Þjóðviljinn - 03.10.1981, Side 19

Helgin 3. — 4. október 1981 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 19
Margir ætluóu aft hefna harma sinna...
ast og ráöa ráöum sinum. Eg segi
strákarnir þvi þaö er staöreynd
aö stúlkurnar sækja litiö hingaö,
þó viö höfum reynt mikiö til aö fá
þær til aö koma. Þaö hefur svo
aftur þau áhrif aö strákunum
finnst staöurinn minna spennandi
fyrir vikiö.
Þaö er helst um helgar aö stúlk-
urnar sæki hingaö, þegar opiö er
diskótek, en þá kemur annaö
vandamál uppá teninginrv eldri
unglingunum finnst litiö spenn-
andi aö eyöa laugardagskvöldi
hér, þau vilja heldur fara eitthvaö
annaö sem býöur upp á bari og
fjölbreyttari skemmtan. (Aldurs-
takm. er 18 ár inn á vinveitinga-
staöi; innsk.) I stuttu máli þá
veröur aö segjast einsog er aö
eldri unglingarnir koma ekki
hingaö nema þeim finnist þeir
ekkertskárra hafa aö gera og þaö
sem þeim finnst skárra finnst vist
flestum öörum mun lakara. Þaö
er svo aftur þessi aldurshópur
sem flestum vandamálum veld-
ur.
Lifnaðarhættir
atvinnuleysis
Svo til allir unglingar hér sem
eru 16 ára og eldri eru hættir i
skóla og fæstir hafa atvinnu, svo
þaö liggur nokkuö ljóst fyrir
hvernig ástandiö hlýtur aö vera.
Hvaö atvinnumöguleika varöar
þá er nokkuö jafnt á komiö fyrir
hvita og svart^ þaö er hreinlega
enga atvinnu aö fá. 1 þeim skiln-
ingi njóta hvitir og svartir fyllsta
jafnréttis. En réttlát óánægja
blökkuunglinganna er sprottin af
þvi aö þegar atvinna býöst þá
ganga hinir hvitu oftast fyrir. Og
það er aöallega sök atvinnuveit-
endanna sjálfra sem viröast taka
hina hvitu framyfir.
En vandamáliö er margþætt-
ara en svo að þaö yrði leyst meö
þvi einu aö bjóöa upp á næga at-
vinnu fyrir alla.
Allflestir þeirra unglinga sem
eru 16 ára og eldri hafa aldrei haft
atvinnu og hreinlega kunna ekki
að vinna. Unglingur sem gengiö
hefur atvinnulaus i tvö ár eöa
lengur hefur vanist á ákveöið lifs-
munstur sem mjög erfitt er aö
skilja fyrir þann sem ekki hefur
reynt þaö sjálfur. Aö slæpast all-
an daginn og þvælast um göturn-
ar meö félögunum er þaö eina
sem hann þekkir og hann fer jafn-
vel aö trúa þvi aö þannig eigi þaö
að vera. Aö stunda reglulega
vinnu er eitthvaö fjarlægt óraun-
verulegt hugtak og það er jafn
liklegt að ef honum yröi boöin
vinna aö hann færi aö hlæja og
segði: Nei heyrðu vinur, þú hefur
fariö mannavillt, þaö er fólkiö i
finu hverfunum sem gerir þess
háttar. Ég segi ekki aö þetta sé
algilten viöhorf svipuð þessu eru
rhjög ráöandi. Og hvernig ætti
annað aö vera? Nei, ég er hrædd-
ur um aö fyrir marga af þessum
unglingum yröi að koma til algjör
umskólun og hreinlega endurhæf-
ing áöur en þaö yrði raunhæft aö
tala um atvinnu fyrir þá. En þaö
er ekki siöur óraunhæft aö skella
skuldinni á unglingana sjálfa og
saka þá um leti og andfélagslegt
athæfi. Mér er nær að halda aö
sökin sé þeirra sem veifa slikum
slagoröum i tima og ótima. Og
þaö er ekki nema eölilegt aö ung-
lingarnir bregöist ókvæöa viö
þegar sliku er slengt framan i þá.
Þeir eiga erfitt meö aö skilja aö
eina lifið sem þeir þekkja sé aö
einhverju leyti rangt.
Afbrot
Hin háa glæpatiðni hér i Moss
Side og Hilme er svo aftur bein
afleiöing alls þessa. Hnupl og rán
veröa aö flokkast undir daglegt
brauö og þó alvarlegri glæpir séu
sem betur fer fátiöari er þó tiöni
þeirra mun hærri en viöast hvar
annars staðar. Framferöi lög-
reglunnar hefur lika einkennst af
þessu. Unglingur sem handtekinn
er vegna gruns um afbrot er sek-
ur þar til sakleysi hans hefur
sannast og af þessu er sprottin hin
rótgróna andúö ibúa hverfanna á
lögreglunni.
En hér veröur lika aö draga
skörp skil milli hvitra og svartra.
Upp undir 90% allra þeirra sem
veröa fyrir likamsárás eöa eru
rændir segja lögreglunni aö árás-
armennirnir eöa árásarmaöurinn
hafi veriö blökkumaöur og þó að
draga megi sannleiksgildi þeirra
orða mjög i efa i mörgum tilfell-
anna á þeim forsendum, aö oft
getur veriö erfitt fyrir fórnarlam-
biö aö átta sig á hörundslit árás-
armannsins i svarta myrkri, þá
hefur lögreglan litiö annaö til
þess að fara eftir.
Afleiöing þessa er siöan auövit-
aö sú aö blökkuunglingarnir
verða mun oftar fyrir baröinu á
lögreglunni en hinir hvitu, þó þaö
sé mikiö vafamál aö afbrot meöal
svartra séu eitthvaö tiöari en
meöal hvitra unglinga hér i
hverfunum. Fyrir þaö fyrsta þá
eru ekki nema u.þ.b. 25% ibúanna
i Hulme- blökkumenn og i Moss
Side 45 - 50 prósent, og min
reynsla af unglingunum hérna
hefur ekki verið sú aö þeir hvitu
séu eitthvaö betri en þeir svörtu
hvaö þetta varöar. Þaö er líka
mjög erfitt að draga einhver
mörk milli hvitra og svartra á
þennan hátt og i rauninni er það
aö mörgu leyti rangt. Þaö geta
veriö klikur og hópar hvitra og
svartra sem eiga I illdeilum sin á
milli, en margar klikurnar eru
blandaöar hvitum og svörtum
innbyröis og unglingarnir viröast
skipa sér meira saman eftir
svæöum innan hverfanna frekar
en aö hörundslitur ráði.
Þaö er helst i samskiptum
þeirra viö lögregluna sem þessi
mismunun kemur fram. Og þaö
er staöreynd aö ef um utanaö-
komandi ógnun er aö ræöa þá
standa allir hópar saman sem
einn, hvort heldur þaö er lögregl-
an sem á i hlut eöa áhangendur
einhvers knattspyrnuliös sem
kemur aö keppa viö Manchester
City. (Maine Road, heimavöllur
Man. City stendur i miöju Moss
Side hverfinu. innsk.) Þaö kom
lika greinilega I ljós I óeiröunum 1
sumar aö kynþáttamisréttiö er
örvaö utanfrá en ekki aö þaö sé
aliö á þvi innan hverfisins. Hér
sitja allir viö sama borö hvaö
varöar efnalegt og félagslegt
misrétti.
Lögreglan
Lögreglan reyndi á timabili að
milda andúöina meö þvi aö vinna
meö starfshópum innan hverf-
anna en þaö var fljótlega eyöilagt
af aöilum innan lögreglunnar
sjálfrar sem sjá sér hag i aö ala á
úlfúö og kynþáttamisrétti. And-
úöin blossaöi siöan upp af marg-
földum krafti i vor og sumar eins-
og flestum er kunnugt um. Þaö er
mjög sterk tilfinning á meðal
blökkumannanna að lögreglan sé
tæki hinna hvitu til aö vernda
hina hvitu og óbreyttir lögreglu-
menn á götunum hafa heyrst
hampa þeirri skoöun aö öll
vandamál i landinu séu hinum
svörtu að kenna. Þaö fer ekki allt-
af saman yfirlýstur fagurgali lög-
regluyfirvalda og þær skoöanir og
viöhorf sem lögregluþjónarnir
birta i oröi og verki i viöskiptum
sinum viö Ibúa þessa lands.
En þaö veröur siðan aö segjast
einsog er aö margir þessara ung-
linga eru hreinir afbrotamenn og
rökrétt afleiðing af þvl er siöan
óvild og hræösla viö lögregluna.
En lögreglan hefur gert þau reg-
inmistök aö meðhöndla alla sem
slika og þar meö fengiö alla upp á
móti sér. Þaö kom lika greinilega
i ljós daginn eftir fyrsta óeiröa-
kvöldiö aö margir unglinganna
voru staöráönir I aö nota tækifær-
iö og hefna harma sinna á lög-
reglunni og þaö má segja að
óeiröirnar hafi einkennst af
blindu hatri gagnvart öllu og öll-
um frekar en aö um eitthvert
sameiginlegt markmiö hafi veriö
aö ræöa. Undir öllu þessi situr
siöan harmi slegið samfélag i
Moss Side sem oröiö hefur fyrir
óbætanlegu tjóni og er I ofanálag
meöhöndlað sem annars flokks
ibúar þessa lands.
Ég vildi feginn geta leyft mér
aö lita á lögregluna sem vinsam-
lega og sanngjarna, en dæmin
sanna hiö gagnstæöa og þaö veld-
ur áreiöanlega fleirum en mér
áhyggjum. Þaö væri ósköp auö-
velt aö segja sem svo: „Lögregl-
an sýnir mér alltaf kurteisi og
viröingu svo ég hef ekki yfir neinu
aö kvarta,” en mér dettur ekki i
hug aö imynda mér aö slikri silki-
hanska meðferö sé beitt viö hóp
svartra unglinga sem hanga und-
ir vegg einhvers staðar og hafa þó
ekkert annab til saka unniö en
vera illa til fara, fátækir og at-
vinnulausir. Ef óeiröirnar leiddu
ekki annaö af sér en þaö aö lög-
reglan reyndi aö betrumbæta sig
þá væri miklu náö og versti hjall-
inn yfirstiginn en þaö er sjálfsagt
borin von ab gera ráö fyrir sliku.
Allt bendir til hins gagnstæöa.
Vlöa á Princess Road eru enn plötur fyrir gluggum.
!-----------------------------------1
I Blökkumaður frá Suður-Afriku:
Vítahringur
ofbeldisins
Moon Noonsany, eiginmaöur
Maureen sem rætter viö annars
staöar á siöunni, er blökku-
maöur fæddur ég uppalinn i
Suöur-Afriku eu fluttist til Ettg-
lands á striösáruuum og hefur
búiö i Manchester siöastliöiun
30 ár.Hann er læröur rafvirki og
vanu sem slíkur hjá fyrirtæki
hér i Manchester þar til fyrir
tveimur árum aö hann missti
vinnuna. Siöan hefur haun
gengiö atvinnulaus. Hann hefur
þó ekki lagt árar i bát og hefur
notaö timann til aö fylgja fram
ýmsum baráttumálum fyrir
ibúana bæöi i Moss Side og
Hulme. Hanu er meölimur i
Moss Side Defense Comitee, ráö
sem ibúamir settu á fót meöau á
óeiröunum stóö i sumar til þess
að standa vörö um rétt þeirra
sem uröu fyrir barðinu á lög-
reglunni.
Ofsðknir lögreglunnar
Ég held þvi fram að meginor-
sök óeirðanna i Moss Side hafi
verið ófsóknir lögreglunnar á
hendur ibúunum undanfarin ár.
Atvinnuleysið á auövitaö sinn
þátt i aö hverfiö erviðkvæmt, en
hér hefur verið atvinnuleysi
lengi en ekki óeirðir fyrr en i
sumar. Og sökina er að finna
hjá lögreglunni framar öllu
ööru. Hún hefur lengi gengiö
hér fram meö handtökum og
barsmi-öum og hefur jafnt
gengiö yfir seka og saklausa,
hvita og svarta. Ef þú er hvitur
þá ertu kallaöur svertingja-
vinur og ef þú ert svartur þá
ertu kallaöur svört skepna.
Kynþáttavandamál innan
hverfisins hefur aldrei verið
áberandi en lögreglan hefur si-
fellt alið á þvi. Ekki aö þaö
skipti máli hvaða hörundslit
menn hafa hér, þaö er nóg að
hafa á sér stimpilinn „býr i
Moss Side”.
Siöan fyrir u.þ.b. 8 mánuðum
hefur veriö haföúr annar háttur
á viö löggæslu hverfisins.
Hinar svokölluöu gömlu góöu
löggur sem margar hverjar
höföu slarfaö hér lengi og
þekktu hverfiö og ibúana voru
látnar fara og i staöinn komu
nýir haröhentari og alls ókunn-
ugir lögreglumenn sem virtust
hafa veriö undirbúnir á þann
hátt að hér þekktust ekki önnur
lögmál en „auga fyrir auga,
tönn fyrir tönn”. Ég er ekki aö
segja aö hinir „gömlu góöu”
hafi verið algóöir, langt frá þvi,
en þaö voru alltaf einstaklingar
sem reyndu aö skilja vanda-
málin. NU er þvi ekki fyrir aö
fara lengur. Siöan þegar lögin
um að leyfilegt væri handtaka
fólk fyrir aö liggja undir grun
einum saman voru innleidd,
varö ástandiö gjörsamlega
óþolandi. Unglingarnir voru
dregnirniöur á stöö hvenær sem
lögreglunni dattihugoghaldiö i
yfirheyrslum i einn og tvo sólar-
hringa oft án nokkurar sjáan-
legrar ástæöu (Arrest on
suspicion, þessi lög voru af-
numin eftir óeiröirnar i sumar,
innsk.) Þetta hleypti auövitað
illu blóöi i'alla og þá sérstaklega
unglingana sem gátu aldrei
verib óhultir fyrir ófsóknum
lögreglunnar.
Snúist til varnar
Viö settum ibúaráöiö upp
meðan á óeiröunum stóð til þess
aö vernda rétt þeirra sem lög-
L___________________________
reglan handtók. Þvi þaö var I
staöreynd aö fjfilmargir voru j
handteknir fyrir engar sakir. ■
Allir þeir sem særöust og þurftu ■
að leita til læknis voru hand- |
teknir um leiö og þeir komu inn |
á spitalana, þaö var talin nægi- ■
leg sönnun fyrir sekt að vera |
særöur þó margir hefðu ekkert |
annaö gert en lenda á milli lög- |
reglu og unglinganna þegar ■
áhlaupin voru gerð. Viö höfum |
einnig reynt að útvega þeim I
sem hafa verið formlega |
ákæröir, lögfræðiaöstoö, þvi ■
þeir lögfræðingar sem dómstól- I
arnir leggja til ráðleggja öllum I
aö játa sig seka hversu fárán- |
legar sem kærurnar eru. Og •
margir hafa alls ekkert gert af I
sér.
Ef niu af hverjum tiu eru |
sekir þá réttlætir það ekki aö sá ■
tiundi sé dæmdur lika og þaö er I
þess vegna sem við settum ráöiö |
upp. Einn piltur var handtekinn |
og ákærður fyrir að hafa notaö ■
bensinið af bilnum sinum til I
þess aö búa til bensinsprengjur. |
Það tókst aö sýna fram á aö |
billinn heföi veriö á verkstæði á ■
umræddum tima,en þá var bætt I
við alls konar kærum og á end- |
anum var hann dæmdur i 18 I
mánaöa fangelsi fyrir aö |
haf» fieygt múrsteini i gegnum
glugga. Þaö er svona Ugla sat á
kvisti meðferð sem viö felium
okkur ekki viö, en auövitað
höfum viö veriö sökuð um aö
hindra lögin og fyrir aö hylma
yfir meö ótindum glæpa-
mönnum. Meöan á óeiröunum
stóð beittum viö okkur aöallega
fyrir þvi aö komast að hvar
Wnir handteknu voru niöur-
komnir og koma þeim i sam-
band viö ættingja, vini og lög-
fræöinga þar sem þess þurfti
meö. Enþettareyndistoftmjög
erfitt þvi lögreglan haföi þann
háttinn á aö flytja hina hand-
teknu mjög ört á milli fangelsa
og lögreglustöðva til þess ein-
mitt aö koma í veg fyrir aö þeir
næöu sambandi viðnokkum. Aö
nokkur fengi að hringja heim til
sin kom auðvitað ekki til mála,
jafnvel þó um væri aö ræöa
14—15 ára unglinga i mörgum
tilfellana sem lögreglan hélt
innilokuöum sólarhringum
saman. Foreldrar og ættingjar
voru frávita af áhyggjum þvi
þaö var ekki nokkur leiö aö vita
hvort viökomandi lægi stórslas-
aöur á spitala eða væri einungis
i haldi hjá lögreglunni.
Oeiröimar voru slæmar aö
þvileyti aöum leiöog fólk fer aö
beita hvert annaö ofbeldi, þá
gleymast þvi allar afrar leiöir.
Ég hef bæöi séö og þolaö mikið
ofbeldi á æfinni og er sann-
færöur um aö af ofbeldi leiðir
ekki annaö en meira og stjórn-
iausara ofbeldi og þaö getur
aldrei leitt til góös. En samt er
erfittab sjá hvernig öðruvisi gat
farið i sumar þvi lögreglan
hefur ætiö gengið á undan og
haft ofbeldið fyrir fólkinu. Ég
held aö fólk hér sé ekki ólög-
hlýönara en annars staöar i
landinu, en þau lög sem lög-
reglan hefur framfylgt hér i
Moss Side og reynt aö kúga fólk
til aö hlýöa eru ekki hin sömu
lög og hægt er að lesa i stjórnar-
skránni. Lög lögreglunnar eru
einhver allt önnur og fjandsam-
leg fólkinu og gegn sliku er
hverjum og einum skyltaö berj-
ast. Ég hef séö þau fyrr.
— H.S.