Þjóðviljinn - 16.11.1983, Blaðsíða 4

4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINn| Miðvikudagur 16. nóvcmber 1983
NOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyf-
ingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
JEramkyæmdastjóri: Guöxún Guðmundsdóttir. .
^itstjórar: Árni Bergmann^ Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs; Guðjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Sigriður H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristin Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi Ólafsson,
Lúðvík Geírsson, Magnús H. Gíslason, Ólafur Gíslason,
Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
Iþróttafréttaritari: Viðir Sigurðsson. / '
Utlit og hönnun: Guðjón Sveinbjörnsson, Þröstur Haráldsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Magnús Bergmann.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías. Mar.
Aujllvsjngar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónssen.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir. Jóhannes Harðarson.
SimavarsUb-Sigrtður Kristjánsdóttir, Margrét Guðmundsd.
Husmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: ÓW Sigurðaájabr. ' '
Inriheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Pökkun; Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóftir^
Útkgyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sjmi 81333.
Umbrot og setning: Prdnt.
Prentun: Blaðaprent h.f.t
Bann við
kjarnorkuvopnum
verði lögleitt
Umræðan sem Svavar Gestsson formaður Alþýðu-
bandalagsins hóf á Alþingi í fyrradag um nýjustu hug-
mynd Pentagon þess efnis að æskilegt sé að koma upp í
Keflavík eldflaugakerfi með meðaldrægum stýri-
flaugum var mikilvæg. Þar fékkst skýr yfirlýsing frá
utanríkisráðherra um að aldrei hefði komið til álita að
setja hér upp eldflaugar, og það myndi aldrei koma til
greina. Geir Hallgrímsson sagði afdráttarlaust að stað-
setning eldflauga á íslandi myndi breyta „eðli herstöðv-
arinnar“ og brjóta í bága við tvíþætt hlutverk hersins
samkvæmt „varnarsamningnum“, það er eins og sagt er
„að annast beinar varnir landsins og eftirlit umhverfis
það“.
Utanríkisráðherra kvað það „óviðurkvæmilegt“ að
íslendingar skyldu ekki fá að fylgjast með vangavelt-
um, sem snertu öryggishagsmuni þeirra, í bandaríska
hermálaráðuneytinu. Hinsvegar Iagði hann þunga
áherslu á að þetta væri aðeins ein af ótölulegum skýrsl-
um um hernaðarmálefni sem væru skúffumatur í Pen-
tagon. Engu að síður er hér um hættulega hugmynd að
ræða, og þessvegna full ástæða til þess að mótmæla
henni formlega, þannig að ekki leiki hinn minnsti vafi á
hvar íslensk stjórnvöld draga markalínuna fyrir banda-
rísk hernaðarumsvif á íslandi. Raunar sýnir umræðan á ;
Alþingi að nauðsynlegt er að leiða í lög bann við stað-
setningu kjarnorkuvopna á íslandi, þannig að það sé
aldrei í valdi ríkisstjórnar né einstakra ráðherra að
leyfa gjöreyðingarvopn íslenskri lögsögu.
Sú skoðun kom frá hjá utanríkisráðherra á Alþingi,
að fyrir engan mun mætti skilgreina herstöðvar Banda-
ríkjanna á íslandi sem árásarstöðvar. Hann ætti þó að
vera betur að sér í umræðum um öryggismál en að láta
sér detta í hug að slíkar einfaldanir sé hægt að bera á
borð. Herstöðvar Bandaríkjamanna á íslandi eru
samskipta-, miðunar- og stj órnstöð í kj arnorkuvopna,-
kerfi stórveldisins á Norður-Atlantshafi.Tæknibúnaður'
herstöðvanna hér er engu þýðingarminni en sjálfarvíg-
ivélarnar, því sá sem gerir árás þarf engu minna að
halda á „augum og eyrum“, heldur en sá sem verst.
Herstöðvar Bandaríkjamanna á íslandi eru því sam-
kvæmt skilgreiningu mikilvægur hlekkur í árásar- og
varnarkerfi kjarnorkuherafla Bandaríkjanna. ísland er
atómstöð þó að hér séu ekki kjarnorkuvopn.
Enda þótt utanríkisráðherra kjósi að kyrja „Gamla
Nóa“ í umræðum um öryggismál, þá var auðheyrt á
máli alþingismanna að sú mikla umfjöllun sem friðar-
og hernaðarmálefni hafa fengið á síðustu árum er farin
að skila sér inn í þingsalina. Og enda þótt hér sé margt á
seyði í hernaðarframkvæmdum sem draga mun íslend-
inga enn frekar inn í hildarleik kjarnorkuvígbúnaðar
stórveldanna er engu að síður mikilvægt að Sjálfstæð-
isflokkurinn skuli vera reiðubúinn að draga markalín-
una einhversstaðar.
Það er svo Sjálfstæðisflokknum til lítils sóma að hann
skuli hafa tekið að sér sölumennsku fyrir Bandaríkja-
her, og reyni að koma í kring nýjum radarherstöðvum
og hernaðarflugvelli með tilvísunum til þess hve íslend-
ingar muni græða mikið á kaupunum. Hann hefur gefist
upp á að ræða málin út frá öryggishagsmunum íslands
og NATÓ, en fiskar nú í gruggugum vötnum Aronsk-
unnar. íslendingum eru „seldar“ hernaðarframkvæmd-
ir í smáskömmtum, án þess að þeir fái nokkurntíma að
vita um heildarmyndina og tengsl þeirra við áform
Bandaríkjastjórnar um stóraukin umsvif flota og flug-
hers á norðurslóðum.
klippt
íljic 4\)úsljiitgton .poöt
THE U.S. Navy this week
large fleet of warships in the Medi
ment officials in Washington in<
about possible military action ii
terrorist bombing that killed at lc
men, or to preempt another attf
Eisenhower and the battleship US
a fleet of a dozen ships already nc
carriers USS Independence and 1
were reported headed in that dire
groups. Altogether, at Ieast 29 N
300 aircraft could soon be in the a
The dozen ships near Lebanon
precautions in the wake of intell
creasing danger from Syrian missneo,
imed credit” for the bombing.
who did it,” Vessey said. "I
3 urged President Reagan at the
for fear that any U.S. mili-
iamage prospects for long-term
ast. A military response to the
i be “counterproductive” and
unless “our Marines are in
irter.
ur cool," said Gerald R. Ford.
out in some reckless military
w (the Marines) precipitously. It
review of our policy — and then
or other sources, officials said. The ships are staying “Meél 'the Press” (NCB), said that “several dif- strong action once wc decidb what our policy is.”
A Foreign Policy — Or a Recipe for Disaster?
Ahyggjur
af Reagan
Ólíkt hafast menn að. Meðan
hinir lítilþægu skriffinnar Morg-
unblaðsins halda áfram að leggja
margar síður undir málsvörn fyrir
Reagan Bandaríkjaforseta (síð-
ast í gær tvær síður út af Gren-
ada), fyllast blöð austan hafs og
vestan af áhyggjum út af af-
glöpum þess sama forseta og efa-
semdum um færni hans til að bera
þá ábyrgð sem embætti hans fylg-
ir.
Gott dæmi er grein eftir Ro-
bert Kaiser sem fyrir skömmu
birtist í Washington Post. Par er
fyrst varið allmiklu máli til að
sýna fram á það, hve heimskulegt
það sé hjá Reagan að túlka flókin
og um margt aldagömul innan-
landsátök í Líbanon sem
bandarísk-sovéska glímu og efla
bandarískan flotastyrk þar við
strendur án þess að hafa hug-
mynd um til hvers í raun á að nota
hann.
Skopstœling
sögunnar
Kaiser segir í framhaldi af Líb-
anonmálum og svo umræðum um
vígbúnaðarmál við Sovétríkin:
„Sagan? Hún á sér hvergi sýni-
legt athvarf í heimsmynd Reag-
ans, nema í þeirri skopstældu
mynd af henni sem hann hefur
dragnast með í höfði sér árum
saman. Þetta skaust upp á yfir-
borðið í svari á blaðamannafundi
við spurningu um það, hvort
hann byggist við að ná samkomu-
lagi við Rússa um eftirlit með víg-
. búnaði á yfirstandandi kjörtíma-
bili sínu.
„Ég geri mér grein fyrir því, að
saga samningaviðræðna á undan-
förnum árum hafi mjög dregist á
langinn“, sagði Reagan. „En ef
þið skoðið sumar viðræður áður
fyrr, þá drógust þær ef til vill á
langinn vegna þess, að því lengur
sem Sovéríkin sátu yfir þeim,
þeim mun meir afvopnuðumst
við einhliða, og þau komust að
því að þau gætu fengið það sem
þau vildu barasta með því að
bíða“.
Fáfrœði
Hvenær gerðist þetta? spyr svo
Robert Kaiser. „Aðeins í hugar-
heimi Reagans sjálfs. Bandaríkin
hafa aldrei afvopnast einhliða,
við höfum jafnt og þétt bætt
kjarnorkuvopnabúr okkar árum
saman. Það hafa orðið tafir á við-
ræðum um afvopnunarmál en
oftar hefur verið um að kenna
bandarískum pólitískum aðstæð-
um en nokkru öðru.“
Robert Kaiser heldur áfram
með þessi mál og segir það al-
mannaróm í Washington meðal
þingmanna og sérfróðra, að
þekking Reagans á vígbúnað-
armálum sé skelfilega léleg. Það
geri enginn ráð fyrir því að hann
viti hvað hann er að tala um og
því séu menn hættir að nenna að
leiðrétta hann. Kaiser kallar
Reagan „hugmyndafræðilegan“
mann af því tagi, sem aldrei láti
sig nýjar upplýsingar neinu varða
nema hægt sé að nota þær til að
staðfesta gamla fordóma.
Samanburðarfrœði
Um Grenadamálið, sem hefur
orðið íslensku Morgunblaði til-
efni til sérstaklega innilegra
faðmlaga við Reagan, segir Kais-
er í Washington Post á þessa leið:
Lítum á staðhæfingar stjórnar-
innar um að innrásin á Grenada
sé réttlætanleg til þess að „koma
á lögum og reglu“ eða endurreisa'
„stjórnarstofnanir" eða „lýðræð-
islegar stofnanir“. Hafa slíkar
staðhæfingar einhverja þýðingu?
Nei. Reagan á ekki við það, að
sérhvert ríki hafi rétt til að grafa
undan öðru - hann á við það eitt,
að Bandaríkin taki sér rétt til þess
í sumum tilfellum. Síðan kemur
Kaiser með svofellda tilvitnun:
„Við höfum verið beðnir um að
veita brýna aðstoð, þar með talda
aðstoð vopnaðra sveita... Þessi
ákvörðun er í fullu samræmi við
rétt ríkja til sjálfsvarnar - eins
ríkis sér eða fleiri saman... Þessi
ákvörðun tryggir frið... Herlið
okkar verður dregið til baka
jafnskjótt og háskinn er liðinn
hjá.“
Greinarhöfundi finnst illt til
þess að vita, að þessi partur úr
yfirlýsingu TASS um innrásina í
Tékkóslóvakíu 1968 hljómi
undarlega líkt málflutningi Reag-
anstjórnarinnar um Grenada.
„Þetta þýðir,“ segir hann, „að við
(Bandaríkin) erum líka orðin
hugmyndafræðiríki, sem Iætur
sér ekki annt um skikkanlega
hegðun á alþjóðavettvangi held-
ur eltir einkaskoðanir forsetans á
því hvað er rangt og hvað rétt“.
Svo mörg eru þau orð í Wash-
ington Post. Þess skal getið að
málflutning af þessu tagi kallar
Morgunblaðið jafnan „saman-
burðarfræði“ sem hafi þann til-
gang einn að þjóna Rússum.
Að vera
ekki flokkur
Talsmenn Bandalags jafnaðar-
manna, sem hélt landsfund sinn
ekki alls fyrir löngu, hafa verið
nokkuð drjúgir yfir því að þeir
hafi fundið rétta leið til að efla
samgang milli þingmanna sinna
og kjósenda þeirra. Hún er sú að
hafa enga milliliði, m.ö.o. engan
flokk sem heitið getur. Aftur á
móti er mönnum boðið upp á það
að koma á opna þingflokksfundi
og leggja orð í belg.
Þetta hljómar ekkert illa. En
þegar efasemdarmenn hafa bent
á það, að slíkt flokksleysi þýði í
raun og veru að þingmennirnir
séu þeir sem ráða, þá hefur orðið
fátt um svör sem duga.
Svarað hefur verið í þá veru, að
þingmennirnir beri ábyrgð
gagnvart kjósendum og verði þá
að standa þeim reikningsskil
gjörða sinna. Og falla ef ekki vill
betur. Mestu skipti að búa ekki til
óþarfa „milliliði" milli þing-
manna og kjósenda með flokks-
Stjórn eða þessháttar.
Hvaða kjósendur?
í þessu er sú þversögn mest
áberandi, að Bandalag jafnaðar-
manna hefur vitanlega ekki nema
takmarkaða hugmynd um þær
þúsundir manna sem greiddu því
atkvæði í kosningum. Og það
væri reyndar vafasamt í landi þar
sem kosningar eiga að heita
leynilegar ef væri farið að leita að
þeim í alvöru. Þar af leiðir líka,
að jafnvel þótt áhugamenn
nenntu til lengdar að mæta á
þingflokksfundi - segjum jafnvel
þrjátíu til fimmtíu stykki í hvert
skipti - þá getur það lið með engu
móti gefið minnstu hugmynd sem
marktæk væri um pólitískan vilja
kjósenda BJ yfirhöfuð-þótt ekki
væri nema vegna þess, að slíkir
fundargestir verða varla úr hin-
um dreifðu byggðum landsins.
Og ógjörningur fyrir þingmenn
að vita hvert mark sé á orðum
þeirra takandi.
Ef til dœmis...
Segjum til dæmis að á fund hjá
þingflokki BJ eða jafnvel lands-
fund mættu 30-40 manns sem
gerðu það að tillögu sinni, að
Bandalagið beitti sér fyrir sam-
einingu Alþýðuflokksins, Banda-1
lags jafnaðarmanna og Alþýðu-;
bandalagsins í ein samtök. Og ef
það ekki tækist á fjórum árum þá
skyldi leggja BJ niður. Það væri
hægur vandi að sýna meirihluta
handa á lofti á slíkum fundum
með slíkri tillögu (eða einhverri
annarri). En hvernig í ósköp-
unum ætti að bera slíkar sam-
þykktir saman við vilja jafnvel
þeirra aðeins, sem að öðru jöfnu
væru reiðubúnir til að leggja nafn
sitt við BJ - að ekki sé talað um
kjósendur yfirleitt?
áb.