Þjóðviljinn - 02.02.1984, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 2. febrúar 1984
DJOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Sigríður H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsia: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi ólafsson, Lúðvik Geirsson,
Magnús H. .Gíslason, Ólafur Gíslason, óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson,
Valþór Hlöðversson.
íþróttafróttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Guðjón Sveinbjörnsson, Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Magnús Bergmann.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónsson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsia: Sigríður Kristjánsdóttir, Margrét Guðmundsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent hf.
Möguleikar
eða martróð
Atvinnuleysi fer vaxandi í flestum iðnríkjum heims
og lætur nærri að 10% vinnufærra manna gangi
atvinnulausir að jafnaði ef litið er á iðnríki Vesturlanda
sem heild. í kokkabókum hagspekinga, sem trúir eru
kapítalískum hefðum, heitir það svo að hér sé um tíma-
bundna kreppu að ræða, nauðsynlega aðlögun til þess
að nýtt hagvaxtartímabil geti runnið upp og skapað
öllum vinnu. Margir hafa orðið tii þess að benda á
veilurnar í þessari röksemdafærslu, en engu að síður
býr hún að baki stjórnarathafna íhaldsstjórna í mörgum
iðnríkjanna.
Sú efnahagskreppa sem víðast er ríkjandi mun ýta
undir tæknilega nýsköpun í iðnaði sem gerir það kleift
að framleiða meira magn af vöru en áður með minna
vinnuafli, og með sífellt minna fjármagni en áður. Áður
voru það fjárfestingar sem skiluðu sér í fjölgun starfa á
vinnumarkaði. Nú leiða fjárfestingar í vélmennum til
þess að fyrir hvert nýtt starf sem verður til er hægt að
leggja niður fimm í málmiðnaði. Ágæti fjárfestinga,
sem áður var mælt í þeirri upphæð sem það kostaði að
skapa nýtt starf, er nú skoðað í ljósi þess hvað það
kostar í fjárfestingu að leggja niður eitt starf. Afleiðing-
in er sú að opinber stuðningur við fjárfestingar einka-
aðila leiðir ekki til aukinnar atvinnu heldur til vaxandi
atvinnuleysis.
I skýrslu sem bandaríski forstjórinn Peter F. Drucker
hefur tekið saman kemur fram að störfum í bandarísk-
um iðnaði muni fækka um 10-15 milljónir fram að
aldamótum, og samsvarandi fækkun starfa muni eiga
sér stað í þjónustugeiranum. Það þýðir að hlutur starfs-
manna í iðnaði af vinnufæru fólki mun falla úr 21% í
minna en 10%. í Ijósi þessa er því spáð að 20-30% af
þeim störfum sem gegnt er í dag muni niður lögð um
áramót.
Ekkert bendir til annars en að þessar niðurstöður eigi
einnig við um Vestur-Evrópu og Japan og þar megi
miðað við hófsemi í spám um framleiðniaukningu gera
ráð fyrir að eftirspurn eftir vinnuafli minnki um 20-30%
á þessu tímabili. Hinsvegar er því haldið að okkur í tíma
og ótíma að iðnaður muni taka við öllum vinnufærum
höndum.
Verði lögmál samkeppni og markaðar látin ráða för
verður þjóðfélagsþróunin í átt við það sem sjá má að
nokkru í Japan eða Mexíkó. Þriðjungur þjóðanna mun
einoka heilsdagsstörf sem krefjast menntunar og færni.
Atvinnuleysið mun ekki aðeins ná til 30-40% vinnu-
færra manna, heldur til helmingi stærri hluta, því að
fjöldinn snauði mun lifa á vinnusnöpum, stund og
stund, nokkrar vikur eða mánuði á ári, án stöðu í
þjóðfélaginu, án stuðnings verkalýðsfélaga, og fá fyrir
takmarkaða vinnu lágt kaup. Sú úrvalssveit sem hafa
mun vinnuna með höndum verður vel skipulögð og
mun í raun mynda samstöðu með atvinnurekendum um
að halda vinnuleysingjunum niðri.
Þeir sem draga upp framtíðarmyndir af þessu tagi
benda á að staða mála sé orðin svipuð því sem hér var
lýst í Japan og Mexíkó og stórborgum eins og New
York, Detroit og Caracas. Fær lýðræðisþjóðfélag stað-
ist við aðstæður sem þessar? Tæpast. Hlýtur ekki að
verða að tryggja lýðræði og jafnan rétt allra með því að
skipta vinnunni niður á milli allra vinnufærra? Hver
verða viðfangsefni fólks ef svo yrði gert og vinnan yrði
ekki lengur kjarni vökulífsins? Hvað þarf að gera til
þess að ekki verði stefnt hraðbyri í átt til nýrra kúgunar-
þjóðfélaga? Þarna er mörgum spurningum ósvarað og
flestar þeirra eru enn í útjaðri stjórnmálaumræðu.
Hættan er sú að þeir sem vinnu hafa hugsi eingöngu um
sinn hag í nánustu framtíð og sívaxandi hópur vinnu-
leysingja eigi sér enga málsvara. Pólitískt máttleysi at-
vinnuleysingjanna kann að leiða til þess að þeir mögu-
leikar sem eru á því að létta oki vinnunnar af
mannkyninu breytist í martröð.
klippt
Dagur um
Isfilm
Fjölmiðlarisinn nýi, ísfilmh.f.,
hefur ekki vakið sérlega mikla
hrifningu utan Morgunblaðsins
og DV. Það er til dæmis mjög
eftirtektarvert hve lítið hrifnir
ýmsir samvinnumenn eru af því
að SÍS skuli í þessu nýja fyrirtæki
ganga í eina sæng með „fjölmiðl-
unarfyrirtækjum þeim sem
tengdust eru Sjálfstæðisflokkn-
um“ eins og komist er að orði í
leiðara í helgarblaði Dags á Ak-
ureyri.
Leiðarahöfundur tekur eins og
vonlegt er lítið mark á hjali tals-
manna hinnar nýju fjölmiðlasam-
steypu um að þeir hafi allan hug-
ann við uppbyggilega og ópólit-
íska fræðslu og skemmtun.
Leiðarahöfundur vekur athygli á
því, að tilkoma sjónvarps hafi
haft neikvæð áhrif á viðgang
Sjálfstæðisflokksins, sjónvarpið
hafi haft meiri áhrif á kjósendur
en allir aðrir fjölmiðlar - og þar
með dregið mjög úr því forskoti
sem Sjálfstæðismenn annars
höfðu í áróðri með mikilli út-
breiðslu Morgunblaðsins. Leið-
árahöfundur metur svo stöðuna
að hin nýja samsteypa muni ein-
mitt ætla að bæta úr þessum
vanda Sjálfstæðismanna með eig-
in sjónvarpsrekstri þegar fram
líða stundir. Síðan segir:
Hvaða sjónarmið?
„En hinir ungu og framgjörnu
frjálshyggjumenn Sjálfstæðis-
flokksins hugsa ekki um frelsi í
þessu sambandi sem möguleika
hvers einasta þjóðfélagsþegns
sem frambærilegt efni hefur til að
flytja og koma fram í fjölmiðlum.
Þeirra hugsun er á þá leið að fjár-
magn og auglýsingasjónarmið
kaupahéðna fái óhindrað að ráða
því, hvað ber fyrir augu og eyru
hins almenna borgara.
f ljósi þessara viðhorfa sýnist
það fyllilega tímabært að þau
félags- og stjórnmálaöfl, sem
andstæð eru stefnu Sjálfstæðis-
flokksins, hugleiði ráð sitt og að-
gerðir í framtíðinni á þessu sviði
fjölmiðlunar“.
Lokaorðin í þessum leiðara
Framsóknarblaðs eru að sjálf-
sögðu stíluð á SÍS. Og það eru
fleiri sem eru sama sinnis. í við-
tali við Alþýðublaðið á dögunum
segir Finnur Kristjánsson, vara-
formaður stjórnar SÍS, frá for-
sendum þess, að hann greiddi
ásamt Herði Zohponíassyni at-
kvæði á stjórnarfundi hjá SÍS
gegn aðild Sambandsins að fjöl-
miðlarisanum. Um þetta segir
Finnur: „Mín afstaða byggðist
einfaldlega á því, að mér fannst
þetta vera hópur sem ég hafði
ekki áhuga á að virína méð að
þessum málum“.
Pó ekki væri.
Hlutur Davíðs
í annan stað hafa borgarfull-
trúar minnihlutans (nema Krist-
ján Benediktsson) haft uppi
gagnrýni á Davíð Oddsson og at-
kvæði hans í borgarstjórn fyrir
ósvífna tilfærslu á peningum og
aðstöðu Reykjavíkurborgar til
ísfilm. Sigurður E. Guðmunds-
son (Alþ.fl.) hefur látið bóka
m.a. eftirfarandi um málið:
„Það kemur undarlega fyrir
sjónir, að flokkur sem alla tíð
hefur haft það fyrir eitt af grund-
vallarstefnumálum sínum, að hið
opinbera skuli hvergi nærri at-
vinnurekstri koma, skuli nú
leggja til að borgin gerist aðili að
stórfyrirtæki á sviði fjölmiðlunar.
Það kemur því meira á óvart sem
flokkurinn hefur á síðustu miss-
erum lagt áherslu á að síst af öllu
ætti hið opinbera að hafa með
fjölmiðlun að gera, þegar það
hins vegar gerist aðili að stórfyrir-
tæki nokkurra útvalinna fjár-
sterkustu fyrirtækjanna í þjóðfé-
laginu, sem hyggjast með þessum
hætti skapa sér yfirburðaaðstöðu
á þessu sviði.“
Sigurjón Pétursson (Abl.) og
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
(Kvennalisti) gerðu og bókun um
andstöðu sína við þetta fjölmiðla-
ævintýri. Þau taka, eins og Sig-
urður, fram hve óviðfelldið sé að
reynt sé í þessu máli að stilla
borgarstjórn upp frammi fyrir
orðnum hlut og segja ennfremur
um fyrirtækið sjálft:
„Stofnun hlutafélagsreksturs
með aðild Reykjavíkurborgar til
auglýsinga- og myndbandagerðar
er vægast sagt einkennileg ráð-
stöfun af borgarinnar hálfu.
1. Starfandi eru í borginni
mörg fyrirtæki, sem í dag vinna
þessi verkefni og hafa til þess
mikla reynslu, góðan tækjabúnað
og hæfa starfsmenn. Stofnun nýs
fyrirtækis myndi því aðeins auka
samkeppni á þessu sviði og draga
verkefni frá þegar starfandi fyrir-
tækjum. Ómögulegt er að sjá
hagsmuni Reykjavíkurborgar af
slíku.
2. Margir þeir aðilar, sem að
þessu hlutafélagi standa, eru fjár-
hagslega mjög sterkir. Má þar
nefna SÍS, Arvakur, Frjálsa fjöl-
miðlun og Almenna bókafélagið.
Vandséð er því að þessir aðilar
þurfi á aðstoð eða þátttöku borg-
arinnar að halda til að hrinda í
framkvæmd stofnun þessa
hlutafélags."
Það er nú svo. Eins og kunnugt
er hefur það stundum vafist fyrir
mönnum hvar Davíð keypti ölið.
Hitt gæti svo komið í ljós eins og í
öðru máltæki segir, að ekki er
dreginn kapallinn þótt Davíð
krúnkist á við Svarthöfða.
-áb.
Karólína gleymdí
ad taka pilluna
Feti framar?
Menn velta því nú fyrir sér,
hverskonar töfraformúla það er
sem nýir ráðamenn Tímans ætla
að bregða á loft til að stórefla sölu
Nútímans sem nú er í undirbún-
ingi. Vafasamt má þykja að þeir
ætli sér að búa til æsispennandi
framsóknarblað, enda er það
hægara sagt en gert. Hitt gæti ver-
ið, að þeir reyndu að færa sig yfir
á DV-markaðinn, og þá getur
ekki annað gilt en að ganga
lengra en það biað í þeirri blaða-
mennsku sem jafnan hefur verið
kennd við gulan lit af einhverjum
líffræðilegum ástæðum.
DV birti í fyrradag lær-
dómsríka frétt um að Karólína
Mónako-prinsessa hafi gleymt að
taka pilluna og sé hún ólétt og
búin að gifta sig. Blaðið segir frá
þessum tíðindum með nokkuð
dramatískum hætti: „Hana
dauðlangaði í barn og eftir öllum
sólarmerkjum að dæma virðist
Stefano ekki nota neinar verjur“.
Og svo framvegis.
Það er náttúrlega vel hægt að
hugsa sér nokkur skref í viðbót út
af merkismálum eins og þessari
óléttu - en hún er hér nefnd
vegna þess að henni skyld eru
ótal mál sem helst tryggja „frjálsa
fjölmiðlun“ í heiminum nú um
stundir. En hitt gæti verið erfið-
ara að hugsa sér svipinn á hinum
„genetísku“ Framsóknarmönn-
um sem hingað til hafa lesið Tím-
ann ef þróun yrði mjög í þessa
átt. Eins þótt þeir séu áður ýmsu
vanir, karlagreyin.
-áb.