Þjóðviljinn - 20.02.1982, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 20. febrúar 1982
nu er sko
auðvelt að kaupa
í matinn”
: 1
5gómsætir G§ÐA
réttir beint í ofninn
IfepSkcMO
®öáO ©ÖSgpHBÍ0
Timaritið
Samvinnan
Nýir áskrifendur fá
síðasta árgang ókeypis.
Samvinnan á sjötíu og fimm ára afmæli á þessu hátíðarári
samvinnumanna. Ritið var stofnað árið 1907 til að kynna sam-
vinnuhugsjónina, sem þá var ný og ókunn, en er nú einn af
höfuðþáttum í efnahagslífi þjóðarinnar. Nu á dögum er Samvinnan
hvort tveggja í senn: máigagn samvínnuhreyfingarinnar og vand-
að og læsilegt menningar- og heimilisrit. í tilefni af afmælinu
bjóðum við nýjum áskrifendum síðasta árgang ÓKEYPIS. Þú færð
300 blaðsíður fleytifullar af girnilegu lesefní sendar heim til þfn,
um leið og þú gerist áskrifandi að Samvinnunni.
„Þegar
miklar...
55
amvinnan-áskriftarsími 91-81255
Framhald af bls. 1
inu og ég tók viö starfi forstjóra
Sambandsins i ársbyrjun 1955
eins og fyrr segir.
— Hafa viöfangsefnin reynst
svipuð og þú áttir von á?
Þegar ég tók viö þessu starf i þá
geröi ég mér aö sjálfsögöu ljóst
aö starfsemi Sambandsins væri
umfangsmikil og næöi til margra
þátta þjóölifsins. En i raun er
starf eins viöamikiö og forstjóra-
starf Sambandsins þannig vaxiö,
aö þaö er alltaf aö koma manni á
óvart.
Vikulegir fundir
— Hverjar eru deildir Sam-
bandsins?
Deildir Sambandsins eru niu
talsins, þaö er BUvörudeild, Sjá-
varafuröadeild, Innflutnings-
deild, Skipadeild, Iönaöardeild,
Véladeild, Skipulags- og fræöslu-
deild, Fjármáladeild og Aöal-
skrifstofa Sambandsins. Auk þess
rekur sambandiö skrifstofur
erlendis basöi i'London og i Ham-
borg auk rekstur-slceland Seafood
Corp. i Camp Hill i Bandarikjun-
um oghins nystofnaða fyrirtækis
i Lowestoft á austurströnd Bret-
lands, Iceland Seafood Ltd.
— Eru tlöir fundir meö for-
stjora og framkvæmdastjórum?
Forstjóri og framkvæmda-
stjórar einstakra deilda mynda
framkvæmdastjórn Sambandsins
sem kemur saman reglulega einu
sinni I viku. Auk þess hafa
forstjóri og einstaka fram-
kvæmdastjórar aö sjálfsögöu
náiö samband hvenær sem sér-
stakt tilefni er til. Einnig fer
verulegur hluti af miniím tima I'
samskipti viö hina ýmsu
kaupfélagsstjóra svo og fram-
kvæmdastjóra einstakra sam-
starfsfyrirtækja Sambandsins,
auk þess sem mikiö er um aö
aöilarutan Sambandsins snúi sér
til okkar af hinu margvislegasta
tilefni.
— Er þetta ekki erfitt starf,
erilsamt og á stundum kannske
vanþakklátt?
Hver sem leggur sig fram I
starfi finnur ef til vill sjaldnast
fyrir erfiöleikunum eöa þeim erli
sem umfangsmiklu starfi fylgir.
Þar sem ég hef séö samvinnu-
hreyfinguna og Sambandið vaxa
myndarlega á undanförnum
árum, þá get ég ekki sagt aö
starfiö hafi verið vanþakklátt, því
slíkur árangur hlýtur aö veita
hverjum manni ánægju og vissa
fullnægju. A hinn bóginn fer ekki
hjá þvi aö á stundum hafi maður
þurft aö taka ákvarðanir sem
hafa verið erfiöar vegna
mannlegra samskipta og slikar
ákvaröanir mæta sjaldnast
skilningi og geta þvi verið
vanþakklátar ef svo má að orði
komast.
— Ætti ekki aö beita úrræöum
samvinnumanna á fleiri sviöum
atvinnulifsins en gert er og þá
hverjum helst?
Samvinnuhreyfingin hefur nú i
eitt hundraö ár tekiö virkan þátt i
atvinnulifi landsmanna i flestum
greinum og gerir þaö enn. Viö
samvinnumenn höfum látiö i ljósi
þá skoðun aö samvinnuhreyfingin
eigi aö láta sig varða flest
viöfangsefni i' atvinnulifi þjóðar-
innar. Viö höfum þvi fullan hug á
aö taka þátti uppbyggingu nýrra
atvinnugreina, ekki sist i iönaöi.
Hins vegarteljum viö jánframt, aö
samkeppni sé öllum holl og viö
viljum stuöla aö þvimeð-þátttöku
okkar að slik samkeppni sé
tryggö á sem flestum sviöum at-
vinnulifsins. En af þvi þú spyrö
hvort ekki eigi að beita úrræðum
samvinnumanna á fleiri sviöum
atvinnulffsins, þá vil ég nota tæki-
færiö og láta i ljósi þá skoöun, aö
á undanförnum árum hafi gætt
alltof ri'krar tilhneigingar til
rikisrekstrar án þess aö leitaö
væri annarra leiöa. Ótal dæmi
sýna, aö rikisvaldiö er hiröulaust
um atvinnurekstur á þess vegum
og ég tel aö flest þeirra fram-
leiöslufyrirtækja sem rikissjóður
á aö meiri hluta I dag væri betur
kominn i höndum samvinnu-
manna eða annarra aðila. Þá er
þaö i' mfnum huga litt upp»
örvandi framtlðarsýn ef öll upp-
bygging i orkufrekum iönaði á
næstu árum, verði aö meira aö
minna leyti á vegum rikisins og
erlendra stórfyrirtækja og þar
með ef til vill meirihluti allrar út-
flutningsstarfsemi I landinu um
næstu aldamót. Aþessu sviði tel
ég nauösynlegt að fundnar veröi
leiöir til þess að aörir aðilar en
rikisvaldiö geti oröiö þátttak-
endur I fyrirhugaöri uppbyggingu
svo viss j af nræðis veröi g ætt m illi
hinna óliku rekstrarforma þegar
að henni kemur. Mér finnsteinnig
aö rikisvaldiö sýni Islenskum at-
vinnurekstri ekki nægilegan
skilning, sem kemur fram I ó-
fullnægjandi skilyröum hans á
mörgum sviðum. I þvf efni þyrfti
að veröa hugarfarsbreyting.
Vissar takmarkanir
— Hvaö segir þd um þá gagn-
rýni, sem vart hefur oröiö á
þátttöku samvinnufélaganna og
Sambandsins i hlutafélögum?
Ýmsar ástæöur hafa oröið þess
valdandi aö samvinnumenn hafa
staöiö aö stofnun félaga i hluta-
félagaformi. Veigamesta
ástæöan er sil aö samvinnufélags-
formiö hefur vissar takmarkanir
t.d. þegar óllkir aöilar taka sig
saman um stofnun félags i
ákveðnum tilgangi. Sem dæmi af
þvi tagi má m.a. taka stofnun
fiskiöjusamlags Húsavikur sem
aö stóöu Kaupfélag Þingeyinga,
Bæjarsjóöur Húsavikur og ein-
staka sjómenn. I þessu tilviki
varö samvinnufélagsforminu
ekki komið viö með góöu móti.
Sama má segja um stofnun Oliu-
félagsins h.f. á sinum tima. Fleiri
dæmi gæti ég rakið þessum lik,
þar sem sérstakar aðstæöur hafa
ráðið stofnun hlutafélaga meö
þátttöku samvinnumanna.
Það sem hins vegar skiptir
mestu máli varðandi þessi hluta-
félög sem samvinnumenn eru
þátttakendur i' er aö þau eru aö
hluta til og oftastaö meirihluta til
i eigu samvinnumanna og rekin i
samræmi við þaö.
— Hvernig viltu, i fáum oröum,
skilgreina eöli og tilgang sam-
vinnust efnunnar?
Eöli samvinnustefnunnar er
ekki flókiö mál. Kjarninn felst i
þvi aö viðfangsefni atvinnulifsins
skuli leyst i samvinnu, þar sem
allir einstaklingar hafa lýðræöis-
legan rétt til ákvarðana. Þessi
hugsjón er náskyld hugmyndum
mannaum jafnréttiog frelsienda
veröur hún til i kjölfar hinna
miklu þjóðfélagshræringa 19. ald-
ar. Hún er hugsjón um mátt sam-
taka og samstöðu til lausnar
brýnustu viðfangsefnum og til aö
draga úr þjóöfélagslegu ranglæti.
Tilgangur og markmiö sam-
vinnustefnunnar er aö stuðla aö
uppbyggingu atvinnulifs á þess-
um grundvelli i sem rikustum
mæli.
Tröllaukinn árangur
— Hver er árangurinn af starfi
samvinnumanna á tslandi f 100 ár
og hver er hamingjuóskin á þess-
um ti'mamótum?
Árangur af starfi samvinnu-
manna á tslandi i 100 ár er tröll-
aukinn. Hann er i raun svo mikill
að þaö er óhugsandi að telja allt
þaö upp sem áunnist hefur. Ég vil
þó nefna hinn mikla þátt sam-
vinnumanna i þvi aö gera
verslunina innlenda, sem var
annar meginþáttur sjálfstæöis-
baráttunnar. Ég vil nefna hlut
samvinnumanna i aö halda ís-
landi öllu I byggð. Ég vil nefna
þátt samvinnumanna i uppbygg-
ingu innlends iðnaöar. Ég vil
nefna þátt samvinnumanna i efl-
ingu fjárhagslegs lýðræðis meö
þjóöinni. Ég vil nefna hlut sam-
vinnumanna i að halda niðri
vöruveröi almennt. Ég vil nefna
hlut samvinnumanna I útflutningi
okkar sjávarafuröa og svo mætti
lengi telja. Annars hefur sú
gamla kempa Eysteinn Jónsson
lýst þessu best er hann sagði
„þegar miklar hugsjónir rætast
er ekki nema von aö mikið fari
fyrir árangrinum”.
Um hvaöa hamingjuósk ég eigi
til handa samvinnuhreyfingunni
á þessum timamótum vil ég aö-
einssegja aö lokum aö ég á þá ósk
stærsta aö hugsjón samvinnu-
manna lifi með þjóöinni um
ókomin ár og þjóðin megi dafna
af hugsjón þeirra og verkum eins
og hún hefur gert hingaö tfl.mhg