Þjóðviljinn - 02.09.1983, Blaðsíða 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 2. september 1983
x
Helstu
atriði
úr máli
Karls
Jörgensens
Hver
þorir að
opna
munirnm:
,9
Um miðja næstu viku, eða 7.-
8. september, fara fram réttar-
höld í Danmörku yfir Karli Jörg-
ensen, hafnarverkamanni frá Es-
bjerg. A sama tíma verða mót-
mælaaðgerðir vegna ákærunnar
og vegna meðhöndlunar á hon-
um, en hann hefur sætt einangrun
í 6 mánuði. Meðal þeirra sem þá
munu tala er varaformaður
Danska verkamannasambands-
ins, Ib Schelde, en að því sam-
bandi á Karl Jörgensen aðild. Því
hér verður ekki aðeins dæmt í
máli Karls, heldur í máli sem
varðar verkalýðshreyfinguna.
Marga rekur vafalaust minni til
verkfalls danskra hafnarverka-
manna s.I. vetur. Verkfallið stóð
frá áramótum og fram í miðjan
febrúar, en það beindist gegn
nýrri reglugerð íhaldsstjórnar-
innar um takmarkanir í greiðslu
dagpeninga vegna atvinnuleysis
eða ónógrar vinnu. Séð var fyrir
að reglurnar mundu bitna sér-
staklega á hafnarverkamönnum,
enda brugðust þeir hart við í öll-
um heistu hafnarbæjunum.
Meðan á verkfallinu stóð var
vörum oftlega ekið til Þýskalands
undir lögregluvernd, og þá gegn
mótmælum hafnarverkamanna.
Við margar mótmælastöður voru
verkfallsmenn hrelldir og
meiddir af sérstökum lögreglu-
sveitum, sem börðu fólk með
kylfum og slepptu á það hundum.
Undir lok verkfallsins varð
„Næsta vika
getur skipt
sköpum fyrir
verkamanninn
Karl og
einnig fyrir
danska
verkalýðs-
hreyfingu.”
stórbruni í vörugeymslu við höfn-
ina í Esbjerg. Viku síðar voru
tveir hafnarverkamenn hand-
teknir og sakaðir um íkveikju.
Eftir nokkra einangrun játuðu
þeir á sig sökina. Um mánuði
eftir handtöku þeirra drógu þeir
Karl Jörgensen, leiðtoga í verk-
fallinu, inn í málið, er annar
þeirra gaf upp að Karl hefði gefið
þeim „grænt ljós“.
Karl Jörgensen er miðaldra
maður. Hann var meðal hægfara
leiðtoga verkfallsins í Esbjerg.
Vinnufélagar hans segja hann
mjög andsnúinn ofbeldi.
Karl Jörgensen í viðtali hjá
danska útvarpinu.
Karl var handtekinn og færður
í einangrun hinn 17. mars. Eftir
taugaáfall við yfirheyrslur var
hann fáeinum vikum síðar lok-
aður inni á geðveikrahæli, en þar
hefur hann dvalið síðan.
Forsaga handtöku hans tengist
tilraunum lögreglu og ríkisstjórn-
ar til þess að fæla fólk frá þátt-
töku í verkfallsaðgerðum. Ann-
ars vegar með þeim aðgerðum
lögreglunnar að meiða fólk og
niðurlægja. Hins vegar að hætti
ráðherra sem létu frá sér fara að
verkfallsmenn væru glæpamenn.
Þeir hafnarverkamenn sem ját-
uðu á sig íkveikjuna voru ekki
nógu feitur biti fyrir lögregluna.
Mannorð þeirra var ekki nægi-
lega óflekkað til þess að hægt væri
að tengja íkveikjuna verkfallinu.
Enda hafði lögreglan í fórum sín-
um segulbandsupptöku af sam-
tali annars þeirra við eiturlyfja-
sala nokkurn, þar sem einhver
Jörgensen var nefndur. Síðar
kom í ljós að fornafnið var ann-
að. Aftur á móti má telja að
þannig hafi nafn Karls verið dreg-
ið inn í myndina.
Það er þó staðreynd að Karl ók
ásamt öðrum íkveikjumanna og
fleiri félögum í bíl þar sem sá
síðarnefndi sagðist helst vilja
brenna fyrirtækið til kaldra kola.
Karl mun þá hafa svarað því til,
að hann skyldi þá a.m.k. sjá um
að fá bensínið borgað!
Aðferðir lögreglunnar til þess
að fá svör, sem „réttvísin“ óskar,
eru allkunnar. Þar er því beitt að
rjúfa svefn fanga, snúa á þá og
spotta með ýmsum ráðum, ein-
angra þá eða leyfa heimsóknir að
geðþótta lögreglunnar, og gefa
loforð um vægari dóm ef sökin er
játuð eða óskað svar fæst.
í bréfi frá öðrum brennuvarg-
anna til vinnufélaga sinna í Es-
bjerg í ágústbyrjun, lýsir hann því
hvernig lögreglan þvingaði hann
til að benda á Karl: að lögreglan
hafi í viðurvist kærustu sinnar
sagt að hann gæti sloppið fyrr ef
hann nefndi nafn Karls; að sífellt
hafi verið klifað á að hann væri
bara peð og að leiðtogarnir væru
með allt sitt á þurru.
Ákæran
Karl Jörgensen hefur neitað
öllum ákærum. í apríl upplýsti
lögreglan að Karl væri fangelsað-
ur fyrir grun um aðild að í-
kveikju. Það var hann enn í júní
þegar verjandi hans útskýrði í
blaðaviðtali hvers vegna yfirvöld
krefðust einangrunar, þrátt fyrir
að rannsókn málsins væri lokið.
Hann sagði: dómarinn hefur
metið gögnin í málinu og telur að
Karl verði dæmdur á þeim grund-
velli. Hann tók ennfremur fram
að sannarlega lægju ekki önnur
sönnunargögn fyrir en vitnis-
burður þeirra sem játuðu ík-
veikjuna, en verjandinn telur að
þeir hafi e.t.v. bréflega getað
samræmt framburð sinn. Þessi
vitnisburður var sem fyrr segir
síðar að hluta til dreginn til baka.
f kæru ríkissaksóknara sem
kom fram um þær mundir sem
annað vitnanna dró úr vitnisburði
sínum, er talið vfst að Karl hafi
gefið grænt ljós. Ennfremur er
þar talið að vegna sérstakra
aðstæðna beri Karl Jörgensen
ábyrgð í þessu máli, þ.e. í krafti
þess að hafa verið talsmaður
hafnarverkamanna.
Þar með var grunur vinnufé-
laga Karls staðfestur: hér er um
að ræða árás á verkalýðshreyfing-
una í heild; tilraun til þess að gera
talsmenn verkafólks hrædda og
varnarlausa.
Verkalýds-
hreyfingin
Lögfræðilegur ritari Danska
verkamannasambandsins, Poul
O. Jörgensen, segir að á grund-
velli þeirra upplýsinga, sem fram
til þessa eru kunnar, hljóti lög-
reglan að misnota vald sitt. Hann
trúir því ekki að Karl Jörgensen
hafi lagt á ráðin um íkveikjuna,
og telur ekki gerlegt að saksækja
mann fyrir það eitt að segja, að
hans vegna megi kveikja í drasl-
inu. Þvílíkt orðalag sé afar al-
gengt.
Það var ekki fyrr en opinber
ákæra kom fram og samúðin með
Karli óx, að verkamannasam-
bandið fór að blanda sé í málið.
Nú er svo komið að það hefur
verið sett á dagskrá komandi þing
Danska verkamannasambands-
ins í september.
Aðildarfélög þess tóku fyrr við
sér. Þegar í júní var stofnað til
undirskriftarsöfnunar til þess að
krefjast þess að Karli yrði sleppt
og ákærur látnar niður falla. Fyrir
miðjan ágúst höfðu safnast
30.000 undirskriftir.
Umfang mótmælanna hefur
breyst allmikið síðan félagar
Karls hófu að upplýsa um málið í
marslok s.l.. Hér er ekki aðeins
um að ræða að koma í veg fyrir
réttarmorð og leysa Karl Jörgen-
sen undan margra ára fangelsis-
vist. Honum er stefnt sem verk-
fallsleiðtoga og talsmanni vinnu-
félaga sinna.
Næsta vika getur skipt sköpum
fyrir verkamanninn Karl. Hún
getur einnig skipt sköpum fyrir
verkalýðshreyfinguna. Því hver
þorir að stíga í pontu og hvetja
menn til dáða þegar svo er kom-
ið, að sá hinn sami getur þurft að
bera ábyrgð á alls óskyldum at-
burðum?
31. ágúst 1983.
Sigurlaug Gunnlaugsdóttir.
Heimildir:
Dagblaðið Information,
vikublaðið Klassekampen.
Ársgamalt
dilkakjöt
20 prósent
verðlækkun
Ríkisstjórnin hefur í samráði við
Stéttarsamband bænda og Fram-
leiðsluráð landbúnaðarins ákveðið
að lækka verð á dilkakjöti af fram-
leiðslu haustið 1982 um 20%. Þessi
lækkun er gerð þannig að niður-
greiðslur úr ríkissjóði á hvert kg
dilkakjöts verði auknar um 10 kr.
og munu framleiðendur lækka sitt
verð til jafns við þessa hækkun
niðurgreiðslna ríkissjóðs.
Ríkisstjórnin vill með þessari
verðlækkun draga úr framfærslu-
kostnaði, en þessi nýja niður-
greiðsla lækkar framfærsluvísitö-
luna um 1%, þannig að einnig
dregur úr hækkun lánskjaravísi-
tölu. Jafnframt dregur þetta úr
birgðasöfnun dilkakjöts, þannig að
geymslukostnaður lækkar og flýtir
fyrir uppgjöri við bændur.
Ákvörðun þessi kom til fram-
kvæmda 1. september 1983.
Þrjú ár eru nú liðin síðan Gdansk samkomulagið var gert í Póllandi þar
sem m.a. var kveðið á um að stofna mætti frjáls verkalýðssamtök í
landinu.
Áskorun frá miðstiórn
Alþýðusambands íslands
Samstaða fái að
starfa í Póllandi
í samráði við upplýsingaskrif-
stofu pólsku verkalýðssamtakanna
Samstöðu hefur miðstjórn ASÍ
samþykkt eftirfarandi áskorun:
„Hinn 31. ágúst eru liðin 3 ár frá
því að pólsku verkafólki tókst að
knýja valdhafa í Póllandi til að
koma til móts við kröfur sínar og
gera svonefnt Gdansk samkomu-
lag. Samkomulagið var gert í kjöl-
far víðtækra verkfalla sem hófust í
Lenin skipasmíðastöðinni í
Gdansk og náðu á skömmum tíma
til landsins alls.
Eitt atriðanna í samkomulaginu
var, að pólskt verkafólk fékk rétt
til þess að mynda frjáls, óháð
verkalýðssamtök, Samstöðu, Soli-
darnosc.
Öllum er kunnugt hvað síðan
hefur gerst. Er Samstaða hafði
starfað í rúmlega 15 mánuði
stóðust pólsk stjórnvöld ekki
lengur mátið. Herstjórn tók öll
völd og herlög voru sett til þess að
koma á „eðlilegu" ástandi. Starf-
semi Samstöðu var bönnuð og fé-
lagsmenn ofsóttir fyrir störf sín í
hreyfingunni og beittir ofbeldi,
fangelsaðir og dæmdir. Herlögin
leiddu til dauða um 50 manna.
Herlög hafa nú verið afnumin í
Póllandi, enda á síðustu mánuðum
sett ný lög sem gera herlögin óþörf.
Samstaða starfar enn sem verka-
lýðssamtök þó leiðtogar hennar
hafi verið þvingaðir til að starfa
með leynd. Verkafólk hefur nær
alfarið neitað að starfa í þeim
verkalýðssamtökum sem fylgja
ríkisstjórninni að málum. Mótmæli
og mótmælaaðgerðir halda áfram.
Aðgerðirnar 1. maí sýndu skýrt og
greinilega að pólska þjóðin hefur
ekki gefist upp í baráttu sinni fyrir
frelsi og lýðræði og fyrir réttinum
til að mynda frjáls og óháð verka-
lýðssamtök.
Nú þegar þrjú ár eru liðin frá
Gdansk samkomulaginu krefjumst
við
- að Gdansk samkomulagið sé
haldið;
- að allir pólitískir fangar verði
látnir lausir;
- að Samstaða fái að starfa sem
lögleg samtök.“