Þjóðviljinn - 22.07.1983, Side 13

Föstudagur 22. júlí 1983 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13
fáar stundir, þau átta ár er ég vann í
því húsi.
Sagt er með nokkrum rétti að
þegar menn minnast gengins
manns skrifi menn fyrst og fremst
um sjálfa sig. Minnugur þessa ætla
ég nú að botna þetta bréf, en get þó
ekki látið hjá líða að rifja upp
gamla sögu, sem ég vil ekki að fari í
gröfina með mér.
Kunningi minn úr lögfræðinga-
stétt, mikill aðdáandi Eggerts
Classens, sem Verkalýðsblaðið
titlaði gjarnan sem verklýðsböðul
nr. 1, hafði þau orð eftir Classen að
erfiðasti maður sem hann þurfti að
semja við væri strákur af Gríms-
staðaholtinu að nafni Eðvarð Sig-
urðsson. Samningar höfðu vana-
lega gengið þannig fyrir sig að til-
boðum var alfari hafnað, kölluð
smánarboð og fleira í þeim dúr og
eftir háværar deilur og stundum
rifrildi gat Classen hlaupið frá öllu
er hann hafði boðið ef honum
sýndist svo.
Strákurinn af Grímsstaðaholtinu
tók ekki hátt i' þessum hávaða.
Hann grúfði sig yfir sáttatillöguna,
hirti allt úr henni sem honum
fannst bitastætt á fyrir Dagsbrúnar-
menn og sagði síðan: Þessi atriði
gætum við samþykkt, en fleira
og sýndarmennska voru eitur í
hans beinum. Það er því mikið lán
að hafa átt þess kost að kynnast
eiginleikum og mannkostum hans
á lífsleiðinni. I þeim efnum veit ég
að ég mæli fyrir munn sameigin-
legra félaga okkar Eðvarðs, sem
unnið hafa með honum að málefn-
um almennu líeyrissjóðanna.
Ég vil að lokum senda öllum
þeim, sem eiga um sárt að binda
við fráfall Eðvarðs Sigurðssonar,
mínar innilegustu samúðar-
kveðjur. Hugurinn hvarflar þó sér-
staklega til konu Eðvarðs, Guð-
rúnar Bjarnadóttur, sem annaðist
Eðvarð í veikindum hans af ein-
stakri alúð og ástríki.
Einn áhrifamesti forystumaður
íslensks verkafólks er nú horfinn af
sjónarsviðinu, en minningin um
góðan dreng lifir í hugum sam-
starfsmanna hans.
Hrafn Magnússon
„Þar sem jökulinn ber við loft
hættir landið að vera jarðneskt, en
jörðin fær hlutdeild í himninum,
þar búa ekki framar neinar sorgir
og þessvegna er gleðin ekki nauð-
synleg, þar ríkir fegurðin ein, ofar
hverri kröfu“.
öldu og fegurð himinsins ófst
saman við tign fjallanna og magn-
þrungið landslagið umhverfis vötn-
in. Eðvarð kvað upp úr með, að
ótækt væri að trufla þessa fegurð og
ómælis kyrrð með byssuskotum.
Um þetta urðu allir strax sammála
og það varð úr að ákveðið var að
ganga á Hádegisöldu og dvelja þar
til sólarlags. Eðvarð hafði að sjálf-
sögðu myndavélina meðferðis í
von um að geta náð þó ekki væri
nema brotabroti af fegurð himins
og jarðar. Eðvarð var frábær
ljósmyndari og átti fjölda ágætra
ljósmynda, sem hann hafði tekið í
ferðalögum sínum um land allt,
ekki síst frá Arnarvatnsheiði, sem
var áfangastaður okkar árum
saman.
Þegar upp á Hádegisöldu var
komið, blasti við ólýsanleg sjón.
Svo langt sem augað eygði í allar
áttir, sáum við hvert fjall, hverja
hæð, hverja laut, hverja gjá og
jafnvel hvern stein og hvert strá
eins og innan seilingar. Sjóndeild-
arhringurinn var eins og skörp lína
allt í kring. Himinninn í öllum
regnbogans litum. Kyrrðin algjör
eins og náttúran svæfi magnþrota
eftir erfiðan dag. Það heyrðist
hvorki kvak í fugli né suð í flugu.
alhug og barðist alla æfi fyrir feg-
urra mannlífi. Þannig munum við
minnast hans öll sem hann þek-
ktum og feta í fótsporin.
Halldór Jakobsson
Við sósíalistar og verkalýðssinn-
ar trúum því að mennirnir móti
sína sögu sjálfir. Barátta okkar
fyrir jafnrétti, bræðralagi og frelsi
er háð í þessari trú.
f dag kveðjum við einn virtasta
forystumann íslensks verkafólks
um áratugaskeið. Ef hægt er að
segja að einn maður móti sögu
samtíðar sinnar öðrum fremur, þá
gildir það um Eðvarð Sigurðsson.
Hinir miklu sigrar
verkalýðshreyfingarinnar sem
áunnist hafa hin síðari ár, náðust
ekki síst fyrir tilstuðlan þeirra
manna sem kunnu að setja hags-
muni fjöldans ofar eigin hag,
manna eins og Eðvarðs. Svo
samofin er saga
verkalýðshreyfingarinnar, sigrar
hennar og saga Eðvarðs Sigurðs-
sonar, að þar verður vart skilið í
milli.
Það þarf djörfung til þess að
standa í eldlínu baráttunnar og
hvika hvergi. Mótlæti, m.a.
og jafnvel óbeina tryggingu
lýðræðislegs stjórnarfars í þeim.
Staðfesta hans eða fastheldni í
þessumefnum sýnir,að uppljóstr-
unum Khrúsjeffs um uppbygg-
ingarskeið Ráðstjómarríkjanna
tók hann með nokkurri vantrú,
þótt ekki hefði hann hátt um það.
Á þrítugsaldri sótti Eðvarð
nokkura mánaða námskeið í
verkalýðsfræðum í Svíþjóð og naut
þess, þegar hann varð starfsmaður
Dagsbrúnar. Á annan bóginn lagði
hann alúð og kostgæfni við daglega
umsýslan, á hinn bóginn var hann
forystumaður verkamanna í
kaupdeilum. í hlut hans féll að
verða einn höfuðforystumaður
verkalýðsfélaganna í tveimur af
þremur afdrifaríkustu vinnu-
deilum, sem hérlendis hafa verið
háðar, „skæruhernaðinum" 1942,
(sem hann bjó nokkurn inngang),
og verkföllunum miklu 1955.
Látiausir lífshættir Eðvarðs og
dagfar bentu til ástundunar ein-
falds lífernis af ráðnum huga. í
viðræðum var hann orðvar, enn
frekar í ræðum og jafnvel um of í
skrifum sínum. Daglega hafði hann
samskipti við fleiri eða færri um
fjögurra áratuga skeið, og fórust
þau vel. í samningum við atvinnu-
Eðvarð í ræðustól 1. maí á Lækjartorgi. Guðrún Bjarnadóttir og Eðvarð í síðustu 1. maí göngu hans sl. vor.
verður að koma til frá ykkur ef
samningar eiga að takast.
Með saknaðarkveðju frá okkur
Þórhalli.
Árni Halldórsson
Fáein orð til minningar um ágæt-
an vin og félaga, Eðvarð Sigurðs-
son.
Kynni okkar Eðvarðs hófust
fyrir alvöru fyrir rúmum átta árum,
þegar sá sem þessar línur ritar
réðst til starfa hjá Sambandi al-
mennra lífeyrissjóða. Nú er hins
vegar komið að leiðarlokum og því
ber að þakka fyrir ánægjulega sam-
fylgd, sem aldrei bar skugga á.
I mínum huga var Eðvarð Sig-
urðsson ímynd þess besta, sem
prýða má forystumann verkalýðs-
hreyfingarinnar. Hann var íhugull
og glöggskygn gáfumaður, sem
dáður var af samherjum sínum og
virtur af öllum þeim, sem til hans
þekktu. Eðvarð var mikill baráttu-
maður fyrir félagslegum réttindum
verkafólks og einn helsti frum-
kvöðull að stofnun almennu líf-
eyrissjóðanna Hann var í stjórn
Sambands almennra lífeyrissjóða
frá stofnun og þar af formaður sam-
bandsins til ársins 1980. Auk þess
átti hann sæti í stjórn Lífeyrissjóðs
Dagsbrúnar og Framsóknar og um-
sjónarnefndar eftirlauna allt frá
upphafi.
Éðvarð hafði öðlast yfirgrips-
mikla þekkingu á lífeyrismálum og
átti einkar auðvelt með gera sér
grein fyrir og reifa helstu meginatr-
iði lífeyriskerfisins. Nú þegar kom-
ið er að lokastarfi við heildarend-
urskoðun lífeyriskerfisins, e'r hans
sárlega saknað af samstarfsmönn-
um.
Eðvarð Sigurðsson var einstakur
maður. Hann var alla tíð sjálfum
sér samkvæmur og skeleggur bar-
áttumaður fyrir þá lægstlaunuðu í
þjóðfélaginu. Hann var
heilsteyptur persónuleiki og hræsni
Þessi orð skáldsins komu mér í
hug þegar ég frétti lát vinar míns og
ferðafélaga í hálfa öld, náttúru-
barnsins Eðvarðs Sigurðssonar.
Því minnist ég þessara orða, að
einu sinni sem oftar dvöldum við
Eðvarð við Veiðivötn ásamt
fleirum vinum um Tiálfsmánaðar-
tíma. Kvöld eitt höfðum við ákveð-
ið að reyna riffil, sem við höfðum
meðferðis til þess að geta skotið
varg ef með þyrfti. Eftir að hafa
snætt glænýjan silung gengum við
úr tjaldinu og hugðumst reyna riffi-
linn. Eitthvað hélt þó aftur af okk-
ur. Veður hafði verið fádæma gott
um daginn og með kvöldinu var
komið blæjalogn og djúp kyrrð.
Sólin var að hníga bak við Hádegis-
Þegar sólin hneig til viðar mynd-
uðust litbrigði óteljanleg og ólýs-
anleg á himni og jörðu.
Það var þögull hópur, sem gekk
niður Hádegisöldu þetta miðnætti,
því við höfðum séð „að hér ríkti
fegurðin ein ofar hverri kröfu“. En
gleðin var nauðsynleg og það var
glaður hópur, sem gekk til náða
þessa nótt og margt um þessa lífs-
reynslu talað. Ég man alltaf hvað
Eðvarð var ánægður með að hafa
átt þess kost að líta þessa fegurð og
sagði hann mér miklu seinna að
hann hefði aldrei hvorki fyrr né síð-
ar séð neitt fegurra.
Eðvarð var fagurkeri í þess orðs
bestu merkingu. Hann unni ó-
spilltri náttúru og fegurð hennar af
tugthúsvist, haggaði hvergi óbifan-
legri trú Eðvarðs á hugsjónum sín-
um, hagsmunum verkafólks. Það
var hans líf.
Ég átti því láni að fagna að fá að
þekkja og starfa með Eðvarð Sig-
urðssyni frá haustmánuðum 1981.
Ég kynntist djúpvitrum, ná-
kvæmum raunsæismanni og einum
heiðarlegasta verkalýðssinna sem
ég hef hitt. Fyrir það og þann lær-
dóm sem hann gaf mér vil ég
þakka. Eiginkonu hans og öðrum
aðstandendum sendi ég mínar
dýpstu samúðarkveðjur.
Skúli Thoroddsen
Eðvarð Sigurðsson starfaði alla
ævi að verkalýðssamtökunum og
stjórnmálahreyfingu þeirra, fram
yfir þrítugt sem verkamaður í
Reykjavík, frá 1942 sem stjórn-
armaður og (frá 1944) starfsmaður
Dagsbrúnar, frá 1954 sem mið-
stjórnarmaður í Alþýðusambandi
íslands, frá 1959 til 1978 sem al-
þingismaður Sósíalistaflokksins og
Alþýðubandalagsins. Hann var af
annarri kynslóð forystumanna
verkalýðsfélaganna, en starfaði
með og þekkti flesta af hinni fyrstu.
Forysta verkalýðsins fyrir um-
mótun þjóðfélags iðnaðarlanda var
honum hugstæð sem hið sögulega
hlutverk hans, er hann leit svo, að
koma á stéttlausri sameignarskip-
an umheim allan á jafnréttisgrund-
velli.
Hin mikla hugsjón kommúnism-
ans átti þannig hug Eðvarðs Sig-
urðssonar. Hann heillaðist af henni
á unglingsárum, stóð að félagi
ungra kommúnista og var ötull í
Kommúnistaflokknum. Hann átti
hlut að stofnun Sameiningarflokks
alþýðu, Sósíalistaflokksins, og síð-
ar Alþýðubandalagsins, en skoð-
anir hans voru samar eftir sem
áður. Uppbyggingu sósíalisks
þóðfélags í öðrum löndum taldi
hann verða verkalýðshreyfingunni
í kapitaliskum löndum til styrktar
rekendur hlaut hann að vonum
traust þeirra. Án efa verður hans
minnst sem eins fremsta forystu-
manns íslenskrar verkalýðshreyf-
ingar fra upphafi, og um alvöru
mun enginn hafa tekið honum
fram.
Haraldur Jóhannsson
Örfá þakklætis- og saknaðarorð.
Ekki man ég lengur hvenær við
Eðvarð hittumst í fyrsta sinn, sjálf-
sagt í einhverri kjaradeilu, en mér
er enn minnisstætt með hve mikilli
virðingu var talað um hann mín
megin við borðið. En eftir því sem
ég hitti hann oftar, já og samdi við
hann oftar, fór ég að skilja betur
hvað olli, því Eðvarð var einstakur
maðui, það þurfti í raun aldrei að
gera skriflegan samning við hann,
handsal frá honum var meira virði
en nokkur skrifaður samningur
getur nokkurn tíma orðið.
Eðvarð var hlýr maður, hygginn,
traustur og heiðarlegur og trúr sín-
um hugsjónum, fastur fyrir og
lagnasti samningamaður sem ég
hef kynnst. Nýjasta dæmið er
kjarasamningur frá 1981, mér er til
efs að hann hefði nokkurn tíma
náðst í gegn án hans atfylgis.
Við hittumst í síðasta sinn í lok
maí og ræddum þá einslega um erf-
itt mál og viðkvæmt, sem hann
vildi, en ég var honum ósammála
og sagðist mundu beita mér sem ég
mætti til að stöðva málið. Að venju
fór svo að hann hafði fullan sigur í
málinu, ég varð að láta í minni pok-
ann og þótti súrt í broti.
Þegar ég frétti lát hans voru
fyrstu viðbrögðin hinsvegar þau að
samgleðjast honum með að hafa
komið þessu hjartans máli sínu far-
sællega í höfn.
Ég sakna trausts vinar og vona
að Island verði þeirrar gæfu að-
njótandi að eignast syni slíka sem
Eðvarð Sigurðsson var.
Ðavíð Sch. Thorsteinsson.
í minningu
Eðvarðs Sigurðssonar
Mildur var austfirzkur sumarþeyr síðasta daginn.
Sóldýrð á tindum, en harmhljóð var kveðið í blæinn.
Leiftrandi um hug fóru myndir frá minningalundi.
Margt ber að þakka, er lokið er síðasta fundi.
Fyrst skal þó munað, að dýr var þinn framtíðardraumur.
Dáðrík þín barátta, kröftug sem elfunnar straumur.
Meitluð þín orð, enda mögnuð í bardagagnýnum.
Man ég hve hlustað var grannt eftir tillögum þínum.
Þeim sem vort þjóðfélag sköpuðu hörðustu höndum
helgað var starf þitt og barizt gegn alþýðufjöndum.
Auðvaldsins þjónar í fangelsifengu þér hrundið.
Frelsisins eldmóð og hugsjón þeir gátu ei bundið.
Farsæl og árangursrík var þín œvi og saga
ávinning margan þú sást þína baráttudaga.
Hæst ber í minningu hlýja og merlandi gleði.
Manngildis hugsjónin hvarvetna í lífinu réði.
Alþýðan finna mun brýning í baráttu þinni,
bera hátt merkið, svo fátœkt og arðráni linni.
Dýrmœt var fylgd þín og harmljóð í huganum lifir.
Heiðríkja og vordýrð er fagurri minningu yfir.
Helgi Seljan