð Sigurðsson, for-
maður Dagsbrúnar og aðrir forystumenn í verkalýðs-
hreyf ingunni eigi alla sök á því að kaupið skuli ekki vera
hærra — Þvílík öf ugmælavísa.
# Það eru þá líklega Vinnuveitendasambandið og Vil-
mundur sem hafa staðið fyrir kröf ugerð um hærra kaup
verkafólks á síðustu árum, en formaður Dagsbrúnar
sem sagði þvert nei!
# Sagnfræðin hans Vilmundar verður ekki metin á
marga fiska, þótt sagt sé að hann hafi háskólapróf i
greininni.
# I byrjun sjónvarpsþáttarins í fyrrakvöld var vind-
belgur Vilmundar útblásinn, í lok þáttarins hafði loftinu
verið tappað af. k.
kláppt
í Þakkir til
sjónvarpsins
I Þegar litið er yfir sögu Rikis-
■ útvarpsins verður ekki með
Isanni sagt að þaö hafi verið sér-
lega lipurt við verkalýðs-
hreyfinguna. Ekki veröur með
■ nokkru móti séð að fjölda-
hreyfingar launafólks hafi
fengið þann sess I dagskránni
sem eðlilegur mætti teljast
■ miðað við þýðingu þeirra i lýð-
ræðisþjóðfélagi. 1. mai var
meira segja I áratugi feimnis og
átakamál, og ekki hefur komið
■ til greina að ASÍ fengi að ráða
dagskrá á þeim degi, enda þótt
blessuð bændasamtökin messi
nær daglega yfir sinu fólki i út-
varpinu.
Hinsvegar er það aö sjálf-
sögðu talin lýðræðisleg skylda
Rikisútvarpsins að setja
sjónvarpsþátt undir Vilmund
Gylfason um leið og hann gerir
hróp að verkalýðsforystunni, og
raunar brýnast að loknu löngu
sjónvarpshléi. Vandaður og
málefnalegur málflutningur
Vilmundar, hógværð hans svo
laus við persónulega rætni, og
virðing fyrir sannleikanum,
verða að fá að njóta sin á viðari
vettvangi en á innri orrustuvöll-
um hins krampakennda Alþýðu-
flokks. Sjónvarpið á þvi þakkir
skildar fyrir framtakið.
Rœöi eða œði
En umræðan um lýöræðið i
verkalýðshreyfingunni fór auð-
vitað öll ihandaskolum. Um það
er ekki við neinn að sakast
nema Vilmund sjálfan. Hann
hefur svo rækilega klúðrað
lýðræðisumræðunni að ekki er
hægtað ræða við hanná neinum
venjulegum nótum. Til aö
mynda hefur þaö verið megin-
kenning Vilmundar i sumar að
orsökin fyrir lágum launum sé
lýðræðisskortur i verkalýðs-
félögunum. Þaö var þvi ekki
nema rétt mátulegt á hann, að i
sjónvarpsþættinum var sýnt
fram á aö ef samningar hefðu
fengið að halda sér eins og
verkalýðsforystan samdi um án
afskipta Vilmundar á Alþingi
hefðu kauptaxtar verið mun
hærri nú. Verkafólk má bera á
herðum sér kjaraskerðingu Vil-
mundar Gylfasonar og stoðar
littþó hann ieggi þýðu i röddina
og tali um fátæka fólkið i VR.
Hann heföi átt að vera þýðari
við það þegar hann sjálfur sat á
þingi i stjórnaraðstöðu eða á
ráðherrastóli.
Lýðræöi er brýnasta umræðu-
efni hvers tima, og takist mönn-
um að gelda það hugtak, ræna
það innihaldi og meiningu, eða
misnota i' þágu andlýðræðis-
legra viðhorfa, er voðinn vis.
Það „lýðræði” sem Vilmundur
Gylfasonheufráttdrýgstan þátt
i að koma á i Alþýðuflokknum
má allt eins kalla Vilmundaræði
eftir höfundi sinum. Eins og
allir vita hefur það breyst i
flokkslegt Vilm undaræði,
nokkurs konar innri martröö,
þar sem menn vegast á með
oröum og drepa i bróðerni hvern
annan.
Pólitísk
œðisköst
Eins mikilvægt umræöuefni
og lýðræöi i verkalýös-
hreyfingunni hlýtur jafnan aö
vera munu fáir raunverulegir
verkalýðssinnar vilja koma þar
á Vilmundaræði. í hreyfingu
semhefur samstöðuna að helsta
vopni i vöm og sókn eru pólitisk
æöisköst og sprengjustarfsemi
nýkrata á þingi ekkert eftir-
breytnivert fordæmi. Björn
Jónsson fyrrum forseti ASl setti
tiskt væri hún of veik tií þess að
festa árangurinn i sessi. Þegar
möguleikar sköpuðust á
„verkalýðsstjórn” sem starfa
skyldi i samstarfi og samráði
við verkalýðshreyfinguna eftir
kosningasigur Alþýöuflokks og
Alþýðubandalags 1978 klikkuðu
nýkratarnir. Þeir glutruðu
niður sögulegu tækifæri til al-
þýðuvalda i landinu með
stöðugum kröfum um kjara-
skerðingu. Og sprengdu svo
vinstri stjórnina vegna þess að
ekki var nógu langt gengið i að
kreppa að verkafólki.
Þannig hafa Vilmundur og
aðrirnýkratar sannað i verki aí
þeir hafa engan áhuga á þvi að
tryggja verkafólki beinni aö-
gang að stjórnun lands og efna-
hagsfifs. En einmitt slik stefna
gæti glætt áhugann á starfi
innan verkalýösfélaganna.
Mikil
valddreifiitg
Þess i stað þykir Vilmundi og
öðmm nýkrötum mestu skipta
að færa Vilmundaræðið út fyrir
raðir Alþýðuflokksmanna og inn
i verkalýðsfélögin. En áður en
menn taka að býsnast yfir lýð-
ræðisskorti i verkalýðs-
hreyfingunni verður að taka til-
lit til nokkurra veigamikilla
staðreynda.
í fyrsta lagi er valddreifing
meiri I i'slenskri verkalýðs-
hreyfingu en viðast annars-
staðar i heiminum. Mið-
stjórnarvald ASt og landssam-
bandanna er sáralitið, og
samningsrétturinn liggur hjá
verkalýösfélögunum.Taka þarf
ákvörðun i hverju féíagi um
hvort framselja eigi landssam-
böndum eða ASI hluta af sam-
ningsréttinum fyrir hverja
samningalotu. Enga samninga
er hægt að gera fyrir hönd
verkalýösfélaganna nema þeir
séu lagðir fyrir almennan
félagsfund til samþykktar eða
synjunar. Enda þótt þátttaka i
fundum félaganna mætti vera
meiri kom a þúsundir manna við
sögu i mótun kröfugerðar,
samningagerð og afgreiðslu
samninga. Kosiö er á hverju ári
I stjórnir félaga og stofn-
anir verkalýðshreyfingarinnar ■
flestar. t samanburði við önnur I
frjálsféiagasamtök á tslandi er I
þátttaka í ákvarðanatöku |
örugglega meiri innan verka- ■
lýðshreyfingarinnar en ekki I
minni.
Hvar er lýðrœði? j
Skilgreining á hugtakinu lýð-
ræði hefur vafist fyrir mörgum. 1
t sinni einföldustu gerð mé
segja að það sé í raun ekki
annað en samkomulag um aí
beita þvi formi við ákvaröana-
töku i þjóðfélagi eða félagi að
meirihluti ráði og viðhafðar séu'
almennar kosningar þar sem
allir hafi jafnan atkvæðisrétt. '
En hugmyndir manna um lýð-
ræði hafa jafnan tengst fjöl-
mörgum öðrum atriðum, svo I
sem ritfrelsi, málfrelsi, jafn- '
rétti, almennri menntun, sann-
girni gagnvart minnihluta- I
skoðun o.s.frv.
Vilmundur hefur einkum' J
beint spjótum sinum að þvi að I
ekki sé nægileg þátttaka i lýð-
ræði innan verkalýðs-
hreyfingarinnar, og of þungt sé i j
vöfum að stilla upp listum , þetta ■
sé rússneskt lýðræði o.s.frv. Hið I
siðarnefnda er fjarstæðukennt |
en hið fyrrnefnda er almennt ,
vandamál i islenskum félags- ■
málahreyfingum, en ekki sér- I
vandi verkalýðshreyfingar- |
innar. Og þó það sé mikílvægur ,
mælikvarði á lýðræði hve þátt- i
takan er mikil er hann ekki ein- I
hli'tur að þvi' gefnu, að sannar- I
lega sé möguleiki fyrir hendi 5ð ,
taka þátt i viðkomandi ■
kosningu. Eigum við t.d. að I
segja það fullum fetum að ekki |
sé lýðræði i Bandarikjunum ,
vegna þess að einungis innan ■
við 50% atkvæðisbærra manna
þar i landi taka þátt i for- I
setakjöri, og Reagan forseti er ,
aðeins kjörinn með stuðningi ■
um fjóröungs þeirra sem á kjör- I
skrá eru.
Nei, segjum frekar að ekki ,
hafirikt lýðræði i Póllandi, þar ■
sem frjáls stéttarfélög voru I
bönnuð og félagafrelsi tak- I
markað með ýmsum hætti. En ,
hið bandariska lýðræöiskerfi er ■
greinilega i miklum vanda
vegna almenns þátttöku-og á-
hugaleysis. Og svo er einnig um ,
islensku verkalýðshreyfinguna, ■
þótt mörg félög innan hennar
starfi af miklum þrótti með |
talsverðri þátttöku félags- ,
manna. ■
„Pólskur” j
ketfiskall?
1 verkalýðshreyfingunni hefur |
lengi verið rætt um þennan ,
vanda. Ahugi Vilmundar er i
hinsvegar nývaknaður af ein- I
hverjum djiípsálarfræðilegum |
eða flokkspólitiskum ástæðum. ,
Margt hefur verið gert til þess ■
að bæta úr, svo sem vaxandi Ut- I
gáfu-, menningar-og orlofs- I
heimilastarfsemi gefur nokkra ,
visbendingu um. Meginatriðið ■
er þvi að breytingar á skipu-
lagsmálum, starfsháttum og
kosningafyrirkomulagi innan ,
verkalýðshreyfingarinnar
veröa aö spretta af innri þörf og
upp af umræðu i félögunum
sjálfum. Allt annað er pip, ,
sýndarmennska i besta falli og i ■
versta falli valdsmennska, sem
felst i þvi' að beita löggjafar- |
valdinu i ólýöræöislegum anda ,
til þess að hlutast til um innri ■
málefni frjálsra félagasam- I
taka. Vilmundur Gylfason berst I
á báöum vigstöðvunum — ,
sýndarmennskunnar og valds- ■
mennskunnar — og ætlar sér I
bæði hlutverk Samstööu i Pól- I
landi og flokksræðiskallanna i ,
Kommunistaflokkinum pólska,— ■
—ekh
•9 skorid