Þjóðviljinn - 22.06.1982, Síða 8

8 SIDA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 22. júnf 1982
Fyrsta saltfiskþurrk-
stöð í Bandarík junum
t Seattie á Kyrrahafsströnd
Bandarikjanna var stofnað fyrir-
tæki á s.l. vetri sem nefnist Bak
Sea Klipp Fish Company. Eig-
endur þessa fyrirtækis eru norsku
fyrirtækin Oddvin Björge A.S. i
Ellingsöy og útgerðarfélagiö Sjö-
viktrál I Midsund ásamt tveimur
norskfæddum Bandarikjamönn-
um, þeim Knut Sjövik og Ivar
Reitin, sem báðir eru frá Mid-
sund i Noregi, en hafa I áratugi
haft útgerð og fiskvin'nslu á
Kyrrahafsströndinni. Helminga-
skipti eru i fyrirtækinu á milli
norsku og bandarísku fyrirtækj-
anna, sem eiga þessa nýju salt-
fiskverkunarstöö.
Nýja fyrirtækið hefur keypt
byggingu sem er 6500 fermetrar á
einni hæö, til starfsemi sinnar,
Norsk
hjálp
við línuveiðar
Sovétmanna
Norska fyrirtækið Mustad
hefur nýlega selt sjálfvirkar
beitningavélar til Sovétríkj-
anna fyrir n.kr. 5.000.000. En
hvert vélasett kostar nú n.kr.
300.000 — 700.000 eftir stærö
skipa.
Mustad setur vélarnar nið-
ur i skipin og kennir rúss-
nesku sjómönnunum með-
ferð þeirra. bá hafa Norð-
menn lofaö að taka nokkra
rússneska sjómenn um borð i
norska linuveiðara sem nota
þessar beitningavelar og
þjálfa þá upp við slikar veið-
ar.
meö stækkunarmöguleikum. í
helming hússins hefur þegar ver-
ið innréttuð verksmiðja með full-
komnustu tækjum fyrir þurrkun á
saltfiski. Reiknað er meö að verk-
smiðjan framleiði 2500 tonn á ári
af fullverkuöum saltfiski til aö
byrja með, og hafa 40 fastráðnir
starfsmenn þegar veriö ráðnir til
starfseminnar. Hráefnið i fram-
leiðsluna veröur aðallega sótt til
Alaska, bæði þorskur og Alaska
ufsi. Markað fyrir framleiösluna
hyggst fyrirtækið fá hjá Suöur -
Evrópubúum I Bandarikjunum,
og á Puerto Rico, og ef meö þarf i
S-Ameriku. Stærsti framleiöandi
á fullverkuöum saltfiski nú, eru
Norðmenn sem fluttu á heims-
markað 1981, 56,641 tonn.
I
VERÐ Á
FISKIMJÖLI í
LÁGMARKI

------—...... .......................... .....................
Þetta er nýjasta björgunarskip Norömanna sem fær nafniö Olav V. Skipiö er smiðað úr hertu áli og er
getur gengiö 24 hnúta á klst.
mjög hraöskreitt
Ný tegund af björgunarbáti
Á skipasmiðastöðinni á Stord i
Noregi var nýlega hleypt af
stokkunum nýrri tegund af björg-
unarskipi og er gert ráö fyrir aö
fleiri skip sömu tegundar veröi
smíðuö siöar. Þetta er 90 feta
langur bátur, byggöur úr hertu áli
og á að geta gengiö meö 24 hnúta
ferð.
Báturinn er búinn skiptiskrúfu,
sem er hijóðdempuð með hlif að
ofan. Það er norska „Rednings-
selskapet” sem er eigandi báts-
ins. bað er þegar búið að ákveöa
að Sonja prinsessa gefi þessu
nýja björgunarskipi Norðmanna
nafn þann 23. ágúst i sumar, og
verði það Olav V. Eftir þá athöfn
fer báturinn i sýningárferð norð-
ur með ströndinni, frá Oslo til
Finnmerkur. 10. júni 1982
Stærstu vöruflutn-
ingaskipaeigendur
á Norðurlöndum
Eftir þvi sem „Det
norske Veritas" upplýsti
nýlega er stærsti vöru-
flutningafloti Norðurlanda
að tonnatölu skrásettur
frá Osló, höfuðborg Nor-
egs. I öðru sæti er svo
Björgvir sem hefur 40 f leíri
iskip, en með samanlagða
lægri tonnatölu. I þriðja
sæti er Stafangur, i fjórða
sæti Sandefjörd, i fimmta
sæti Kaupmannahöfn, i
ísjötta sæti Kristiansand í
Noregi og í sjöunda sæti
Stokkhólmur. Þannig hafa
Norðmenn algjöra yfir-
burði í vöruflutningum á
heimshöfunum, miðað við
hin Norðurlöndin, og hefur
svo verið lengi.
Skreiðarframleiðsla Norð-
manna fyrir markað á Italiu
kemur nær eingöngu frá Lofot.
Þar gengu þorskveiðar á s.l. vetr-
arvertið frekar vel i ár, aflinn
varð rúmlega 50 þús. tonn.
Taliðer að um helmingur þessa
þorskafla hafi verið hengdur á
hialla I skreiðarverkun.
Skreiöarverkendur i Lófót
reikna með að eiga I sumar um
6000 tonn af fullverkaðri skreið.
En þeir reikna aflann i tonnum
miðað viö hausaðan og slægðan
fisk. Veðráttan i vetur og vor er
talin hafa verið hagstæð fyrir
skreiðarverkun i Lófót, og búast
menn þar við að eiga mikiö magn
af góðri skreiö fyrir Italiumarkað
i ár.
Hins vegar var dálitiö magn af
smáum fiski i vertiöaraflanum I
ár, sem er óvanalegt við Lófót, en
miðin þar eru aðal hrygningar-
svæði þorsks við Noreg. Reiknaö
er með að þessi hluti aflans, sem
hengdur var á hjalla, fari sem
skreið til Nigeriu þegar sá mark-
aður opnast að nýju, sem enginn
veit hvenær veröur.
Verð á fiskimjöli hefur
fallið á heimsmarkaði
miöað við verö á árinu
1981. Hér kemur tvennt til:
Talsvert mikið framboð á
fiskimjöli frá Peru og
Chile og á soyabaunamjöli
frá Bandaríkjunum.
En reiknað er meö að sú fram-
leiösla aukist i ár um 3-5% i
Bandarikjunum. Hins vegar hafa
fiskimjölsmarkaöir I Austur-Evr-
ópu fallið saman þar sem talið er
nema 150.000-260.000 tonnum, sök-
um erfiðleíka, og samdráttur
víða. Suöur-Amerikuriki hafa lika
i ár boöið fiskimjöl á Evrópu-
markaöi fyrir neðan þaö verö
sem norðurlandaþjóðir hafa
treyst sér að selja á. Reiknaö er
með að fiskimjölsframleiðsla
heimsins muni verða i ár
1.800.000-2.000.000 tonn. Taliö er
aö i mailok hafi fiskimjölsfram-
leiðsla Peru og Chile samanlögð
verið orðin 550.000 tonn frá ára-
mótum, en það er 75.000 tonnum
meira en yfir sama timabil á s.l.
ári.
Framleiösla Norðmanna á
fiskimjöli frá áramótum tii mai-
loka, var 95.000 tonn af venjulegu
fiskimjöli og 40.000 tonn af Nor-
seamink mjöli. En þetta fóður er
unniö úr glænýju hráefni sem fóð-
ur handa loðdýrabúum og fiskeld-
isbúum, og er i hærra veröi held-
ur en venjulegt fiskimjöl, og ein-
göngu hægt aö framleiða það við
gufuþurrkun. Vegna vaxandi
fiskiræktar i Noregi er mikill
markaöur fyrir þetta mjöi innan-
lands.
Stærsti fiskeldisfóðurframleið-
andi i Noregi T. Skretting A.S. i
Stafangri, sem hefur 75% af sölu
á öllu fiskfóðri i Noregi og flytur
einnig út fóöur, kaupir mikið af
þessu mjöli i framleiðslu sina. Nú
er þetta fyrirtæki að byggja nýja
verksmiðju til að tvöfaida fram-
leiðsluna. Þá kemur þaö einnig
norskum loönuveiöum til góða,
þegar markaösverð er lágt á
venjulegu fiskimjöli, að mikið
magn af loðnu er fryst sem blaut-
fóður handa loðdýrabúum og fisk-
eldisbúum. Mikið af þessari
vinnslu fer nú fram um borö i
veiöiskipum á miðunum, þar sem
loðnan I þessa framleiðslu verður
að vera glæný. I mailok var búið
að selja af fiskimjölsframleiöslu
Norömanna i ár 73.000 tonn af
venjulegu fiskimjöli og af Nor-
seamink mjöli 35.000 tonn.
Manneldisafurðir
úr loðnu í Noregi
A siðastliöinni vetrarvertiö frá
loðnuveiðiflota Noregs voru
framleidd rúmlega 16 þúsund
tonn af hraðfrystri loðnuhrygnu,
sem öll var seld á japanskan
markað.
Þá voru framleidd 3500 tonn af
loönuhrognum á vertiðinni. Tals-
verður hluti hrognanna fer á
markað i Japan. En Norðmenn
eru óánægðir meö verðiö sem þeir
fá fyrir hrognin, eftir að þeir fóru
að salta þau á s.í. ári og framleiöa
úr þeim kaviar sem forrétt á hót-
elum. Þessi markaöur fyrir kavi-
arhrogn úr loðnu, hefur vaxiö ört
siöan I fyrra og eru nú Norömenn
farnir aö selja þau þannig fram-
ieidd vitt um heim, og telja að
sala slikra hrogna verði ekki
vandamál i náinni framtið, fyrir
viöunandi verð. Nú stendur yfir
kynning og leit að nýjum mörkuö-
um fyrir loönuhrygnu, svo Norö-
menn þurfi ekki eingöngu að
treysta á japanska markaöinn i
þvi efni, en geti aukið þessa fram-
leiðslu fyrir nýja markaði.
Frá Kletti
Þriðjudagur 22. júni 1982 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
„Of lítið rætt
ungmenna
una sjálfa
— segir Sigurjón Bjarnason,
framkvæmdastjóri Ungmenna-
og íþróttasambands Austurlands
Sigurjón Bjarnason, framkvæmdastjóri CIA á skrifstofu sam-
bandsins á Egilsstöðum: „Ef er hægt að ræða t.d. hermálið á kúlti-
veraðan hátt, þá finnst mér allt i lagi að gera ágrcining um það inn-
an ungmennahreyfingarinnar”. Ljósm.—jsj.
„Ungmenna- og iþróttasam-
band Austurlands eru samtök 27
félaga á Austurlandi, sem hafa öll
iþróttir og æskulýðsstarf á
stefnuskrá sinni og sambands-
svæðið nær allt norður á Bakka-
fjörð, og suður aö Lónsheiöi — en
á þessu svæði búa um 10.500
manns”, sagöi Sigurjón Bjarna-
son, framkvæmdastjóri CtA I
spjalli við Þjóöviljann á
dögunum. Skrifstofa sambands-
ins er á Egilsstöðum, og þar
ræður Sigurjón húsum og annast
allan daglegan rekstur sam-
bandsins, en innan þess eru um
2.500 — 3.000 félagar, sem teljast
á einn eða annan hátt virkir, en að
sögn Sigurjóns er þátttaka hins
almenna félagsmanns I iþrótta-
og ungmennafélögunum mikil.
„í ofurvenjulegu litlu plássi
taka kannski 50—100 manns þátt
bara i knattspyrnunni, svo ekki sé
minnst á allt annað, sem félögin
starfa aö”, sagöi Sigurjón, „og ég
held, að i a.m.k. sumum tilvikum
sé óhætt aö segja, aö þaö séu fleiri
virkir, en þeir sem skráöir eru i
félögin”.
Knattspyrnan er langvinsælust
iþrótta á sambandssvæðinu, aö
sögn Sigurjóns, en frjálsar
Iþróttir sækja stööugt á og skiða-
iþróttin nýtur sömuleiðis vaxandi
lýöhylli, enda hefur aðstaða hægt
og bitandi farið batnandi meö til-
komu skiöalyfta I mörgum
byggöarlögum á Austurlandi.
Þannig er iþróttastarfið lang-
mest áberandi hjá CIA, og eitt af
meginverkefnum skrifstofu sam-
bandsins og framkvæmdastjóra
þess er enda að skipuleggja og
annast mótahald i hinum ýmsu
iþróttagreinum, auk sameigin-
legrar fjáröflunar félaganna. Og
þótt skrifstofunni hafi verið val-
inn staður á Egilsstööum, er lög-
heimili ÚIA aö Eiöum, en þar er
stór og góöur Iþróttaleikvangur,
þar sem mörg stórmót hafa verið
haldin — „en ætlunin er nú að
bæta þar alla aðstöðu”, segir
Sigurjón, „þannig aö sú aöstaða,
sem er fyrir hendi á Eiðum, nýtist
sambandinu betur til iþróttaiðk-
unar en þegar er”.
Nú kann það að skjóta nokkuð
skökku við, að margra áliti, að
ungmennafélögin séu farin að
helga sig iþróttum i jafnrikum
mæli og raun ber vitni. Og Sigur-
jón er spurður að þvi, hvort gamli
ungmennafélagsandinn sé með
öllu horfinn. Hvort kvöldvök-
urnar, menningarsamkomurnar,
fræðslufundirnir heyri fortiðinni
til?
„Þetta er mál, sem hefur veriö
of litið rætt innan ungmenna-
félaganna sjálfra i seinni tið —
það er aö segja, ungmenna-
hreyfingin sjálf, hvernig hún varð
til, um hvaöa hugsjónir hún var
stofnuö og hvernig sú hugsjón
hefur verið rækt af ungmenna-
félögunum á okkar timum.
Þetta er auövitað að verulegu
leyti spurning um þá menningar-
þætti, sem þú taldir upp: kvöld-
vökurnar, fræöslufundina og það
allt — og það má reyndar segja,
að dreifbýlisféiögin hafi verið
iönari viö að halda uppi þvi
merkinu, áð annast hina breiðu,
félagslegu þörf, en þau félög, sem
staðsett eru i þéttbýlinu. Þar hafa
aftur á móti komið upp sérstök
félög um alla mögulega og
ómögulega hluti, sem voru áður á
stefnuskrá ungmennafélaganna.
Ég nefni t.d. bara leiklistina
sem dæmi. Viöa um land sjá ung-
mennafélög um leiklistarlif viö-
komandi staöa, en viðar er þaö,
sem stofnuö hafa veriö sérstök
leikfélög I nákvæmlega sama
skyni, og þaö viröist mér gilda
einkum um þéttbýlli staöina. 1
dreiföari byggöum, eins og viöa
eru hér á Austurlandi, annast
ungmennafélögin þennan þátt
félagslifsins ennþá, og þaö er að
minu mati vel.
En þetta er auövitaö lika spurn-
ing um það, aö hóparnir, hinar
félagslegu einingar, sem sinna
hverjum félagsþætti fyrir sig,
veröi ekki of stórar. Ef félagslegu
einingarnar verða of stórar, er
hætt við, að fólk finni sig ekki I
félagsstarfinu.”
En þaö er fleira, sem heyröi
ungmennafélagshreyfingunni til
og sem virðistnú horfið úr hennar
starfi: þjóðmálaumræðan, starf
aö bindindismálum, umræðan um
sjálfstæði þjóöarinnar og herinn,
svo fátt sé tint til af þvi, sem
Sigurjón nefnir.
„Sum þessara mála ber enn á
góma á þingum ungmenna-
hreyfingarinnar”, segir hann, og
ýmsar tilraunir eru gerðar til að
halda umræðunni vakandi. Eitt af
félagasamböndunum innan ung-
mennahreyfingarinnar mun t.d. á
næstunni ætla að standa fyrir ráö-
stefnu um áfengisvandamálið —
og ég held, aö það sé mjög spenn-
andi viðfangsefni fyrir sambönd á
borö við ÚIA að efna til einhverra
slikra uppákoma, ef þannig má
komast aö oröi.
Það á vel aö vera hægt, ekki sist
vegna þess, aö innan hreyfingar1
innar starfar margt fólk, sem
hugsar um fleira en iþróttir, og
þetta fólk er vel reiöubúið að
vinna að einhverjum svona
málum eftir þvi sem timi þess
leyfir.
Nú, á öllum þeim þingum
UMFl, sem ég hef setiö, utan þvi
siöasta i fyrrahaust, hafa veriö
gerðar samþykktir um hermálið.
Þær hafa eðlilega hlotiö mis-
jafnan hljömgrunn. Ungmenna-
hreyfingin er breið samtök, sem
skitpist ekki eftir flokkum,
þannig að auðvitað er þar aö
finna einhverja hernámssinna
jafnt og herstöövaandstæðinga.
Spurningin um slikt mál er þvi
kannski fyrst og fremst, hvernig
beri að taka á þvi — hvort eigi t.d.
að gera ágreining innan ung-
mennahreyfingarinnar vegna
þess máls. Nú, þaö er min skoöun,
að ef á annað borö er hægt að
ræöa hermálið eins og önnur mál
á sæmilega kúltiveraðan og mál-
efnalegan hátt, þá sé allt i lagi að
bera ábreining um það.
Og ég held einmitt, aö sér-
stakar ráðstefnur um einstök mál
lera ágreining um það.
ræöa svona mál á breiöum grund-
velli. Þangað myndi mæta fyrst
og fremst þaö fólk, sem áhuga
heföi á viðkomandi málefni, hvort
sem það væri með eöa móti. Ung-
mennahreyfingunni yröi án efa
styrkur að þvi að efla umræöu um
þjóðmálin á þann hátt”, sagði
Sigurjón að lokum.
— jsj.
Þaö eru fleirl en mannfóikið sem spóka sig á götum bæjarins \
bliðviðrinu. Þessa hreyknu maddömu rakst Ijósmyndari Þjóð-
viljans, — eik, á þar sem hún trítlaði með ungaskarann sinn
þvert yfir Miklubrautina, á gatnamótum Háaleitisbrautar.
Leiðin lá siðan niður i Safamýrina.