Þjóðviljinn - 29.06.1983, Qupperneq 10

10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 29. júní 1983
Frá umræðum á nýliðnu 11. landsþingi Landssambands hjálparsveita
skáta.
Þrjár nýjar hjálparsveitir skáta
16 sveitir starfa —
nærri 850 félagar
Þremur nýstofnuðum hjálpar-
sveitum skáta var veitt formleg inn-
ganga í Landssamband hjálpar-
sveita skáta á nýliðnu landsþingi
sambandsins. Það voru hjálpar-
sveitir skáta á Dalvík og Norðfirði
og hjálparsveitin Snækollur í
Hrunamannahreppi.
Með tilkomu þessra nýju sveita
eru hjálparsveitir skáta orðnar 16
talsins og eru í sveitunum um 850
félagar þar af um 550 virkir.
Á fandsþinginu kom m.a. fram
að aðildarsveitirnar eru nokkuð
nisjafnlega búnar tækjum, en ef á
heildina er litið má segja að flestar
þeirra séu sæmilega útbúnar og
nokkrar reyndar vel. I eigu
sveitanna eru 21 sjúkra- og fólks-
flutningabifreið, flestar nýjar og
ágætlega útbunar. Þrír snjóbílar;
og margir félagar eiga snjósleða.
Þá á Hjálparsveitin í Hafnarfirði
einu sporhundana sem til eru í
landinu og Björgunarhundasveit
íslands hefur á að skipa þjálfuðum
leitarhundum m.a. til leitar í snjó-
flóðum.
Björgunarskóli L.H.S. hefur
starfað í nokkur ár og verið haldið
námskeið vítt og breitt um landið.
Þá hefur sambandið staðið fyrir
svokölluðu Fjallamaraþoni en það
eru æfingar við krefjandi aðstæður
og undir eftirliti. Fyrirhugað er
slíkt maraþon í sumar.
Formaður L.H.S er Tryggvi P.
Friðriksson, og aðrir stjórnarmenn
eru Bjarni Axelsson, Páll Árna-
son, Arnfinnur Jónsson og Ólafur
Magnússon. _ j„
Kýrin sem orkugjafi
Hér fyrrum munu svonefndar
fjósbaðstofur allvíða hafa verið
til. Ekki kann ég að lýsa gerð
þeirra svo að gagni megi verða
en hugmyndin með þessu
byggingalagi var sú, að nýta
ylinn frá kúnum til þess að hita
upp baðstofuna.
Ekki munu horfur á því að aftur
verði farið að byggja fjósbaðstofur
þó að orkan sé dýr, - og er þó raun-
ar aldrei að vita hvað núverandi
orkuráðherra kann að hugkvæm-
ast. Aftur á móti eru möguleikar á
að nýta þann hita, sem myndast við
gerjun í húsdýraáburði og getur
komist upp í 40-50° C.
Á Hraukbæ í Eyjafirði er nú ver-
ið að undirbúa slíka virkjun. Ekki
er því verki þó það langt komið, að
reynsla sé ennþá fyrir hendi. En úr
því að slíkar virkjanir hafa tekist
vel erlendis sýnist ekkert því til
fyrirstöðu, að svo geti einnig orðið
hér. Sjálfsagt er að láta reyna á það
því að fjárhagsleg áhætta er tiltölu-
lega lítil. Umframkostnaður, sem
slík tilraun hefði í för með sér felst,
að sögn Björns Marteinssonar,
verkfræðings, einkum í kaupum á
loftdælu og einangrun haughúss-
ins. Björn telur að efniskostnaður
og frágangur varmaskiptaspírals
fari vart yfir 20 þús. kr., að vísu
miðað við verðlag fyrir stjórnar-
skipti.
Talið er að virkjanleg orka þess
áburðar, sem kýrin gefur frá sér
daglega, nemi allt að 15-20 kWh.
Það er því hreint ekki lítil orka,
sem býr í öllum kúm á íslandi. Hitt
er svo annað mál hvort ástæða þyk-
ir til að láta Landsvirkjun um það
að virkja kýrnar. -mhg
Hitablasari
B
Uppblöndun

Varmaskiptir
•r 1" PEL spírall
Heföbrndió kerfi meó
hitéiblásurum
Raftúpa eóa oliuketill
til tcpphitunar
Rotþró
Vatnshitakerfí með hitablásurum, varmaskipti í haughúsi.
Geymsluþró
Kristín Sævarsdóttir:___________
Er hægt að uppræta
efnahagslegt ofbeldí?
Það var athyglisvert að forseti
ASÍ skyldi notaorðið „ofbeldi"
til þess að lýsa aðgerðum
nýmyndaðrar ríkisstjórnar
gegn launþegum í landinu. Slíkt
orðalag hefur sjaldan verið
notaðíyfirlýsingum
verkalýðshreyfingarinnar í garð
stjórnvalda enda vakti það
verðskuldaöa athygli fjölmiðla,
því venjulega hugsa menn fyrst
og fremst um líkamsmeiðingar
og stríð þegar orðið „ofbeldi" er
notað.
Gagnlegar hugmyndir
Ef til vill hefur forseti ASÍ, og
aðrir innan verkalýðshreyfingar-
innar, orðið varir við upplýsinga-
herferð okkar í Samhygð varðandi
afnám ofbeldis og raunhæfa friðar-
stefnu í sl. mánuði. Sennilega voru
margir þeirra á meðal hinna 18.000
íslendinga, sem skrifuðu undir
yfirlýsingu og áskorun þess efnis að
gera 4. maí sl. að degi án ofbeldis.
Kerfið byggist
á ofbeidi
Það er ánægjulegt til þess að vita
að útskýringar okkar skuli hafa
fengið hljómgrunn og að aðrir skuli
nota þær, því til þess eru hugmynd-
ir okkar settar fram. Vonandi getur
annað varðandi afnám ofbeldis
orðið til góðs á komandi mánuð-
um, því ég er hrædd um að ofbeldið
muni ekki bara verða efnahagslegt
ef jákvæðar breytingar eiga sér
ekki stað innan tíðar.
Allt efnahagskerfi okkar byggist
á ofbeldi, ekki bara nýjustu
aðgerðir ríkisstjórnarinnar, því allt
kerfið, hér á landi sem annars stað-
ar, byggist á þvingunum, en ekki
frjálsu vali og opnum samskiptum
manna í milli.
Daglega er þó algengast að fólk
finni fyrir andlegu ofbeldi, sem það
beitir sjálft sig og aðra t.d. þegar
menn virða ekki skoðanir hver
annars, hlusta ekki hver á annan
eða þvinga sjálfa sig eða aðra til
þess að gera eitthvað eða gera ekki
eitthvað.
Því miður er allt þjóðlífið svo
gegnsýrt af ofbeldi að það er ekki
við öðru að búast en að það brjótist
fram öðru hverju í ofstæki og efna-
hagsþvingunum eða sem líkams-
meiðingar og jafnvel stríð.
Léleg samskipti
En hvernig stendur á öllu þessi
ofbeldi? Það er til staðar vegna
þess að menn talast ekki við sem
menn, heldur sem fulltrúar hópa
eða stétta, eða sem hlutir, og hlutir
skilja varla hver annan. Ofbeldi á
sér stað þegar samskipti eru slæm
eða engin. Það myndi til dæmis
varla vera talað um ofbeldi í efna-
hagsmálum nú ef atvinnurekend-
ur, ríkisstjórnin og launþegar
hefðu ræðst við opið og á breiðum
grundvelli. Þá hefði sjálfsagt verið
hægt að komast að einhverju sam-
komulagi því fólk er einmitt nú
reiðubúið til þess að breyta veru-
lega til, en að sjálfsögðu þarf að
tala við fólkið.
Hvers vegna hefur það ekki
gerst? Hvers vegna eru samskiptin
svona slæm? Ætli það sé ekki
vegna þess að menn eru haldnir
ótta. Þeir óttast hver annan. Þeir
óttast að missa eitthvað - vinnu,
peninga, jafnvel álit annarra, eða
óttast að öðlast ekki eitthvað - svo
sem betri lífskjör. Það er að segja,
menn óttast framtíðina yfirleitt.
Orsök ofbeldis
er ótti
Fólk óttast hvert annað vegna
þess að það treystir ekki hvert
öðru. Það óttast framtíðina vegna
þess að það treystir ekki lífinu. Það
hefur ekki brennandi tilgangi í til-
veru sinni og það vantreystir sjálfu
sér.
Orsök ofbeldis er ótti, og hann
verður til þegar fólk hefur ekki trú
á sjálfu sér, öðru fólki og lífinu
sjálfu.
Því miður gerir ríkjandi þjóð-
skipulag mikið af því að ala á ótta
fólks, til dæmis fara fáir í vinnu eða
í skóla vegna þess að þá langi svo
mikið til þess, heldur vegna ótta.
Og ekki bætir það úr skák að alls
konar kenningar eru uppi um
„slæmt“ eðli mannsins og getuleysi
hans, og börnum er sýnt vantraust
frá unga aldri.
Siðferðislegur
glæpur
Allt ofbeldi er siðleysi, því eng-
inn vill láta sýna sér ofbeldi og ætti
þar af leiðandi ekki að beita aðra
því. Þetta skilur hver maður. En
við göngum lengra og segjum að
allt sem eykur ótta mannsins og allt
sem veikir trú hans á hann sjálfan,
aðra og lífið sé nákvæmlega það
sarna og að sýna honum ofbeldi og
sé því siðferðislegur glæpur af
versta tagi. Allar kenningar og öll
bóð og bönn sem auka ótta mann-
sins og vantrú er siðleysi. Allar
stjórnmála- og trúarskoðanir sem
veikja trú mannsins á sjálfan sig og
hrella hann með ógnvekjandi
framtíð stuðla ekki að trú heldur
hjátrú en hún er ekkert annað en
eitt form óttans. Með öðrum
orðum: Þeir sem ala á hjátrú hjá
manninum eru að beita hann of-
beldi.
Hreyfing fólksins
Hvernig getum við verið laus við
ofbeldi í okkar litla landi? í fyrsta
lagi með því að skilja það vel í allri
sinni mynd og skilja orsakir þess,
samskiptaleysið, óttann við trú-
leysið. Síðan þarf að losna við ótt-
ann hjá sjálfum sér, en hann hverf-
ur trúlega með því að maður byggi
upp sterka trú á sig sjálfan, á aðra
og á framtíðina. Samtímis ætti
maður að leggja sig fram um að
bæta samskipti í sínu daglega um-
hverfi, heima, í vinnunni, meðal
vina og kunningja. Þeir sem vinna
síðan í alvöru að því að byggja upp
þjóðfélag án ofbeldis gera það ekki
einangraðir hver í sínu horni, held-
ur í hópum sem aftur mynda hreyf-
ingu fólksins. Hreyfingu sem léti
alls staðar í sér heyra einnig þegar
efnahagslegu ofbeldi er beitt. Þessi
hreyfing myndi ekki bara vera á
„móti“, heldur einnig „með“, með
Kristín Sævarsdóttir: ánægjulegt
til þess að vita að útskýringar okk-
ar skuli hafa fengið hljómgrunn.
því að byggja upp annars konar
þjóðfélag.
Hver vill ekki
þjóðféiag án ofbeldis?
Til eru þeir sem segja: „Vissu-
lega væri gaman að hafa þjóðfélag
án ofbeldis, en það er bara ekki
hægt vegna þess að það er í mann-
legu eðli að beita ofbeldi“. Kenn-
ingar sem þessi byggjast á trúleysi á
getu og möguleika mannsins. í
fyrsta lagi hafa þær aldrei leitt neitt
jákvætt af sér og í öðru lagi sýna
þær manninum vanvirðingu og
stuðla að viðhaldi og vexti ofbeldis.
Sumum kann að finnast þetta
löng leið til þess að leysa efnahags-
vandann. Það getur vel verið að
svo sé, en eitt veit ég og það er að
jafnvel efnahagsvandinn verður
ekki leystur ef undirrót hans, of-
beldið í þjóðfélaginu, er ekki skilin
og upprætt.
Fólk er nú, að ég held, reiðubúið
til þess að gera róttækar ráðstafan-
ir. Því ekki að leysa vandann í eitt
skipti fyrir öll, í stað þess að hjakka
áfram í sama farinu?
Kristín Sævarsdóttir,
starfsstúlka í BÚR.
Leiðbeinandi í Samhygð.