Þjóðviljinn - 28.12.1983, Blaðsíða 8

8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 28. desember 1983
Sigurður Karlsson (Hallgrímur Pétursson) dr. Jakob Jónsson frá Hrauni og Steinunn Jóhannesdóttir
(Guðríður Símonardóttir) taka á móti þökkum leikhúsgesta í lok frumsýningar á Tyrkja-Guddu í fyrra-
kvöld. - Ljósm. eik.
Tyrkja- Guddu
var vel fagnað
Tyrkja-Gudda eftir Jakob Jónsson frá Hrauni var frumsýnd í
Þjóðleikhúsinu annan dag jóla. Sýningunni var ákaflega vel
tekið og stóðu frumsýningargestir upp í lokin til að hylla
höfundinn og aðstandendur sýningarinnar.
f leikskrá segir svo um leikrit
Jakobs Jónssonar: „Tyrkja-Gudda
er metnaðarfyllsta leikrit dr. Jak-
obs. Allt frá því hann var að alast
upp austur á Djúpavogi hefur
Tyrkjaránið verið honum hug-
leikið, því sögur úr ráninu voru enn
lifandi í munnmælum þar, en pláss-
ið og nærsveitirnar voru á sínum
tíma meðal þeirra staða sem urðu
illa fyrir barðinu á ránsmönnum og
frásagnirnar af atburðunum drakk
hann í sig. Síðar, þegar hann fór að
þjóna í Hallgrímspretakalli í
Reykjavi'k, hlaut fræðimaðurinn í
honum að kynna sér ýmislegt það
sem varðaði Hallgrím Pétursson og
hans skáldskap og varð m.a. til
þess að hann skrifaði bókina um
Hallgrímssálma og höfund þeirra
(Rvík, 1972). Og einhverntíma
skömmu eftir að hann kom í em-
bætti við söfnuðinn, sagði Helgi
Pálsson, tónskáld, við hann: „...Þú
átt að skrifa um eitthvað stórkost-
Iegt, Hornafjarðarós eða Tyrkja-
Guddu.“ Og það nægði til þess að
neisti hljóp milli fræðimannsins og
skáldsins og leikritið varð til. í ný-
legu viðtali við Illuga Jökulsson,
sonarson sinn, í Lesbók Morgun-
blaðsins, segir Dr. Jakob m.a.:
„..Það er fremur lítið til um
Guðríði í beinhörðum heimildum;
hún hefur frekar komið til mín
gegnum þjóðsögurnar um hana.
Þjóðsögurnar geta verið bæði
skemmtilegar og fróðlegar á sinn
hátt þó þær séu ekki í stíl sagnfræð-
innar. Helgisögn um dauða Hall-
gríms Péturssonar segir okkur alls
ekki svo lítið. Það sem vakti athygli
mína í þjóðsögunum um Tyrkja-
guddu var fyrst og fremst eitt. Hún
er kona sem auðsjáanlega berst við
að komast að niðurstöðu um sína
lífsskoðun og trú. Svo kemur nátt-
úrlega til kasta skáldsins, hvort
sem það er ég eða einhver annar,
að mynda þá skáldlegu atburði sem
þessi barátta birtist í.“
Tyrkja-Gudda Dr. Jakobs var
frumsýnd hér í Þjóðleikhúsinu á
tveggja ára afmæli stofnunarinnar í
apríl 1952, eða fyrir röskum 30
árum. En höfundurinn var ekki þar
með laus við Guðríði Símonardótt-
ur, því fyrir nokkrum árum fór
hann enn á ný að skoða sitt gamla
leikrit, endurmeta með hliðsjón af
tækni- og aðferðarþróun í leikhúsi
undanfarið, og semja upp á nýtt.
Og í þeirri nýju gerð sem verkið nú
kemur fyrir sjónir íslenskra
leikhúsgesta liggur nærri að um
nýtt verk sé að ræða.“
Leikstjóri sýningarinnar á
Tyrkja-Guddu er Benedikt Árna-
son. Tónlist samdi Leifur Þórarins-
son, höfundur leikmyndar og bún-
inga er Sigurjón Jóhannsson og lýs-
ingu annaðist Ásmundur Karlsson.
Guðríði Símonardóttir leikur
Steinunn Jóhannesdóttir, Randver
Þorláksson leikur Eyjólf mann
hennar, Sigurður Karlsson leikur
Hallgrím Pétursson seinni mann
Guddu, Baldvin Halldórsson
Ieikur síra Jón Þorsteinsson, Hák-
on Waage leikur ólaf, Jón S.
Gunnarsson leikur Jón Ásbjarnar-
son, Sigmundur Örn Arngrímsson
Brynjólf Sveinsson konrektor í
Hróarskeldu, Andri Örn Clausen
leikur Hassan, serkneskan víking,
og Bríet Héðinsdóttir móður hans.
Árni Tryggvason leikur Slöttólf og
Hrannar Már Sigurðsson Söl-
mund, son Eyjólfs og Guðríðar.
Leikurinn er í tólf atriðum og
hefst í .Vestmannaeyjum árið 1627
og gerist síðan í Algeirsborg,
Kaupmannahöfn og á íslandi, og
lokaatriðið á sér stað í Saurbæ á
Hvalfjarðarströnd árið 1674.
-óg
Steinunn Jöhannesdóttir og Hákon Waage í framkallinu í lok sýningarinn-
ar á Tyrkja-Guddu á öðrum degi jóla. - Ljósm. eik.
Jakob Jónsson, höfundur Tyrkja-Guddu, og Þóra Einarsdóttir kona hans
fallast í faðma í hófi að lokinni sýningu í fyrrakvöld. Að baki þeirra eru
Gísli Alfreðsson Þjóðleikhússtjóri og Sigurjón Jóhannsson sem gerði lcik-
mynd og búninga við sýninguna að óska hvor öðrum til hamingju. -
Ljósm. eik.
Miðvikudagur 28. desember 1983 ÞJOÐVILJINN — SÍÐA 9
Algengt var að foreldrar væru með börn sín f blysförinni.
Háskólakórinn og Hamrahlíðarskórinn sungu nokkur lög við upphaf göngunnar frá Hlemmi. - Ljósm. eik.
„Þegar þeir fremstu í
blysförinni voru komnir að
Lækjartorgi voru þeir síð-
ustu að leggja af stað frá
Hlemmi og því var óslitin röð
blysbera niður allan Lauga-
veginn. Ég áætla að 4-5000
manns hafi tekið þátt í að-
gerð okkar fyrir friði og við
hljótum að vera ánægð með
þátttökuna sem raunar var
framar öllum vonum“, sagði
Högni Óskarsson í Sam-
tökum lækna gegn kjarnork-
uvá, en þau voru ein tíu
friðarhreyfinga sem stóðu
fyrir blysför í Reykjavík á
Þorláksmessu.
í boðskap göngumanna segir
ma.: „Við trúum á umburðarlyndi
og samninga í samskiptum manna
og þjóða, en höfnum ofbeldi og
ofstæki. Við vonum að „gjörvöll
mannkind“ eigi sér framtíð, en ótt-
umst tortímingu alls lífs. Við biðj-
um leiðtoga þjóðanna að leggja
niður vopn. Við trúum á afvopnun
en höfnum ógnarjafnvægi ger-
eyðingarvopna. Við vonum að
stöðva megi framleiðslu kjarn-
orkuvopna en óttumst hernaðar-
hyggju stórvelda.".
Oll blys sem voru til sölu við
upphaf göngunnar, 700 að tölu,
seldust upp. Göngumenn voru á
öllum aldri og var algengt að for-
eldrar væru þar með börn sín.
Talsmenn friðarhreyfinganna telja að 4-5000 manns hafi tekið þátt í blysför fyrir friði á Þorláksmessu.
Sjö hundruð blys seidust áður en lagt var upp og fengu færri blys en vildu
Hamrahlíðarkórinn og Háskólak-
órinn sungu nokkur lög við upphaf
og endir blysfararinnar auk þes
sem sungið var fullum hálsi á
leiðinni niður Laugaveginn.
Að þessari velheppnuðu blysför
á Þorláksmessu 1983 stóðu sem
fyrr segir tíu friðarhreyfingar, þess-
ar: Friðarhópur einstæðra for-
eldra,, Friðarhópur fóstra, Friðar-
hópur þjóðkirkjunnar, Friðar-
hreyfing íslenskra kvenna, Samtök
lækna gegn kjarnorkuvá, Friðar-
samtök listamanna, Menningar- og
friðarsamtök íslenskra kvenna,
Samtök herstöðvaandstæðinga og
Samtök eðlisfræðinga gegn kjarn-
orkuvá.
Við látum nokkrar myndir tala.
- v.
4-5000 manns tóku þátt í baráttu fyrirfriði á Þorláksmessu