Þjóðviljinn - 22.09.1981, Page 5

Þri&judagur 22. september 1981 ÞJöÐVILJINN — SIÐA 5
Johan Galtung um norsku kosningarnar:
Hægri sveiflan er
ekki hægrisveifla
Kare Willoch og Gro Harlem Brundtland: fólk var leitt á Verkamannaflokknum. En Hægrimenn hugsa lika eins og kratar....
Margir veröa til aö túlka úrslit
kosninganna i Noregi, sem ein-
dregna hægrisveiflu, sigur ný-
frjálshyggju, har&ari Natóstefnu
og kannski sem upphaf tveggja
flokka kerfis i Noregi. Prófessor
Johan Galtung, sem lengi hefur
fengist viö fri&arrannsóknir og
stjórnmálafræöi, er ekki á þeim
buxum: hann telur aö engar
meiriháttar breytingar séu I
vændum i norskum stjórnmálum,
ekki heldur i utanrikismálum.
Málgagn Sósialiska vinstri-
flokksins, Ny tid, birti viötal viö
Galtung, um þessi efni. 1 þvi er
gert ráö fyrir þvi aö Hægri
flökkurinn myndi minnihluta-
stjórn eins og raun varö á eftir aö
upp úr slitnaöi i viðræöum viö
miöflokkana tvo, sem báöir eru i
sárum eftir kosningarnar.
Þaö er rétt, segir Galtung, aö
Verkamannaflokkurinn reyndi i
kosningabaráttunni aö hræöa
menn með þvi aö miklar og nei-
kvæöar breytingar myndu fylgja
meö stjórn Hægrimanna. En viö
höfum séö svipuö stjórnarskipti
áöur, 1965 og 1971, og þau þýddu
ekki aö neinar meiriháttar breyt-
ingaryrðu. Þetta stafar af þvi, aö
norskir flokkar eiga sér all stóran
samnefnara.
Hvorki vilja né þora
Hægrimenn munu t.d. fara var-
lega I skattatilraunum sinum, þvi
aö reynslan frá Englandi og.
■ Kvikmyndin um Snorra Sturluson:
| Sturlungaöld
ián lífsháska
■
IÞá er fyrri helmingur Snorra-
myndarinnar kominn á skjáinn.
Þeir sem bjuggust viö miklu
, hafa liklega oröiö fyrir von-
Ibrigöum, en þeir sem ekki
bjuggust viö neinu segja þaö
hafi nú veriö sprettir I þessu.
Heyrst hefur, aö Snorra-
myndin hafi upphaflega átt að
vera frásögn i stil heimildar-
mynda en siöan þróast i átt til
leikinnar myndar. Snorra-
myndin ber þessu vitni: þaö er
eins og hugmyndir tengdar upp-
haflegum áformum hafi ekki
verið gefnar upp á bátinn til aö
aöstandendur myndarinnar
gætu snúiö sér alfariö aö þvi aö
búa til fullgilt léikiö kvik-
myndaverk. Verkiö hangir þvi
milli tveggja stóla. Lakast er,
að ekki veröur séö, aö Þráinn
Bertelsson kvikmyndastjóri
hafi gert þaö upp viö sig, hvern-
ig lýsa megi margslungnum
persónuleika bóndans i Reyk-
holti meö eftirminnilegum
hætti. Sigurður Hallmarsson
gæti vafalaust gert miklu betur i
hlutverki Snorra — en vandinn
er sá, aö allar útlinur persón-
unnar eru I daufasta lagi og
bjargar það ekki miklu þótt rás
H
Veislan I Reykholti
Bandarikjunum hræöir þá og
aöra. Stjórn Willochs hvorki vill
né þorir aö feta i fótspor
Thatchers og Reagans. Reagan
er t.d. reiöubúinn aö fórna þeim
20% bandarisku þjóöarinnar sem
verst eru sett. Frumskógaheim-
speki hans segir, aö þetta fólk eigi
aö koma sér áfram sjálft. Ég held
ekki segir Johan Galtung aö
norsk Hægristjórn hugsi á þann
máta. Hún hugsar eins og kratar
þótt hún noti ekki sömu orö. Hún
----------------------------1
atburöa sé sæmilega til skila j
haldiö.
Dauflegt er einmitt þaö orö I
sem best hæfir heildaráhrifum •
af myndinni. Hún er hæggeng, J
leikurum er mjög haldiö i skefj- I
um, flest er gert til aö draga úr I
dramatisma og lifsháska þeirr- '
ar hrikalegu aldar sem lýst er — J
m.a. kemur þetta fram i þjóö- |
háttainnskotum, sem augaö sér I
meöan eyraö nemur bergmál af •
valdasamsærum Sturlungaald- *
ar. Þessi leikstjórnarstefna er |
vissulega einn af þeim mögu- I
leikum sem úr var aö velja, en 1
árangurinn leyfir áhorfanda aö •
efast mjög um réttmæti valsins. J
Einkum finnst honum stjórn- I
anda veröa litiö úr ágætum leik- I
urum — og er þó margt vel um '
framgöngu manna eins og Gisla
Halldórssonar (Sighvatur
Sturluson) og Hjalta Rögn-
valdssonar (Gissur Þorvalds-
son) og Arnars Jónssonar (Há-
kon konungur).
Helst er aö finna fitonsanda ■
þeirra Sturlunga i Sturlu Sig- I
hvatssyni Egils Ólafssonar: i I
þeirri persónu þykist maöur |
helst finna andblæ timans, mik- ■
illeika hans og auviröileik. Tón- I
list Karls Sighvatssonar er lika I
vel til þess fallin aö lyfta verk- I
inu. Um leikmyndir má ýmis- ■
legt jákvætt segja, þótt þær hafi I
boriö þaö full opinskátt meö sér I
aö vera nýsmiöi.
En semsagt: myndin er ekki •
nema hálfnuö og margt ósagt I
enn. Þaö er þó nokkuð ljóst, aö I
ekki lætur Þráni Bertelssyni vel I
aö stjórna hópsenum — atriöi 1
eins og veisla I Reykholti eöa I
bardagi viö Vatnsfiröinga eru I
undarlega hjálparvana.
AB *
verður aö taka tillit til þeirra sem
versteru settir. Má vera hún rétt-
læti slika tillitssemi meö kristn-
um rökum. Þaö skiptir ekki máli
hvernig þaö er gert — heldur þaö,
aö hægrimenn taka ekki áhættu á
ööru.
Hægrimenn lofuöu aö gera
tvennt i senn: aö létta af sköttum
og halda uppi velferðarrikinu.
Þeir veröa aö gleypa eitthvaö af
þeim kosningaloforðum — og
Norömenn hafa vist reynt eitt-
hvaö i þá veru áöur. Verka-
mannaflokkurinn var reyndar
byrjaöur aö fikta viö skattalækk-
anir svo aö munurinn veröur ekki
heldur stórfelldur á þvi sviði.
Miðf lokkur
Menn spá þvi aö miöjuflokk-
arnir hverfi i skugga hinna
tveggja stóru, sagöi Galtung. En
ég tel aö þeir muni lifa af, blátt
áfram vegna þess aö þeir hafa
þegar lifaö svo lengi. Viö eigum
okkur sterka kristna hefö tengda
baráttu gegn áfengi og fóstureyð-
ingum. Ég tel einnig liklegt, aö
þaö geti komiö upp stærri „græn”
hreyfing (umhverfisverndar-
manna) i miöju, sem gæti haft til-
hneigingar til samstarfs til
vinstri.
Hve sterk sveifla?
Ný Tid spuröi hve sterk hægri-
bylgjan væri?
Ég er ekki viss um aö þetta sé
hægribylgja, sagði Galtung. Eins
mætti kalla þetta bylgju gegn
Verkamannaflokknum. Fólk var
leitt á Verkamannaflokknum og
viö þvi er ekkert aö segja. Sá
flokkur hefur skrifaö margt
fagurt I stefnuskrá sina. En hann
vantar viröuleik eins og við er aö
búast eftir langa setu á valda-
stóli.
Ég held einnig aö i staö hægri-
sveiflu geti komið bráölega græn
eöa græn-rauö, þegar menn eru
orönir leiðir á ásjónum Hægrifor-
ingjanna.
Galtung var ekki einu sinni
viss um aö Hægristjórnin mundi
breyta utanrikisstefnunni til hins
verra, en hann er atkvæðamikill
Framhald á siöu 14
Norræna
félagið
færir út
kvíarnar
Allt frá þvi a& Norrænu félögin
tóku aö sér aö kynna Noröur-
landaráö og starfsemi þess I til-
efni 25 ára afmælis þess 1977, hafa
viöræ&ur átt sér staö milli Nor-
rænu ráöheranefndarinnar og
Sambands norrænu félaganna um
hugsanlega aöild Norrænu félag-
anna að þvf aö veita upplýsingar
um starfsemi allra þeirra nor-
rænu stofnana sem eru i tengslum
viö Norðurlandaráö.
Nú hcfur vcriö ákveöið aö veita
I tilraunaskyni nokkru fé frá Nor-
rænu ráðherranefndiimi til þessar-
ar starfsemi gegn jafnháu fram-
lagi annars staöar frá.
Komiö veröur á fót héraösskrif-
stofum Norrænu félaganna á öll-
um Noröurlöndum. Hérlendis
veröur þessi starfsemi fyrst um
sinn a.m.k. á Egilsstööum og hef-
ur Eli'sabet Svavarsdóttir, kenn-
ari tekiö aö sér fyrirgreiöslu þar.
Haldnir veröa kynningarfundir
á austur- og væntanlega norö-
austurlandi nú i haust. Höfuö-
áhersla veröur lögö á heimsóknir
i skóla svo og heimsóknir á fundi
þeirra félaga sem hafa fasta
fundartima. Hefst þessi kynning
á Egilsstööum dagana 24. og 25.
sept. n.k.
Þeir Ami Gunnarsson.alþm. og
formaður Norrænu menningar-
málanefndarinnar, og Hjálmar
Ólafsson, form. Norræna félags-
ins, munu heimsækja Mennta-
skólann og Grunnskólann á Egils-
stööum svo og héraösskólann á
Eiöum á&urgreinda daga og einn-
ig Rotaryklúbb Fljótsdalshéraðs
á fimmtudagskvöldiö þann 24.
sept. Þeir flytja smápjall, svara
fyrirspurnum og sýna litskyggn-
ur frá Austur-Grænlandi.