Þjóðviljinn - 01.04.1982, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 1. april 1982 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7 'I
Stefán Marta Rúnar
Guðmundsson. Bjarnadóttir. Bachmann.
Skúli Lára Bragi
Jóhannsson. Angantýsdóttir. Skúlason.
Anna Kristin
Sæmundsdóttir.
Sigurlina Jens
Arnadóttir. Andrésson.
Listi Alþýðubanda-
lagsins á Sauðárkróki
Gengið hefur verið frá fram-
boðslista Aiþýðubandalagsins á
Sauðárkróki við bæjarstjórnar-
kosningarnar i vor. Er hann
þannig skipaður:
1. Stefán Guðmundsson, vél-
virki.
2. Marta Bjarnadóttir, skrif-
stofustúlka.
3. Rúnar Bachmann, rafvirki.
4. Anna Kristin Gunnarsdóttir,
kennari.
8. Lára Angantýsdóttir, sima-
vörður.
9. Bragi Skúlason, húsasmiður.
10. Erla Gigja Þorvaldsdóttir,
húsmóðir.
11. Kormákur Bragason, pi'pu-
lagningamaður.
12. Hjalti Guðmundsson, hUsa-
smiður.
13. Steindór Steindórsson, verk-
stjóri.
14. Valgarð Björnsson, bivéla-
virki.
5. Sigurlfna Arnadóttir, iðn-
verkakona.
6. Jens Andrésson, vélstjóri.
7. SkUli Jóhannsson, iðnverka-
maður.
15. Bragi Þ. Sigurðsson, vélsmið-
ur.
16. Jón Stefánsson, kennari.
17. Hreinn Sigurösson, fram-
kvæmdastjóri.
18. Hulda Sigurbjörnsdóttir, hUs-
móðir.
Ráðinn skólameistari
/
Armúlaskóla
Menntamálaráðuneytið hefur
sett Hafstein Þ. Stefánsson skóla-
meistara ArmUlaskóla i Reykja-
vik um eins árs skeið frá 15 mars
1982.Ennfremur hefur ráðuneytið
sett Kristján Karlsson aðstoöar-
skólastjóra við sama skóla um-
rætttimabil.
Sextugs-
afmæli
Sextugur er i dag, 1. april, Jens
Þorkell Halldórsson, Sæmundar-
götu 6 á Sauðárkróki.
Hann er fæddur i SUðavik, en
fluttist ungur að Vogum i Keldu-
hverfi og ólst þar upp. Hann
stundaði nám við Bændaskólann
á Hólum og réðst siðan til starfa
hjá BUnaðarsambandi Skagfirð-
inga, þar sem hann starfar enn
við stjórn stórvirkra tækja.
Vinir og samstarfsmenn senda
honum bestu afmælisóskir, og
árna honum heilla i framtiðinni.
Þorkell Halldórsson
Guðmundur H. Þórðarson læknir:
Forgangsröðun verkefna
í heilbrigðiskerfinu
Ofvöxtur hefur hlaupið I sjúkrahúsakerfið og á legudeildum
sjúkrahúsa er innt af hendi þjónusta sem leysa má með ódýrari og
árangursrikari hætti með heilbrigðisþjónústu utan sjúkrahúsanna.
Undanfarið hafa farið fram i
blöðum umræður um rekstur
sjUkrahúsa og þá e.t.v. fyrst og
fremst fjármögnun á rekstri
sjúkrahUsa. SjUkrahUslæknar á
Landakotsspitala hafa gengið
fram fyrir skjöldu og lýst þvi yfir,
að sjUkrahUsin séu i fjársvelti,
það vanti stórar upphæðir til þess
að hægt sé að reka þau hallalaust.
Talan 12,5% hefur verið nefnd I
þvi sambandi. Halldór Steinsen,
yfirlæknir, teiur upp alla helstu
liði sjUkrahUsreksturs og spyr
hvort hægt sé að spara þarna eða
þarna og svarar sjálfum sér að
sjálfsögðu neitandi.
ÚtUr þessum umræðum er m.a.
hægt að lesa það, að sjUkrahUsin
geri kröfur til meira fjármagns,
en fjárveitingavaldið telur sig
geta látið af hendi. Þröstur Ólafs-
son, aðstoðarmaður fjármálaráð-
herra, lýsir þvi yfir i Dagblaðinu
Visi, þann 4.3. s.l.'að ekki sé hægt
að reka sjUkrahúsin lengur i þvi
formi sem nU er, væntanlega
vegna fjárskorts.
Ef hinn almenni borgari hyggst
leggja mat á þessi mál, þá eru
það e.t.v. nokkarar grundvallar-
staðreyndir, sem þarf að hafa i
huga; staðreyndir sem ekki hafa
komið fram i þessum umræðum,
að minnsta kosti ekki nægilega
skýrt.
Meö því hæsta i veröldinni
1 fyrsta lagi þarf að gera sér
grein fyrir þvi, að kostnaður við
heilbrigðisþjónustu hefur vaxiö
gifurlega undanfarna áratugi. S.l.
3 áratugi hafa Utgjöld til heil-
brigðismála aukist Ur þrem
prósentum (3%) af þjóðarfram-
leiðslu i ca. 7% 1978 og mun nU
vera fariðað nálgast 8%. Þetta er
með þvi hæsta sem gerist i ver-
öldinni. Margar iðnþróaðar þjóðir
eru þarna fyrir neðan Islendinga
t.d. England. Þetta þýðir það, að
margra dómi, að við erum að
nálgast hámark i þessum efnum
og verðum þvi að gera okkur
grein fyrir þvi hvernig við skuli
brugðist, þ.e. hvaða aðferðum
skuli beitt til að koma I veg fyrir
að þessi hlutfallstala hækki mikið
meira en orðið er.
Það hefur heyrst talað um töl-
una 10% sem algjört hámark. Að
visu má gera ráð fyrir að þessi
hækkun Utgjalda til heilbrigðis-
mála stöðvist með einhverjum
hætti innan tiðar, en það er ekki
sama með hvaða hætti það gerist.
Markaöslögmá lin og
Bandarikin
Halldór Steinsen bendir á ráð til
að bæta hér um, það á að láta
markaðslögmál ráða, reka
sjUkrahUsin sem fyrirtæki, sem
eigi að skila hagnaði og auk þess
að beita afkastahvetjandi launa-
kerfi i heilbrigðiskerfinu sbr.
grein hans i Dagblaðinu Visi 19.3.
s.l. NU vill svo til aö sU þjóð sem
beitt hefur þessum aðferðum i
langrikustum mæli meðal menn-
ingaþjóða i sinu heilbrigðiskerfi,
Bandariki Norður-Ameriku, er
einmitt sU þjóð, sem greiðir lang-
mest fyrir sina heilbrigðisþjón-
ustu hlutfallslega og mun nU
nálgast töluna 10% af þjóðar-
framleiðslu hröðum skrefum.
Þar sem hér er um að ræða rik-
asta land veraldar er kostnaður-
inn við heilbrigðisþjónUstu þar i
landi raunar hærri en hlutfalls-
talan segir til um. Þrátt fyrir það
hefur það verið mál manna, að i
þvi landi sé heilbrigðisþjónustan
sist betri annarsstaðar á
Vesturlöndum, þegar á heildina
er litið, þó benda megi á allfull-
komna heilbrigðisþjónustu við
þá, sem loðnir eru um lófana. Það
virðist þvi ekki vera einhlitt til að
fá ódýra heilbrigðisþjónustu, að
beita markaðslögmálunum, eða
ákvæðisvinnu og ekki heldur til að
fá góða heilbrigðisþjónustu við
allan þorra þjóðarinnar. SU að-
ferð, sem flestar þjóðir hafa beitt
undanfarin ár til að reyna að
hamla gegn vaxandi Utgjöldum til
heilbrigðiskerfisins er að efla
þann þátt heilbirgðiskerfisins,
sem er ódýrastur' i uppbyggingu
og starfrækslu, þ.e. heilsugæslu-
kerfið og leitast við að beina
verkefnum frá sjUkrahUskerfinu
til heilsugæslunnar.
Guðmundur H. Þórðarson: Leiðin
til þess að draga úr kostnaði við
heilbrigðisþjónustuna er að efla
heimilislækningar og almenna
heilsugæslu utan sjúrkahúsa.
Heilsugæslan ódýrasti
kosturinn
Með heilsugæslu er hér átt við
alla heilbrigðisþjónustu utan
sjúkrahúsa, nánast þá þjónustu,
sem mun verða starfrækt á
heilsugæslustöðvum. Á bak við
þessa viðleitni til að efla heilsu-
gæsluna og beina til hennar verk-
efnum, sem áður hafa verið leyst
á sjUkrahUsum, liggja þær stað-
reyndir að sU þjónusta sem veitt
er inn á sjUkrahUsunum er langt-
um dýrari en ef hUn væri veitt
utan sjUkrahUsanna. Er hér að
sjálfsögðu fyrst og fremst átt við
legudeildir sjUkrahUsanna. Um
göngudeildir gegnir nokkuð öðru
máli.
Það gildir um öll Norðurlönd,
England, Bandarikin og langtum
fleiri lönd, að þar er nU veriö i óða
önn að efla heimilislækningar og
almenna heilsugæslu, þ.e. heil-
brigðisþjónustu utan sjUkrahUs-
anna, m.a. og ekki sist i þeim til-
gangi að halda kostnaði viö heil-
brigðisþjónustuna i skefjum. Þar
við bætist svo, að læknar þykjast
hafa gert sér grein fyrir þvi, að sU
þjónusta, sem veitt er i heilsu-
gæslukerfinu, þ.e. i nágrenni
sjUklingsins, er að öðru jöfnu
notadrýgri en sú, sem veitt er inni
á stofnunum.
Ofvöxtur i sjúkrahúsa-
kerfinu
A islandi hefur það verið svo
undanfarna áratugi, að það fjár-
magn sem farið hefur til heil-
brigðisþjónustunnar hefur að
langmestu leyti runnið til sjUkra-
hUsakerfisins. OftrU manna á sér-
hæfingu og tækni til að bæta heil-
brigðisástandið i þjóðfélaginu
hefur leitt til þess, bæði hér á
landi og annars staðar, að eins
konar ofvöxtur hefur hlaupið i
sjUkrahUskerfið.
tslendingar eru hér engir eftir-
bátar annarra þjóða frekar en á
öðrum sviðum. Þannig kemur
fram i samantekt, sem gerð var á
vegum landlæknisembættisins á
heilbrigðisþjónustu á íslandi,
Bretlandi og Noregi og lögð var
fram á heilbrigðisþingi 1980, að
árið 1976 var fjöldi rUma á heil-
brigðisstofnunum 24,3 per/1000
ibUa á Islandi. I Englandi var til-
svarandi tala 11,6 og I Noregi 20,1
Við erum þannig engan veginn á
flæðiskeri staddir miðað við
aðrar þjóðir hvað snertir sjUkra-
hUsrými. Ef einungis er miðað við
deildarskipt sjUkrahUs erum við
jafnokar Norðmanna meö 5,9 rUm
per/1000 ibUa en Bretar eru með
3,8 rUm per/1000 ibUa, eða veru-
lega mikið lægri tölu.
Þessar tölur ættu að sýna að við
erum ekki vanþróaðir hvað
sjUkrahUsrými snertir, þó að
tölur segi ekki allan sannleika i
þessum efnum frekar en i öðrum.
Heilsugæslan svelt
A sama tima og við höfum
þannig byggt upp sjUkrahUskerfið
á heimsmælikvarða hefur heilsu-
gæsla, þe. heilbrigðisþjónusta
utan sjUkrahUsa verið svelt með
þeim afleiðingum að hUn er nU að
stórum hluta óskipulögð, aðstöðu-
laus að kalla og skortir tilfinnan-
lega mannafla.
Að visu er það svo, að i dreif-
býlinu hefur heilsugæslan löngum
verið verulega betri en á þétt-
býlissvæðum og einkum hefur
Reykjavik og nágrenni orðið Ut-
undan með þetta siðustu 10 árin,
meðan átak var gert til að byggja
upp heilsugæslu Uti á landi
samkv. lögum um heilbrigðis-
þjónustu frá 1973.
A höfuðborgarsvæðinu sjálfu og
raunar á öllu suðvesturhorni
landsins er heilsugæsla nánast
alveg óskipulögð og i örgustu
niðurniðslu, aðstöðulaus og
mannfá. Þetta á alveg sérstak-
lega við um höfuðborgina sjálfa.
Afleiðingin af þessu verður sU, að
það fjármagn, sem þó er til
heilsugæslunnar lagt, nýtist mjög
illa. Þau verkefni, sem heilsu-
gæslan á að leysa, eru að stórum
hluta leyst af sérhæfðari þáttum
heilbrígðiskerfisins, þar á meðal
af sjUkrahUsunum. Ein afleiðing
af þessum vanmætti heilsugæsl-
unnar eru óeðlilega margar inn-
lagnir á sjUkrahUs. Verkefni, sem
að öllu eðlilegu ættu að leysast i
heilsugæslukerfinu eru leyst inn á
sjUkráhUsum með margföldum
kostnaði og þvi miður með engu
betri árangri en hægt væri að ná
utan sjUkrahUsa, ef aðstæöur
væru fyrir hendi nema siður væri
Andsvar heilbrigðisyfirvalda
við fjárhagsvanda sjúkrahUsa
eða heilbrigðiskerfisins i heild á
þvi ekki að vera það að láta
markaðslögmálin ráða ferðinni,
heldur að efla þann þátt heil-
brigðiskerfisins, sem er i senn
ódýrastur i rekstri, aðgengi-
legastur fyrir sjUklingana og
notadrýgstur, þ.e. almenna
heilsugæslu.
Fyrsta átakið I þeirri viðleitni
ætti að vera að byggja upp heilsu-
gæslustöðvar á suðvestur horni
landsins og þó alveg sérstaklega i
höguðborginni. SU uppbygging
myndi létta á sjUkrahUsunum i
höfuöborginni og gera rekstur
þeirra viðráðanlegri um leið og
hUn myndi gjörbreyta aðstöðu
hins almenna borgara til að not-
færa sér þjónustu heilbrigðis-
kerfisins i reynd.
Guðntundur H. Þórðarson