Þjóðviljinn - 25.05.1983, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 25. maí 1983
PlOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyf-
ingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Pjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Sigríður H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigúrðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóftir, Helgi Ólafsson,
Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Ólafur Gíslason,
Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Helga Garðarsdóttir, Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Atli Arason,
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónsson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Sæunn Óladóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigurmundsson,
Ólafur Björnsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síöumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent h.f.
Fjármálavaldið
samfylkir
• Það vantaði viljann sagði Svavar Gestsson, formaður
Alþýðubandalagsins, þegar hann var að því spurður laugar-
daginn fyrir hvítasunu, hvers vegna slitnað hefði upp úr þeim
stjórnarmyndunarviðræðum, sem hann hafði forystu um, en
þeim viðræðum lauk sem kunnugt er á laugardag.
• Og þessi skortur á vilja hjá forystusveit Framsóknar-
flokksins og Alþýðuflokksins hefur svo sannarlega ekki farið
dult. Þeir hafa í reynd verið ófáanlegir til að líta í alvöru á
nokkurn möguleika til myndunar ríkisstjórnar, nema Sjálf-
stæðisflokkurinn væri þar sterkasta aflið. Þótt Sjálfstæðis-
flokkurinn fengi innan við 40% atkvæða í kosningunum 23.
apríl s.l., en aðrir flokkar yfir 60%, þá hefur berlega komið í
Ijós, að eina skýra ályktunin, sem helstu forystumenn Fram-
sóknar og Alþýðuflokksins hafa dregið af kosningaúrslit-
unum, - hún er sú, að nú komi ekkert til greina nema hægri
stjórn. Það var af þessum ástæðum, sem mál fengust ekki
einu sinni rædd með eðlilegum hætti í þeim stjórnarmyndun-
arviðræðum, sem Svavar Gestsson hafði forystu um. Það var
þess vegna, sem upp úr þeim viðræðum slitnaði án þess að á
það fengist reynt, hvort unnt væri að skapa málefnalega
samstöðu. Einkum var það áberandi hversu viðþolslausir
forystumenn Framsóknar voru að komast í faðm Sjálfstæðis-
flokksins.
• Á sama t{ma og Framsóknarflokkurinn átti í formlegum
stjórnarmyndun^rviðræðum við Alþýðubandalagið, þá lýsti
Steingrímur Hermannsson formaður Framsóknarflokksins
því nær daglega yfír í flokksmálgagni sínu og öðrum fjöl-
miðlum að ekkert kæmi til greina nema samstjórn með
Sj álfstæðisflokknum.
• Slíkt er fáheyrt, en sýnir betur en flest annað, hversu
staðráðnir Framsóknarforkólfarnir voru í því að koma hér á
hægri stjórn, og engu nema hægri stjórn.
• í raun og veru var þessi stefna mörkuð strax á flokksþingi
Framsóknarflokksins á síðast liðnum vetri. Þar var kapp á
það lagt af forystu flokksins að slá striki yfir allar vinstri
tilhneigingar og skilgreina flokkinn sem milliflokk. Þannig
var dyrum lokað til vinstri, en allar dyr opnaðar til hægri.
Það þótti hins vegar henta að bera kápuna enn nokkuð á
báðum öxlum meðan á kosningabaráttunni stóð, - en nú
þykir tímabært að sýna, hvað undir bjó.
• Eins og þeir muna, sem fylgjast með stjómmálum, þá
lagði Alþýðubandalagið til, að efnt yrði tiJ kosninga strax á
síðast liðnu hausti, — og aö ríkisstjóra Gunnars Thoroddsen
leitaði þá eftir meiriihlutaumboði hjá kjósendum, en viki
ella. Þessu neitaði Framsóknarflokkurinn staðfastlega og
segir það einnig sína sögu um það hvert hugurinn stefndi hjá
ráðamönnum flokksins. Þeir vildu ekki standa áfram að
vinstra samstarfí við Alþýðubandalagið, af því þeir voru
leynilega trúlofaðir íhaldinu strax fyrir kosningar, svo sem
nú er orðið opinbert.
• Alþýðubandalagið varaði mjög við því í kosningabarátt-
unni, að Framsóknarflokkurinn væri líklegur til að halla sér
tí) hægri, nema Alþýðubandalagjð ynni verulegan kosninga-
sigur. JVfargir vinstrí sinnaðir kjósendur Framsóknar áttu
erfitt með að trúa þessu, - töldu aðforingjar flokksins hefðu
Iært sína lexíu af hrakförunum 1978 eftir 4 ára samstjóm með
Sjálfstæðisflokknum undir forsæti Geirs Hallgrímssonar.
• Nú er ljóst orðið að allar aðvaranir Alþýðubandalagsins í
þessum efnum áttu fyllsta rétt á sér. Framsókn fetar nú sömu
braut og 1974 þegar Ólafur Jóhannesson myndaði ríkis-
stjórnina fyrir Geir.
• Nú eins og þá vilja Framsóknarforingjarnir ekki heyra
minnst á samfylkingu félagshyggjuaflanna né nokkra vinstri
pólitík. Þeir strekkja ólmir til hægri.
• Það er samfylking fésýsluaflanna, fjármálavaldsins í
Iandinu, sem nú er ein á dagskrá hjá Framsóknarforingjun-
um. Það er sú ríkisstjórn, sem óskað var eftir af Verslunar-
ráði Islands, Ameríkönunum og Alusuisse, sem nú er í
burðarliðnum.
k.
klippt
Stjórnarandi
kom yfir þá
Þegar þetta er skrifað er líklegt
að Stefanía önnur (stjórn Sjálf-
stæðisflokks, Framsóknarflokks
og Alþýðuflokks) sé komin á
koppinn; getur þó verið að kratar
heltist úr lestinni. Þetta hefur
tekið sinn tíma - en þegar Svavar
var kominn með stjórnarmynd-
„ unarumboð, þá var eins og við
manninn mælt: Morgunblaðið
skar ujm herör og hrópaði í skelf-
ingu: Ovinurinn er við borgar-
hliðið! - og þeir heyrðu sem
heyra vildu og flýttu sér að mynda
stjórn, eiginlega án þess að nokk-
ur hefði umboð til þess, en það er
svo önnur saga.
Það er kannski ómaksins vert
að minna einu orði á pólitísk skrif
hinna dagblaðanna rétt um það
bil sem heiiagur stjórnarandi
kom yfir þríflokkana á hvíta-
sunnu.
Dulúð og
langir hnífar
Tíminn var eins og stundum
áður nokkuð hulduhrútslegur í
skrifum sínum. Einn dálkahöf-
undurinn brá sér. í ham til að ít-
reka þá þráhyggju Framsóknar-
flokksins að Nýsköpunarstjórn
1944-46 hafi verið mesta óráðsíu-
stjórn, enda ein af fáum stjórnum
þar sem Framsókn er ekki með.
Þar í blaði var líka leiðari um bar-
áttu Ingvars Gíslasonar gegn
Efnahagsbandalagi Evrópu - en
aðild að því var lauslega á dag-
skrá hérlendis fyrir tuttugu árum.
Morgunblaðið bjó sig undir
átökin með ýmsum hætti. Leiðar-
arnir voru stundum eins og út í
hött - einn fór út í karp við Ingvar
Gíslason, annar í lofgjörð um fót-
bolta. En það er þó einmitt í
Morgunblaðinu sem hinir löngu
hnífar eru brýndir til stórátaka.
Allt frá því að blaðið hóf upp
heiftarræðu sína um Alþýðu-
bandalagið, sem áðan var minnt
á, hefur það verið ljóst að Sjálf-
stæðisflokkurinn ætlar ekki
aðeins að samfylkja miðju-
mönnum um sína stefnu í efna-
hagsmálum, heldur skal blásið til
heilags stríðs til að kveða niður
vinstrihyggju, „gera marxismann
landrækan" eins og hin mikla
fyrirmynd, frú Margaret Thatc-
her, kemst að orði í sínum kosn-
Póllands-
tilvísun
Góð dæmi um slíkan málflutn-
ing eru í Reykjavíkurbréfi Morg-
unblaðsins á hvítasunnu. Þar er
því siegið föstu eins og hverju
öðru einföldu hugarreiknings-
dæmi, að utanríkisstefna Alþýðu-
bandalagsins sé „hönnuð af hug-
myndafræðingum Varsjárbanda-
lasins“. Efnahagsstefna Alþýðu-
bandalagsins er kölluð „pólska
leiðin" og það sagt aðalhugð-
arefni Allaballa að þoka þjóðinni
með mikilli verðbólgu „inn í
pólsku leiðina til fátæktar og ör-
birgðar".
Það er sálkönnunardæmi út af
fyrir sig, af hverju hér er minnst á
Pólland. Þar ætluðu valdhafar,
eins og menn muna, að herða ag-
ann og rétta við viðskiptahalla
með verulegum kjaraskerðingum
- og til að óháð verkalýðssam-
bönd mótmæltu ekki, var sá kost-
ur tekinn að banna þau. Og
Morgunblaðið hefur einmitt ver-
ið að setja sig í spor pólskra vald-
hafa að undanförnu með því að
tala í hótunartón um þau verk-
lýðsfélög sem verði fyrst til að
rjúfa „þjóðarsátt“ eins og blaðið
kallar, um að „taka efnahagslífið
föstum tökum“.
breska
En það er enn athyglisverðara
sem segir í Reykjavíkurbréfinu
um Margaret Thatcher og þá
stefnu hennar að nota atvinnu-
leysið til að slá á verðbólgu. Þar
segir, að þótt atvinnuleysið hafi
vaxið í Bretlandi, þá hafi það
ekki komið í veg fyrir að íhalds-
flokkur frú Thatcher sé nú mjög
sigurstranglegur í kosningum.
Morgunblaðið segir þetta sýna að
„þanþolið sé mikið að þessu
leyti“ - þ.e.a.s. að því er varðar
atvinnuleysið. Eða með öðrum
orðum - boðskapur Reykjavík-
urbréfsins núna er sá, að reynslan
frá Bretlandi sýni, að það sé
óhætt að beita einskonar leiftur-
sóknaraðferðum hér á landi - það
skaði ekki að ráði fylgi þeirra sem
að því standi. Þetta er náttúrlega
hugsað sem einskonar veganesti
fyrir Stefáníu eða Steingerði
tveggja flokka - en lofar hinsveg-
ar engu góðu fyrir launafólk í
landinu.
Já - svo er líka sagt að Alþýðu-
bandalagið hafi komið í veg fyrir
„eðlilega virkjana- og stóriðju-
stefnu“. Stefanía litla á að kunna
mannasiði og gera fallega og
netta hnébeygju fyrir álkóngum
heimsins.
- áb.
Um hvað?
Sjónvarpsefni er eins og kunn-
ugt er vinsælt umræðuefni í heit-
um pottum og á öðrum helstu
samkomustöðum landsmanna.
Tveir menn sátu á dögunum í
potti og ræddu „Ættarsetrið".
Annar var gefinn fyrir stórar al-
hæfingar og sagði ábúðarmikill:
Þetta er um spillingu aðalsins.
Hinn lét sig það litlu skipta og
sagði: Mér sýnist þetta nú mest
um drykkjuskap og vesældóm á
einum manni...
Ja það er nú það: um hvað eru
verkin? Ef menn vilja vera ill-
kvittnir í umtali um Ættarsetrið
þá geta menn vissulega látið sér
fátt um finnast, að það skuli hafa
tekið tíu stunda myndafrásögn
eða meir að troða Sebastian ofan
í flöskuna og láta Charles og Júlíu
komast að því að þau hefðu bæði
ratað í skakkt hjónarúm. En þar
með væri náttúrlega fátt sagt:
þarna er persónusafn allmikið,
andblær viss tímabils og yfir öllu
hvílir sú tvíræða blanda af eftirsjá
eftir skrautlegum tíma og þórðar-
gleði yfir því, að þeir sem eitt sinn
voru herrar þessa heims eru
komnir hratt á leið niður
brekkuna.
Spörum
hestana
Ættarsetrinu fylgdi á hvíta-
sunnukvöld íslensk heimildar-
mynd sem hét Yfir Kjöl. Þar er
reynt að endurgera nokkurra
daga ferðalag dansks liðsforingja
sem varðaði Kjalveg á fyrri öld.
Skrýtin mynd reyndar og miklu
erfiðara en í fyrra dæminu að
svara spurningunni: um hvað var
hún? Ekki var hún um Kjalveg.
Ekki heldur um mennina sem
tóku þátt í leiðangrinum. Ekki
neitt að ráði um erfiðleikana á því
að ferðast á hestum um íslenska
fjallvegi - því til þess hefði þurft
miklu dramatískari tilfæringar.
Einna helst sýndi hún hesta á
meiningarlitlu flandri um há-
lendið, þessar ágætu skepnur sem
íslenskir kvikmyndamenn hafa
tröllatrú á að bjargi kvikmyndum
þeirra, þegar sköpunargáfan
lendir í klemmu.
Um eitthvað verða kvikmyndir
að vera. Ekki síst heimildar-
myndir.
- áb.