Þjóðviljinn - 16.11.1982, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 16. nóvember 1982 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 13
Aðild að Alþjóðaorkustofnumnni gæti orðið dýrkeypt
Olíuverð hækkar tll neytenda
Þingmenn
vara við
samþykki
Guðmundur J. Guðmundsson
Guðrún Helgadóttir og Albert
Guðmundsson mæltu á móti frum-
varpi um aðild Islands að Alþjóða
Orkustofnuninni (en frumvarpið
ber yfirskriftina „um neyðar-
birgðir olíu o.fl.“) en aðrir mæltu
með samþykki þess i umræðum á
alþingi í s.l. viku. Tómas Árnason
mælti fyrir þessu frumvarpi sem
áður hefur verið til umræðu í þing-
inu. í umræðunum kom m.a. fram
að ef íslendingar kæmu sér upp 90
daga neyðarbirgðum af olíu eins og
gert er ráð fyrir í frumvarpinu,
Helgi Seljan
Helgi Seljan spyr:
Eru vanskil
hjá tífeyris-
sjóöum?
Lögð hefur verið fram fyr-
irspurn frá Helga Seljan til
fjármálaráðherra um kaup
lífeyrissjóða á skuldabréfum
samkvæmt lánsfjáráætlun.
Fyrirspurnin er svo-
hljóðandi:
„Hvernig hafa lífeyris-
sjóðirnir staðið skil á kaupum
skuldabréfa af opinberum
fjárfestingarlánum í samræmi
við lánsfjáráætlun þessa og
síðasta árs?
Ef um vanskil er að ræða,
hverjir eru þá stærstu aðilarn-
ir, sem ekki hafa staðið skil á
þessum skuldabréfakaupum,
og hversu háar upphæðir er
þar um að ræða?“
-«g
myndi það hafa i för með sér 1,6%
hækkun á olíuvörum til neytenda.
Tómas Árnason sagði í framsögu
sinni að nú væru neyðarbirgðir til
60 daga í landinu og mikið öryggi
fælist í því að auka þessar birgðir
eins og gert er ráð fyrir með aðild
íslands að Alþjóðaorkustofnun-
inni. Aðildin tryggði íslendingum
aðgang að samhjálp vestrænna
þjóða á neyðartímum. Birgir Isl.
Gunnarsson tók í sama streng og
spurði hvort frumvarpið væri flutt
með vitund og samþykki ráðherra
Alþýðubandalagsins. Lýsti hann
yfir stuðningi sínum við frum-
varpið.
þingsjá
Guðrún Helgadóttir lýsti yfir
harðri andstöðu sinni við megin-
efni þessa frumvarps (sjá einnig
annars staðar hér á þingsíðu).
Vakti hún athygli á því að frum-
varpið héti frumvarp um neyðar-
birgðir olíu en ætti auðvitað að
heita um aðild íslands að Alþjóða-
orkustofnuninni, það væri jú merg-
urinn málsins í þessu frumvarpi.
Guðrún sagði að það væri erfitt að
koma auga á nauðsyn aðgerða sem
valda hækkun olíuverðs til
neytenda á tímum eins og framund-
an eru. Þá benti hún á að skýringar
um þetta mál hefðu reynst vafa-
samar og málið krefðist vandlegrar
íhugunar og nákvæmrar athugun-
ar. „Persónulega lýsi ég yfir and-
stöðu minni við frumvarpið í heild,
þar til haldbetri rök liggja fyrir um
nauðsyn aðildarinnar fyrir íslend-
inga af gagnsemisástæðum, svo og
fyrir þeirri stefnu alþingis þjóðar-
innar að eiga aðild að slíkum for-
réttindaklúbbi, sem þessi stofnun
er.“ Þá gagnrýndi Guðrún að í
greinargerð eru langir kaflar á
enskri tungu, sem væri nú ekki til
að auðvelda öílum íslendingum að-
gang að málavöxtum.
Magnús Magnússon sagði frum-
varpið í einu og öllu vera í samræmi
við stefnu Alþýðuflokksins og
styddi hann það heils hugar. Hins
vegar væri hann sammála Guðrúnu
um að nafni frumvarpsins ætti að
breyta.
Tómas Árnason viðskiptaráð-
herra sagði að fullt samkomulag
væri um að flytja frumvarpið innan
ríkisstjórnarinnar. Hins vegar væri
hér einungis um heimildarfrum-
varp að ræða, þ.e. sem heimilaði
ríkisstjórn að sækja um aðild að
Alþjóðaorkustofnuninni ef gengið
yrði að settum skilyrðum. Islend-
ingar færu fram á ýmsa fyrirvara
sem stofnunin yrði að fallast á.
Tómas tók undir gagnrýni á nafn
frumvarpsins og að greinargerð
væri að hluta til á enskri tungu.
Guðmundur
J. Guðmundsson
Magnús Magnússon Tómas Árnason
Albert
Guðmundsson
Árni Gunnarsson
Albert Guðmundsson lýsti sig
andvígan frumvarpinu. Það tryggði
okkur ekki öryggi eins og stefnt
væri að. Vakti hann athygli á því að
önnur aðildarríki fengju aðgang að
olíubirgðum okkar. Sagði hann að
með þessu fengju íslendingar aðild
að klúbbi hinna stóru. Það væri enn
eitt dæmið um að við værum að
spila okkur stærri en við í raun og
veru værum. Albert taldi einnig að
við yrðum háðari Rússum með
aðildinni eftir en áður.
Aldrei lækkun
hérlendis
Guðmundur J. Guðmundsson
lýsti sig einnig andvígan frumvarp-
inu. Sagði hann að það væri
neytendum hérlendis með öllu
óskiljanlegt að þegar fregnir bær-
ust af því að olíuvörur lækkuðu á
heimsmarkaði, næði slík lækkun
aldrei til íslands. Það virtist vera
samfeild tilviljun og ógæfa, að ís-
lendingar væru á öldutoppnum en
aldrei í öldudalnum í verðlagi á
olíuvörum. Embættismenn skýrðu
ástæðurnar fyrir þessu gjarnan
með því, að við værum með svo
gamlar birgðir sem hefðu verið
keyptar þegar heimsmarkaðsverð
var hærra. Ekki myndi meiri
birgðasöfnun auka líkurnar á lægra
verði til neytenda. Við þetta bætt-
ist vaxtakostnaður og annað sem
ævinlega væri velt yfir á neytendur.
Enda þýddi 90 daga birgðasöfnun
um 1,6% hækkun beint til
neytenda.
Færri olíufélög
Árni Gunnarsson lýsti á-
hyggjum vegna síhækkandi olíu-
verðs hérlendis og ítrekaði að
fækkun olíufélaganna myndi leiða
til lægra olíuverðs fyrir neytendur.
í landinu væri þrefalt dreifingar-
kerfi, sem reyndist dýrt og
óskynsamlegt.
Margir þessara þingmanna tóku
oftar en einu sinni til máls. _óg
Guðrún Helgadóttir um Alþjóðaorkustofnunina:
Klúbbur hinna ríku
Fátækustu þjóðir
heimsins
útilokaðar
Nafnið Alþjóðaorkustofnunin er
auðvitað fullkomlega villandi. Ein-
ungis OECD-ríkin eru aðilar að
þessari stofnun, að undanskildum
Frakklandi, íslandi og Finnlandi.
Aðeins 20% jarðarbúa eru því aðil-
ar og það eru einmitt þau 20% sem
yfir mestum auði ráða. Fátækustu
þjóðir heimsins eru útilokaðar og
því leyfi ég mér enn - eins og ég
gerði í fyrra - að kalla þessa
stofnun klúbb hinna ríku.
Alþjóðaorkustofnunin var sett á
laggirnar til þess að tryggja sam-
eiginlega hagsmuni hinna ríku olí-
ukaupaþjóða fyrir hugsanlegum
aðgerðum fátækra og vanþróaðra
olíusöluríkja. Forríkar þjóðir eins
og Bandaríkin, Vestur-Þýskaland
og fleiri vildu með henni mynda
varnarmúr gegn OPEC-ríkjunum,
sem seldu olíu, þegar þau vildu öðl-
ast meiri arð af auðlindum sínum
með hækkun olíuverðs til viðskipt-
aríkjanna. Það er því siðferðileg
spurning fyrir okkur hér í landi og
hið háa Alþingi, hvort við sækj-
umst eftir að vera félagar í þessum
klúbbi, sem Nixon Bandaríkjafor-
seti átti upptökin að árið 1974, sem
einungis stuðlar að meiri fátækt
hinna fátæku og meiri auðlegð
hinna ríku.
Þegar litið er til, hvert beint gagn
íslendingar kunna að hafa af aðild
að Alþjóðaorkustofnuninni - að
öllum siðferðisvangaveltum
slepptum - sýnist ýmislegt vanta í
röksemdafærslu hæstvirts ráðherra
og annarra áhugamanna um aðild-
ina. Það er öllum ljóst að Alþjóða-
orkustofnunin er fyrst og fremst
byggð á þörfum hinna voldugu
iðnríkja Evrópu og Bandaríkj-
anna, sem hafa grundvallað orku-
markað sinn á innfluttri olíu. Það
er því skilyrðislaus krafa af hálfu
íslands að á engan hátt sé gengið á
rétt okkar og forræði yfir okkar
eigin orkuauðlindum og ég dreg í
efa að þessi réttur sé tryggður með
þessu frumvarpi ef menn ætla sér
að samþykkja það.
I Noregi varð ýtarleg umræða
um skilyrði Norðmanna fyrir aðild
og menn hafa ennþá efasemdir um
réttmæti þess að þeir gerðust aðil-
ar. Innan Alþjóðaorkustofnunar-
innar eru menn heldur ekki á eitt
sáttir, hvort stefnumörkun hennar
í orkumálum sé lagalega bindandi
fyrir einstök aðildarríki eða ekki.
Og Norðmenn settu einmitt þau
skilyrði fyrir aðild að hvorki þeir né
íslendingar, ef þeir gerðust aðilar,
féllust á þann skilning að stefnu-
mörkun stofnunarinnar hefði laga-
gildi og voru þeir þá auðvitað með
ónýttar auðlindir þessara tveggja
þjóða í huga.
Ótti manna um að aðild að stofn-
uninni skerti verulega rétt ein-
stakra ríkja til sjálfstæðra samn-
inga við olíusöluríkin er einnig viss-
ulega á rökum reistur. Slík
skerðing réttinda íslendinga til
samninga gæti verið alvarlegt áfall
fyrir ókkar eigin markaði og því
full ástæða til að hyggja að þessum
þætti málsins.
Þá er full ástæða til áð draga í efa
gagnsemi þess ákvæðis frumvarps-
ins, sem snýr að skyldum íslend-
• inga til að miðla öðrum ríkjum olíu
af varaforða sínum. Hætt er við að
hagsmunir iðnríkjanna væru metn-
ir meira en hagsmunir okkar ef til
olíukreppu kæmi.
Tillaga um að skipa nefnd til að rannsaka vélhjólaslys
Til að fyrirbyggja sfys
„Tillaga þessi er af hálfu okkar
flutningsmanna ilutt til þess annars
vegar aS vekja athygli löggjafans á
vandamáli, viðkvæmu og erfiðu og
hins vegar ef verða mætti til þess að
leiðir fyndust til að því marki, að
fyrirbyggja slys þessi svo sem í
manniegu valdi stendur“, sagði
Helgi Seljan þegar hann fylgdi úr
hlaði tillögu sem hann flytur ásamt
Guðrúnu Helgadóttur. Tillagan
fjallar um skipun nefndar til að
kanna tíðni, orsakir og afleiðingar
vélhjólaslysa í umferðinni.
Helgi Seljan benti m.a. á að síð-
an þessi tillaga var lögð fram, hafi
umferðarslysin yfirskyggt aðrar
fréttir undanfarnar vikur, þar á
meðal hin hörmulegustu banaslys.
sögðu Helgi
Seljan
og Guðrún
Helgadóttir
Þá minnti Helgi á umræður
sumarsins sem læknar hefðu tekið
þátt í. Oft gleymdust fórnarlömb
umferðarslysanna sem mega þola
ævilöng örkuml og vandamenn
fórnarlambanna þyrftu að þola erf-
iðar stundir.
Streita og þreyta
í þjóðfélaginu
Síðar í ræðu sinni vék Helgi að
umferðarmenningu íslendinga:
„Umferðarmenning er orð, sem oft
heyrist, en er þó í raun aðeins fal-
legt orð, en innihaldslaust sakir
þess að svo fjarri eru umferðarmál
okkar einhverri menningu sem
hugsast getur.
Við eigum mikið af ökutækjum,
við nýtum þau ótæpilega, en um-
fram allt við virðumst ekki kunna
með þau að fara. Stundum eru ytri
aðstæður orsakavaldur, en miklu
oftar er það eigin sök sem mestu
veldur.
Ökuhraði er gífurlegur og jafn-
vel í iðandi umferð borgarinnar má
sjá akstur sem meira líkist öku-
eða ofdirfskukeppni en nokkru
öðru. Búnaður ökutækja er oft
með eindæmum og kæruleysi þar
yfirþyrmandi, jafnvel þó umveiga-
mestu atriði sé að ræða. Ástand
ökumanna er alltof oft með þeim
hætti að hreinni vá er boðið heim
og er furða að ekki hljótast þó af
enn verri og fleiri slys en raun ber
vitni um...“
„..Mönnum liggur óskaplega á
og eflaust má rekja mörg slysin og
óhöppin til þess álags streitu og
þreytu sem einkennir okkar þjóðlíf
öðru fremur.“
Þá fjallaði Helgi um vélhjólin
sérstaklega og lagði áherslu á að
ekki væri það ætlun flutnings-
manna að fá þau bönnuð heldur
einungis hitt að leita leiða til að
koma í veg fyrir hin tíðu og hörmu-
legu slys.
Guðrún Helgadóttir sagði frá því
að endurhæfingardeild Borgarspít-
alans væri yfirfull af fólki sem hefði
lent í umferðarslysum. Hún sagði
að í umferðarlögunum væri lítið
sérstaklega um bifhjól en í ná-
grannalöndunum giltu mun ýtar-
legri ákvæði um vélhjól og nefndi
Guðrún Danmörku í því sam-
bandi. Vonaðist hún til að niður-
stöður nefndar gætu orðið til að
draga úr og helst fyrirbyggja slys
vegna vélhjóla. Guðrún sagði einn-
ig að umferðarmenning hér á landi
væri nokkurn veginn óþolandi. Al-
exander Stefánsson lýsti yfir ein-
dregnum stuðningi við þetta mál.
-óg