Þjóðviljinn - 26.11.1981, Síða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 26. nóvember 1981
Óttinn á alþingi við kjarnorkuvopnin:
Evrópubúar á móti
k j arnorku vopnum
Stórveldin að átta sig á andstöðunm
í fyrradag urðu miklar og f jörugar umræður um utan-
ríkismál á alþingi. ólafur Ragnar Grímsson bar fram
tvær fyrirspurnir til utanríkisráðherra um afstöðu is-
lands til áætlunar Nató um nær 600 nýjar kjarnorkueld
flaugar i Evrópu og um aðild Islands að kjarnorku-
vopnalausu svæði á Norðurlöndum.
Ólafur Ragnar fylgdi fyrir-
spurnunum úr hlaði, rakti gang
vopnvæðingarinnar og svo hvern-
ig viöhorf heföu breyst fyrir til-
stuölan friðarhreyfingarinnar.
Sagði hann einsýnt, að Ronald
Reagan og Brésnjéf hefðu nú
breytt um tón gagnvart kjarn-
orkueldflaugunum vegna þrýst-
ings. Þannig hefi u þeir viður-
kennt friöarhreyfinguna i verki.
Ólafur Jóhannesson skýrði frá
þvi að þegar ákvöröunin um
fjölgun kjarnorkuvopna i Evrópu
á vegum Nató heföi verið tekin i
desember 1979, hefði islenski
fulltrúinn tekið afstöðu með
ákvöröuninni, en undirstrikað
stefnu Islands um aö ekki verði
staðsett kjarnorkuvopn hér. Um
þetta leyti hefði minnihlutastjórn
krata setið við völd.
Þá fjallaði Ólafur almennum orö-
um um ástandiö. Sagði Rússa
hafa fjölgað SS-20 kjarnorkueld-
flaugum sinum frá 100 upp i 250.
Afvopnunarviðræður væru ekki
flóknar ef raunverulegur vilji
væri fyrir hendi. Sagðist hann
ekki vera reiðubúinn að ganga
fram fyrir skjöldu meö tillögu-
flutningi á alþjóöavettvangi um
að hætt verði við fjölgun kjarn-
orkuvopna i Evrópu. Það væru
viöræðurnar sem ættu aö skera úr
um þaö. Sagöi hann ræðu og til-
lögu Ronalds Reagan á dögunum
hafa verið góða og sjálfsagt að
styðja hana. Hins vegar væri
þetta form ef til vill ekki það
besta, að skiptast á orösending-
um á milli heimsálfa um þessi
mál, nær væri að setjast niöur og
ræöa málin. Ólafur sagöi einnig,
að hann hefði skilning á friöar-
vilja fólks og ótta þess við kjarn-
orkuvopn en friðarhreyfingin ætti
að horfa til beggja átta.
Eiöur Guðnason sagði ástæðu
til aö binda vonir viö viðræðurn-
ar. Sagði Dagens Nyheter hafa
vakiö athygli á þvf aö 4800 kjarn-
orkuhleöslur i Sovétrikjunum
væri beint i áttina aö Sviþjóö,
þaraf væru 102 á sjálfu Eystra-
salti. Þá sagöi Eiður að stööugt
væru tveir rússneskir kjarnorku-
kafbátar undan Austurlandi.
Óiafur Ragnar spurði hvort
sjálfstætt riki gæti tekið þátt i at-
kvæöagreiöslu af þeim toga sem
ákvaröaði staðsetningu kjarn-
orkuvopna i Evrópu árið 1979.
Væri hættulegt ef rikið hefði þar
meötekið bindandi ákvörðun.
Ólafur sagöi frá skoðanakönnum
um afstöðu almennings gagnvart
kjarnorkuvopnum i Bretlandi,
Frakklandi og Þýskalandi en þar
hefðu yfir 50% lýst yfir andúð
sinni á kjarnorkuvopnavæðing-
unni. t Hollandi hefðu 80% að-
spurðra verið á móti helvopnun-
um.
Birgir tsleifur Gunnarsson
sagöi ræöu Reagans hafa verið
góöa. Hætt væri við að þrýstingur
friðarhreyfinga á rikisstjórnir i
Vestur-Evrópu gengi út á einhliða
afvopnun. Sama væri um Olaf
Ragnar, hann mælti fyrir einhliöa
afvopnun.
Sighvatur Björnvinsson lýsti
einnig yfir ánægju sinni með til-
lögu Bandarikjaforseta og spurði
hver væri afstaða Ólafs Ragnars
gagnvart þeirri tillögu. Varaði
Sighvatur við einhliöa afvopnun.
Finnur Torfi Stefánsson sagðist
ekkert skilja f málflutningi ólafs
Ragnars. Alþýðubandalagið væri
samábyrgt i rikisstjórn, einnig i
utanrikismálum. Með gjöröum
sinum styddi Alþýöubandalagið
og Ólafur Ragnar þarmeö, aðild
aö Nato og veru hersins i landi.
Það skorti mikið á samræmi milli
orða og verka.
Stefán Jónsson sagðist þurfa að
spyrja Sighvat um það í hvers-
konar skipi hann hefði sofið. Hins
vegar þyrfti hann ekki að spyrja
hæstvirtan siöasta ræöumann þvi
auðsýnt væri að sá hefði sofið um
borð i nautgripaflutningaskipi.
Lagði Stefán á það áherslu aö
kannað yrði hvernig hernað-
arstaðan væri núna, hversu
margir og hvar kafbátar væru á
sveimi umhverfis landiö. Siðan
þyrftu menn aö sameinast um
það hvernig komið yrði i veg fyrir
það, að skotum sé beint að ís-
landi.
Hugsanlegur meirihluti á alþingi
Kjamorkuvopna-
lausa landhelgi
Áður en kom til beinnar
umræðu um fyrirspurn
ólafs Ragnars Grimssonar
umafstöðu Islandstil yfir-
lýsingar um kjarnorku-
vopnalaus Norðurlönd,
hafði þegar verið fjallað
mikið um þessi mál á þing-
inu fyrr um daginn. ólafur
Ragnar gerði grein fyrir
tiletni fyrirspurnarinnar.
Rakti hann rökstuðning
sem hann hafði heyrt er-
lendis gegn þvi að tsland
gerðist aðili að yfirlýsingu
um Norðurlönd sem kjarn-
orkuvopnalaust svæði.
1 fyrsta lagi væri þvi haldið
fram aö ,,varnarsamningurinn”
viö Bandarikin útilokaði okkur
frá slikri yfirlýsingu, þar sem Is-
land væri eina landið meðal Norð-
urlanda sem hefði gert slikan
samning. í öðru lagi að tsland
væri með allt aðra hernaðarlega
legu en hin löndin og I þriðja lagi
heföi heyrst að Islendingar sjálfir
vildu ekki leggja áherslu á sam-
stöðu með hinum þjóöunum i
þessu máli.
Sagði hann fyrirspurnina gerða
til aö taka af allan vafa um það að
tsland gæti og vildi vera með ef til
slikrar yfirlýsingar kæmi.
ólafur Jóhannesson sagði ekk-
ert vera þvi til fyrirstöðu (blaöið i
gær). Kjartan Jóhannsson sagði
það vera uppáfinningu Alþýöu-
bandalagsins aö tslendingar gætu
ekki orðiö þátttakandi. <Sósial-
demókratar landanna legðu á-
herslu á að slik yfirlýsing, ef til
kæmi, yröi að ver'a liöur i stærra
samkomulagi* einhliða yfirlýsing
hefði aldrei veriö til umræöu.
Ólafur Ragnar fagnaði yfirlýs-
ingu utanrikisráðherra og sagöist
vona að hún bærist til frændþjóö-
anna; hér væri um timamótayfir-
lýsingu aö ræða. Ekkert væri þvi
til íyrirstöðu að tsland gerðist að-
ili að yfirlýsingu Noröurlandanna
um kjarnorkuvopnalaust svæði,
ef af yrði.
Ólafur sagði Alþýðubandalagiö
reiöubúiö til viðræöna viö alla
stjórnmálaflokka um kjarnorku-
vopnalausa landhelgi. í fram-
haldi af þvi væri sjálfsagt aö efna
til þeirrar alþjóölegu ráðstefnu
sem Guðmundur Þórarinsson og
leiðarar Timans heföu impraö á
um bann við umferð allra kjarn-
orkukafbáta i fiskveiðilögsög-
unni.
Eiður Guðnason og Kjartan Jó-
hannsson itrekuðu stefnu krata i
málinu. Stefán Jónsson sagði að
hann hefði heyrt þingmenn
sósialdemókrata á Norðurlönd-
unum halda þvi fram að tsland
gæti ekki gerst aöili aö umræddri
yfirlýsingu með sömu rökum og
hér heföu verið nefnd. Bæru þess-
ir menn afstöðu Alþýðuflokksins
hér fyrir sig. Staöreyndin væri sú
að Alþýðuflokkurinn stæði alls
staöar annars staðar hugmynda-
fræðilega en flokksbræður þeirra
á Norðurlöndum.
Eyjóifur Konráð Jónsson sagði
aö Ólafur Ragnar Grimsson og
fjöldi annarra kommúnista hefði
verið að læða þvi að hjá öðrum er-
lendis, aö tslendingar gætu ekki
verið sjálfstæöir. Það væri hrein-
asta þrugl að hægt væri að setja
einhver sérstök lög um kjarn-
orkuvopnalausa landhelgi. Sist
þegar flokksþing kommúnista
(les: Flokksráðsfundur Alþýðu-
bandalagsins) heföi ályktað um
málið; þaö væri kiára áróöur.
Auk þessara töluðu þeir Arni
Gunnarsson, Friörik Sophusson,
Sighvatur Björgvinsson, Eyjólfur
Konráð og Matthias A. Mathle-
sen og voru flestir á þvi að þyrfti
að sporna við ferðum erlendra
kjarnorkukafbáta I hafinu um-
hverfis landiö. Sumir vildu meina
aö vegna sovéska kafbátsins i
skerjagarði sænskra á dögunum
heföi umræöa um kjarnorku-
vopnalaus svæði breytt um eðli.
ólafur Ragnar vakti athygli á
ummælum Oiav Palmes um aö
baráttan fyrir kjarnorkuvopna-
lausum Norðurlöndum væri enn
brýnni en áöur. — óg
Geir Hallgrimsson sagöi at-
hyglisvert að þessi mál heföu ekki
veriö rædd i rikisstjórn. Sagði
hann að viðbrögð Ólafs Ragnars
gagnvart hinu höfðinglega tilboði
Reagans leiddi ljós hvort Ólafur
væri i raun friðarsinni.
ólafur Ragnarsagði undarlegt
hvernig þessi fyrirspurnartimi
hans til utanrikisráðherra hefði
snúist upp i fyrirspurnartima til
hans sérstaklega. Sagðist hann
telja tillögu Reagans vera
jákvætt spor. Hins vegar væru i
bland við tilboðið augljós áróö-
ursbrögð. Viðbrögð Brésnjéfs upp
á siðkastið væru lika jákvæð i
þessu ljósi, þeir viðurkenndu báö-
ir möguleikann á afvopnun. Þá
upplýsti hann að það væri regla
sem Geir Hallgrimsson og félag-
ar hefðu hingað til fylgt, að
Alþýðubandalagið mætti ekki
fjalla á utanrikisvettvangi fyrir
hönd stjórna um mál sem vörð-
uðu Nató, hvort her væri um ein-
hverjar tillögur til breyttra
starfsaðferða aö ræöa? Ef svo
væri, fagnaði hann þeim sinna-
skiptum. Það kæmi sér áreiöan-
lega betur fyrir þessa þjóö, ef
Alþýðubandalagið fengi aö ráða
meiru um þessi mál.
Arni Gunnarsson sagði að
Alþýöubandalagið hefði ekki
einkarétt á friði. Menn greindi á
um leiöir til aö afvopna risaveld-
in. „Ólafur Ragnar vill einhliða
afvopnun, en við hinir tvihliöa.”
Ólafur Jóhannesson vakti at-
hygli á þvi að tslendingar ættu
ekki fulltrúa i herráði Nató.
Framhald á 14. siðu
Þjóðareign á landi
Miðvikudaginn 18. nóvember
flutti Sighvatur Björgvinsson úr
hlaði frumvarpi þeirra Aiþýðu-
flokksmanna um þjóöareign á
landi. Frumvarp þetta eða öllu
heldur frumvörp i sama anda
hafa mörgum sinnum verið flutt á
þingi áöur. Til gamans má geta
þess aö ein fyrsta tilskipun Lenins
eftir byltingu gekk einmitt útá hiö
sama: þjóöareign á landi. Skúli
Alexandersson og Hjörleifur
Guttormsson lýstu yfir fylgi Al-
þýðubandalagsins viö tillöguna.
Skúli Alexanderssonsagöi m.a
aö Alþýðubandalagið hefði flutt
frumvörp sem gengju i sömu átt
og væri flokkurinn þeirrar skoð-
unar aö nauðsyn bæri til aö setja
löggjöf um þjóðareign á landi,
landgrunni og þvi sem ótvirætt
væri almenningseign þjóöarinn-
ar.
Hjörieifur Guttormsson lýsti
starfi nefnda á vegum iðnaöar-
ráöuneytisins um virkjunarrétt-
indi fallvatna og almenningseign
á djúphita (þ.e. hita i iörum jarö-
ar). Sagði Hjörleifur frumvarp
eða frumvörp á leiöinni um al-
mannarétt. Hugsanlegt væri að
frumvörpin yrðu rikisstjórnar-
frumvörp.
Steinþór Gestsson og Páll Pét-
urssonvoru andvigir þessu frum-
varpi.
Sl. mánudag var siðan umræðu
áframhaldið um þetta mál. Þá
tóku til máls Pálmi Jónsson land-
búnaðarráðherra, ólafur Þóröar-
son, Stefán Valgeirsson og Sig-
hvatur Björgvinssonog létu allir i
ljós þá frómu ósk»nema sá siöast-
nefndi, að frumvarpiö dagaði
uppi i nefnd. Siðan var frumvarp-
inu visaö til nefndar og annarrar
umræðu. — óg
Tryggingastofnun
Tannlæknar og
Samning-
ar að
takast?
t svari Svavars Gestssonar
við fyrirspurn Alexanders
Stefánssonar um samning á
milli Tryggingastofnunar
rikisins og Tannlæknafélags I
tslands kom fram að samn- I
ingi á milli þessara aðilja frá [
1979 hefði verið sagt upp. Sá
samningur hefði verð óhag-
stæður fyrir Tryggingastofn-
unina og ekki tryggt henni
þær upplýsingar sem til
þyrfti. t umræðunni á þingi
kom fram sú skoðun
Svavars, að e.t.v. ætti að
lögfesta form greiðslukvitt-
ana. Stefán Jónsson upplýsti
að viöræður á milli þessara
aðilja væru langt á veg
komnar og alls ekki örvænt
um að samningar tækjust.
Ekki væri ástæða til að tor-
tryggja tannlækna umfram
aðra. Jóhanna Siguröardótt-
ir vildi að tannlæknar yrðu
skyldaðir með lögum til
gjaldskrárgerðar og
greiðslukvittana.
— óg.
17 mál
á eimim
fundl
Vegna mikilla umræöna
utan dagskrár á alþingi hef-
ur gengið illa að afgreiöa
mál til nefnda, þannig aö þær I
hafa verið meira og minna I
verkefnaiausar það sem af I
er þings. Þvi hafa forsetar *
deilda tekið á sig rögg og "
boöaö kveldfundi og I
siödegisfundi til aö koma I
starfinu i eðlilegt horf. *
Mánudaginn 16. nóv. var *
kvöldfundur i neðri-deild en I
á dagskránni voru seytján I
mál sem vel flest voru tekin 1
fyrir.
Hjörleifur Guttormsson I
iðnaðarráðherra fylgdi úr I
hlaði frumvarpi um iön- ■
ráðgjafa og gerðu þingmenn !
góðan róm aö máli hans.
. Svavar Gestsson mælti I
fyrir frumvarpi um atvinnu- ’
réttindi útlendinga. Þá var J
frumvarpi um timabundið I
vörugjald visað til nefndar I
en Ragnar Arnalds 1
fjármálaráðherra var J
erlendis svo hann gat ekki I
mælt fyrir frumvarpinu
Auk þessara mála voru 1
tekin fyrir eftirtalin mál i J
neöri deild sama dag: um I
Verðiag, Almannatrygg- I
ingar, Skipan opinberra 1
framkvæmda, listskreyt- .
ingar opinberra bygginga, I
samstarfsnefnd Alþingis og I
þjóökirkjunnar, fjáröflun til 1
vegageröar, lögskráning J
sjómanna, Framleiösluráð I
Landbúnaöarms og frum- I
vörp um tekjustofna sveitar- [
félaga. — óg.