Þjóðviljinn - 20.02.1982, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 20. febrúar 1082
„Hef mikla trú á framtíð
Kaupfélags Þingeyinga”
Finnur Kristjánsson starfaöi f 41 ár í þágu islenskrar samvinnuhreyfingar, fyrst sem kaupfelagsstjóri á
Svalbaröseyri og siðar i 27 ár sem kaupfélagsstjóri K.Þ. Til hliðarviö Finn er mynd af gömiu Kaup-
félagshúsunum. Húsið vinstra megin er byggt áriö 1883 en hitt árið 1902. Og þarna eru sjáanlega ein-
hverjir komnir i kaupstaöinn.
Rætt við Finn
Kristjánsson,
fyrrverandi
kaupfélagsstjóra
Finnur Kristjánsson var
kaupfélagsstjóri K.Þ. í
samfellt 27 ár frá 1953, uns
hann tók viö starfi safn-
varðar í Safnahúsinu á
Húsavík við opnun þess 24.
maí 1980. Þjóðviljinn hitti
Finn i Safnahúsinu fyrir
skömmu og hann var fyrst
spurður hvernig það hafi
æxlast að hann tók við
kaupfélagsstjórastöðu hjá
Kaupfélagi Þingeyinga.
„Ég tók viö störfum 1953 þegar
Þórhallur Sigtryggsson lét af
störfum vegna aldurs en hann
haföi verið kaupfélagsstjóri frá
árinu 1937. Starfiö var ekki aug-
lýst en stjórn K.Þ. fór þess á leit
viö mig að ég tæki það að mér.
Ég haföi þá verið kaupfélags-
stjóri hjá Kaupfélagi Svalbarðs-
eyrar frá 1939. Kaupfélag Sval-
barðseyrar var pöntunarfélag og
voru vörurnar afgreiddar þrisvar
á ári, vor, haust og eftir nýjár.
Fyrstu árin bjó ég á Halldórs-
stöðum i Kinn og fór þaðan til
Svalbaröseyrar eingöngu þegar
vörurnar komu. Það urðu þvi
mikil umskipti að koma þaðan og
til K.Þ. Starfið hjá K.Þ. var i
rauninni mun auðveldara þar
sem ég hafði áður þurft að vinna
sjálfur viö uppskipun á vörunum,
afgreiðslu og bókhald. Nú varö
maður að byrja á þvi að læra að
stjórna öðrum.”
En á þessum 27 árum hafa oröiö
miklar breytingar?
,,Já, þær hafa orðið miklar. Ég
man að þegar ég kom hingaö
fyrst til Húsavikur þá voru ibú-
arnir um 1100 og aðeins til sex
fólksbilar. Það munaði minnstu
að ilia færi strax fyrsta daginn
þegar ég kom til Húsavikur þvi ég
var nærri búinn að keyra niöur
einn þorpsbúann. Menn voru ó-
vanir bilamenningunni og gengu
vanalega á miöri götunni. Þegar
ég hóf störf hjá K.Þ. var litið
hugsað um annað en verslunina.
Fólkið hugsaði bara um aö fá sem
ódýrasta vöru. I dag ætlast menn
til aö kaupfélögin skapi atvinnu á
stoðunum og taki virkan þátt i
allri uppbyggingu. A þessum 27
árum hefur orðið mikil upp-
bygging innan K.Þ. og hafa
sumar deildirnar veriö marg
endurskipulagðar. Reist var
myndarlegt sláturhús sunnan við
Þorvaldstaöaá. Einnig hefur
Mjólkursamlagið verið endur-
byggt og hefur það veriö mikið
verkefni.”
En þegar þú litur um öxl hvaö
finnst þér vera ánægjulegast frá
þessum árum?
„Þessu er erfitt að svara. Það
hefur vissulega veriö gaman að
sjá Húsavik vaxa upp sem
byggðarlag. Manni finnst ó-
neitanlega að maður hafi átt
nokkurn þátt i þeirri upp-
byggingu. Kaupfélagið hjálpaði
mörgum til að koma sér upp
ibúöarhúsnæöi bæði hér á Húsa-
vík og einnig i sveitum sýslunnar.
K.Þ. lánaði allt byggingarefnið og
sum árin voru allt aö 100 hús hér i
smiðum. A þessum viðskiptum
töpuöum við aldrei. Samstarfið i
kaupfélaginu hefur ætið verið
mjög náiö og sterkt og það gegnir
i raun furðu aö aldrei hafi borið
skugga þar á. Þá má ekki gleyma
þv^ að sem kaupfélagsstjóri var
ég ákaflega heppinn með starfs-
fólk. Þegar tölvurnar tóku völdin
þótti mér ráðlegt aö gefa yngri
mönnum tækifæri. Ég er búinn að
mæta á aðalfundi SÍS frá 1939 og
er aö verða meö þeim einu frá
þessum tima sem enn mæta.”
Er ekki ýmislegt hér á Safna-
húsinu sem tengist sögu Kaup-
félagsins?
„Það sem tengist K.Þ. er fyrst
og fremst Þverárstofan þar sem
Kaupfélagið var stofnað. Hún
hefur verið endurbyggö nákvæm-
lega eins og hún var, með sömu
húsgögnum, t.d. gamla fundar-
borðinu. Meira aö segja er hérna
brennivinsskápurinn en hann er
þvi miður tómur. Þeir hafa senni-
lega klárað siðustu dropana
þegar þeir skáluðu fyrir kaup-
félaginu að loknum fundi. Siöan
er ýmislegt i skjalasafninu við-
víkjandi K.Þ. ss. viðskiptabækur
margra félagsmanna.”
Finnst þér, Finnur, Kaupfélag
Þingeyinga vera á réttri leið i
dag?
„Stefnumálin hafa ekkert
breyst. Stærðin og umsvifin eru
eins og fólkið sjálft kýs. Það er
enginn sem skipar mönnum að
versla í kaupfélaginu. Þetta eru
frjáls verslunarsamtök og menn
geta valið og hafnað. Ég er því
þeirrar skoðunar, að K.Þ. sé á
réttri leiö og ég hef mikla trú á
framtlö Kaupfélags Þingeyinga,
—arb.
Jónas Egilsson, deildarstjóri hjá Kaupfélagi Þingeyinga:
„Þykir þeim mun vænna um Kaup-
félagið sem ég kynnist því meira”
Jónas Egilsson deildar-
stjóri í olíusöludeild hefur
starfað hjá K.Þ. í 40 ár.
Hann hefur á þessum ár-
um kynnst ýmsum
breytingum í starfsemi
Kaupfélagsins. Jónas var
fyrst inntur eftir fyrstu ár-
um K.Þ.
„Ég kom til starfa hjá K.Þ. 19
ára gamall 1. apríl 1942. Ég
byrjaði I söludeildinni, I Gömlu
Sölku, en 1. ágúst sama ár tók ég
við starfi útibússtjóra I Hrunabúð
sem þá var nýstofnuð hér sunnan
við Búðarána. Hrunabúö þótti
miösvæðis I suðurbænum og þá
var Hjarðarholt syðsta hús
bæjarins. t þessu starfi var ég til
1950 en þá var ég ráðinn
verslunarstjóri I járn og gler-
vörudeild og tók um leið við af-
greiöslu ollu fyrir Ollufélagið h.f.
Ariö 1955 er deildinni skipt og tek
ég á við deildarstjórastarfi I ollu-
og véladeild. Það eru nákvæm-
lega 40 ár nú I ár frá því ég
byrjaði hjá K.Þ.
Hvað viltu segja um
breytingarnar á þessum 40 ár-
um?
Breytingarnar eru helst fólgnar
I mikilli kaupgetu manna. Mér
finnst fólk ekkert vanta i dag sem
var algengt áður. Miklar fram-
farir hafa orðið I starfi K.Þ. t.d.
var aðalflutningatækið á milli
búða þegar ég byrja handkerra
og sleði.
Komu þá til þln menn sem voru
illa staddir fjárhagslega?
Jú, oft komu til mln menn sem
áttu I erfiöleikum og fengu lánaö
hjá mér, en þeir borguðu allir
skuldir sínar. Ég hef aldrei tapaö
neinu fé og vil meina aö Hús-
vikingar hafi verið og séu skilvls-
ir. Menn voru almennt mjög fá-
tækir I þá daga en þó bjargálna,
og lifðu I samræmi við getu sína.
Þú hefur þá kynnst mörgum og
skemmtilegum persónum?
Ég tel mig hafa veriö heppinn
að hafa góða húsbændur þvl þaö
er mikiö atriöi. Frá stofnun K.Þ.
og þar til ég hef þar störf höfðu
aöeins starfað þrír kaupfélags-
stjórar, Þórhallur Sigtryggsson
er þá nýbyrjaður. Þeir kaup-
félagsstjórar sem ég hef unnið
með siðan eru allir mjög óllkir en
eiga það sameiginlegt að vera
samviskusamir til orðs og æðis.
Ég man til dæmis eftir þvl aö á
skrifstofu félagsins unnu menn
sem voru sérstaklega vandvirkir
Jónas Egilsson, deildarstjóri hjá
Kaupfélagi Þingeyinga. og hefur
starfað þar I 40 ár. Mynd: arb
á nótuskrift. Þetta var á þeim
tima þegar Kaupfélagið gaf út á-
vfsanahefti. Hver félagsdeild var
ábyrg fyrir úttektinni. Þetta var
áður en peningar fara að veröa til
eins mikiila almenningsnota og
þeir eru I dag. Einn þessara
manna var Sigurður Kristjánsson
frá Steinholt; einstaklega fjölhæf-
ur maður.
Voru menn ekki ræðnir I þá
daga og gáfu sér tima til að
spjalla mitt i dagsins önn?
Jú, blessaður vertu. Það þótti
sjálfsagt að koma viö I búðunum
og spjaila dágóða stund. Þetta
var einhverskonar fjölmiölun.
Þarna urðu svo til ýmsar sögur
sem komust á flot og ættaöar voru
frá viðskiptavinunum eða amk.
ekki endilega frá okkur búöar-
mönnunum. Þannig kynntist
maður tilvikum og sérstæðum
persónuleikum.
Ein og ein vtsa hlýtur að hafa
orðið til á þessum árum?
Jú, ekki get ég neitað þvi, en
flestar uröu þær til viö sérstök
tækifæri og var þvi ekki ætlað
langra lífdaga. Þó man ég eftir
einu tilviki þegar Litlafellið kom
hingað með oliu I verkfalli og var
undanþága veitt til losunar á
þremur nauðsynlegum oliuteg-
undum og fengum við sina ögnina
af hverri. Stýrimaðurinn vildi fá
einhverja viðurkenningu og
þegar ég kvittaöi á móttökuseöil-
inn fylgdi þessi visa:
Fullir eiga framtíö búna,
finnst ei tankur minna en hálfur.
Þeir eru allir orðnir núna
eins og ég kysi að vera sjálfur.
Það þótti ávallt mikill viöburð-
ur þegar ávaxtaskipiö kom fyrir
jólin þá angaði allt „Plássið” af
ávaxtailmi. Við auglýstum I Boð-
beranum með þessari visu sem ég
man ekki hvor okkar geröi ég eða
pabbi (Egill Jónasson hagyrð-
ingur):
Éplin þrýtur óðum hér.
Agæt vlnber dvina.
Senn á förum sýnist mér
sérhver appelslna.
Þln reynsla af samvinnuversl-
un á Húsavik. Er verslunarrekst-
urinn betur kominn i höndum ein-
staklinga?
Netþað eru alveg hreinar llnur.
Samvinnuverslunarformiö er þaö
hagstæöasta fyrir almenning og
tala ég þar af eigin reynslu. Ég
var búinn að vera I þrjú ár áður
en ég byrjaöi hjá K.Þ. i kaup-
mannsverslun hjá Guöjónsen. Ég
var hjá þeim bræörum Einari og
Þórði i skó-og fatabúö sem Einar
átti. Ég vil þó taka það fram aö
þeir bræður voru samviskusamir
húsbændur. Einar Guðjónsen var
þannig maður að hann vildi láta
allt standa sem sagt var. Ég er
búinn að vera i þrjú sl. ár i stjórn
K.Þ. og mér þykir þeim mun
vænna um kaupfélagið sem ég
kynntist þvl meir’. —arb