Þjóðviljinn - 20.02.1982, Blaðsíða 23

Kaup-
skapur
og kaup-
félags-
skapur
„Eitt hiö versta gönuhlaup
þjóöanna er misskipting auösins,
ekkert hefur meiru illu til leiöar
komið en hún. Þaö er ekki ein-
ungis allir þeir annmarkar og
lestir, sem skorturinn kemur til
leiöar beinlinis, heldur og búk-
sorg, eyðsla og ólifnaöur, sem
fylgir of miklum auðæfum; ekki
einungis þrældómur og undirokun
meö öllu þeirra föruneyti, sem
auðvaldið hneppir fjöldann i,
heldur iöjuleysi og drottnunar-
girni þeirra, sem auövaldið hafa
meö höndum.Ef tilvill er ekki allur
skortur sprottinn af misskiptingu
auösins og náttúrugæöanna og
vafalaust veröur náttúrugæð-
unum aldrei miðlaö jafnt til allra.
Allsnægtir verða aö likindum
aldrei til nema i hugmyndinni, en
sú hugmynd er lika svo mikils
virði, að hún ætti aö vera leiðar-
stjarna þjóðanna til sannra fram-
fara og farsældar.”
Úr grein Péturs á Gautlöndum I
Búnaðarritinu 1893.
Versl-
unar-
arður
„Og nú skulum viö setja, aö i
stað kaupfélagsins, sem tók arö-
inn áf útlenda kaupmanninum,
komi aftur innlendur kaupmaður,
búsettur hér, en hafi jafn mikinn
atvinnuarö, sem hinn útlendi
hafði áður. Hvaðan ætti hann þá
að taka þennan arö? Mundi það
ekki verða sami arðurinn, sem
hann tæki þá aftur frá kaup-
félagsmönnum og færði saman i
sinum vasa? Og hvað er svo
eiginlega unnið meö þvi? Ekkert
annað en það, að kaupendurnir,
þjóðin, verður að borga þennan
skatt til þess að eiga innlenda
kaupmannastétt, sem lifir á þvi
að draga til sin arð frá atvinnu-
vegum alþýðu og safna honum á
fárra manna vald og umráö.
Sumir segja að kaupmenn hafi
arð sinn miklu fremur af góðum
og heppilegum innkaupum
erlendis fyrir lágt verð en af út-
sölu hér fyrir hátt verð og að þvi
leyti dragi þeir arð inn i landiö.
En þetta raskar ekki hót þvi sem
að framan er sagt, þvi að þvi er
innkaup snertir á heimsmark-
aðinum, geta kaupfélög ætið sætt
a.m.k. eins góðum kjörum og
kaupmenn, og raunar betri, þvi
öflugt kaupfélag er stærri og betri
kaupandi en nokkur einn kaup-
maður hér á landi. Væri þjóðin öll
eitt kaupfélag þá væri það hinn
stærsti og besti kaupandi, sem
fram getur komið á heims-
markaðinum af hálfu þessa lands
og hlyti að geta átt kost á betri og
hagfelldari kaupum en nokkur
kaupmaður, sem ræki aðeins
örlitinn hluta af verslun lands-
manna. Og væru svo sömuleiðis
allar afurðir landsins, sem til út-
landa eru seldar, boðnar fram á
einni hönd eða i einu lagi á stór-
mörkuðum heimsins, þá hefði sá
seljandi langtum fleiri skilyrði
fyrir þvi að geta selt vel en marg-
ir smáir frambjóðendur.”
Úr grein Benedikts frá Auðnum
i Timariti kaupfélaga 1897.
Laugardagur 20. febrúar 1982 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 23
lopaPeySUí^ndsins
. 'r.aðar&P** qatoI>*íia*A
K eyP*
____
Gefjunargæði
íiitrikmn '

Vonandi verður góð
samvinna um þetta
litríka verkefni.
Nú sem fyrr er
reyndum prjónakon-
um það ljóst, að
besta hjálpin við
prjónaskapinn er
samvinnulipurt hrá-
efni. Það orð fer af
Gefjunarlopanum,
að hann sé óvenju
jafn og áferðin því
slétt og felld í
prjónlesinu.